Il svilup demografic en il Grischun è ina sfida er per la scola populara e per sias structuras en il Grischun. Ils proxims onns ston ins far quint – en spezial en la periferia – cun dumbers da scolaras e da scolars cleramain pli bass. Il Grischun e la scola populara en territoris populads main ferm han gia pli baud stuì vegnir a frida cun dumbers pli pitschens da scolaras e da scolars. Ina furma da scola renconuschida e curunada da success per pudair mantegnair las scolas en ils vitgs er sch'il dumber da scolaras e da scolars è bass è stada ed è l'instrucziun da pliras classas.
La pedagogia moderna va ussa in pass pli lunsch e propaghescha per la scola populara l'emprender en gruppas che cumpiglian pliras annadas (u en gruppas maschadadas areguard la vegliadetgna). Quai ch'è naschì pli baud or d'ina situaziun d'urgenza, daventa ussa in concept pedagogic. Uschia pon vegnir egualisads ils differents stadis da svilup dals uffants e dals giuvenils cun in model d'instrucziun adattà. Plinavant unescha il model ils avantatgs enconuschents da l'instrucziun da pliras classas cun ina pedagogia moderna. Pervia dal svilup demografic e pervia da sias premissas topograficas è il Grischun predestinà per promover questa furma d'instrucziun. Grazia a la scola auta da pedagogia avain nus las meglras premissas per daventar in center da cumpetenza per questa furma da scola en Svizra, e quai cun agid d'experiments da scola accumpagnads. A Turitg, a Berna ed en la Turgovia datti en la scola populara gia projects che han grond success cun l'emprender en gruppas maschadadas areguard la vegliadetgna. In lieu ch'è sa spezialisà da scolar persunas d'instrucziun per questa furma da scola manca dentant en Svizra.
Cun la proxima revisiun da la lescha da scola duai e sto vegnir stgaffida dapli plazza per furmas innovativas d'emprender e d'instruir. Pervia dal retard da la revisiun na dastgan dentant betg vegnir manchentadas schanzas per la scola, per la scola auta da pedagogia e per las vischnancas.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders supplitgeschan la regenza d'admetter experiments da scola che promovan in emprender en gruppas maschadadas areguard la vegliadetgna e d'incumbensar la scola auta da pedagogia cun la realisaziun da quests experiments da scola.
Cuira, ils 8 da december 2009
Claus, Berther (Mustér), Butzerin, Arquint, Augustin, Barandun, Baselgia-Brunner, Berni, Bezzola (Samedan), Brandenburger, Brantschen, Buchli, Cahannes Renggli, Caviezel (Pitasch), Christoffel-Casty, Dermont, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Jäger, Jenny, Loepfe, Marti, Meyer-Grass (Claustra Vitg), Nick, Nigg, Pfäffli, Pfenninger, Ragettli, Toschini, Trepp, Tscholl, Vetsch (Pragg-Jenaz), Brasser, Cattaneo, Schädler
Resposta da la regenza
Las definiziuns e las descripziuns dal "emprender en gruppas maschadadas areguard la vegliadetgna" èn fitg differentas en la litteratura. Ellas cumpiglian unitads d'emprender punctualas sur las classas or en scolas da pliras classas, l'emprender cun maschadar las classas tar classas cumbinadas (p.ex. 1./2. classa primara, mantegnend la divisiun tenor annada) sco er l'aboliziun cumpletta da las classas d'annada. Per la discussiun davart l'emprender en gruppas ch'èn maschadadas areguard la vegliadetgna en la scola populara dal Grischun gioga la divisiun en classas d'annada ed en tips da scola ina rolla centrala.
Tenor la lescha da scola è la scola populara structurada en tips da scola (scola primara, scola reala, scola secundara) sco er en classas d'annada. Durant tut il temp ch'in uffant frequenta la scola populara è el adina attribuì ad in tip da scola ed ad ina classa. Quest princip da basa existenzialmain impurtant sa reflectescha sin tut ils plauns da la legislaziun da scola e da l'organisaziun da la scola. Ils plans d'instrucziun, ils meds d'instrucziun, ils attestats sco er las interfatschas tranter ils singuls tips da scola e tranter las singulas classas èn concepids correspundentamain. Sa basond sin questa clera structura è ina collavuraziun reglada tranter ils singuls tips da scola e tranter las singulas classas pussaivla resp. en il senn da l'art. 4 al. 2 da la lescha da scola schizunt giavischada.
Entaifer il rom che vegn concedì da la lescha da scola decidan las singulas instituziuns responsablas, sche, en tge furma e cun tgi ch'ellas vulan far projects per il svilup da la scola u projects da perscrutaziun. Impurtant èsi ch'in tal project sa movia adina entaifer las prescripziuns legalas, saja quai tant durant sia durada sco er areguard las finamiras fixadas. Sche quai è il cas, na ston projects per il svilup da la scola e projects da perscrutaziun betg vegnir approvads uffizialmain dal chantun. Resguardond questas cundiziuns generalas stattan las scolas popularas dal Grischun gia oz a disposiziun a la scola auta da pedagogia dal Grischun per lavurs da perscrutaziun, er areguard l'emprender en gruppas ch'èn maschadadas areguard la vegliadetgna. Per ch'i na dettia betg collisiuns da termins er tar tals projects che vegnan iniziads e responsads da l'instituziun responsabla respectiva, è l'uffizi cumpetent dependent da vegnir infurmà ad ura davart la planisaziun e davart il cumenzament dals projects.
Projects per il svilup da la scola u projects da perscrutaziun percunter, dals quals l'andament e/u las finamiras fixadas surpassan ils cunfins da la legislaziun da scola, pon mo vegnir realisads en il rom d'in experiment da scola. Tenor l'art. 6 da la lescha da scola po la regenza permetter – en enclegientscha cun il cussegl da scola – experiments da scola limitads e pajar contribuziuns per tals experiments. En il senn da questa regulaziun stuess pia vegnir dumandà per in project da perscruta-ziun che vuless abolir per part u dal tuttafatg l'attribuziun da las singulas scolaras e dals singuls scolars ad in stgalim da scola e/u ad ina classa, ch'el possia vegnir realisà sco experiment da scola. A la dumonda correspundenta a la regenza stuess vegnir agiuntà in concept detaglià, dal qual resortiss tranter auter cleramain, tge valur che l'experiment da scola prendì en mira ha areguard il sistem da scola grischun sco tal e tge consequenzas che l'aboliziun dals tips da scola e da las classas, ch'è planisada per la durada da l'experiment, avess per las scolaras e per ils scolaras pertutgads directamain (promoziun, midada al gimnasi e.u.v.). Sche la regenza enconuscha tut quests facturs, po ella decider, sch'ella vul acceptar u refusar quest experiment da scola.
Tenor il dretg vertent po la regenza pia decider gia oz, sch'ella vul permetter experiments da scola che surpassan il rom legal. Per la durada da l'experiment da scola portan las instituziuns responsablas respectivas la responsabladad per la singula scola. La regenza è pronta d'acceptar questa incumbensa cun la proposta da la stritgar – tenor l'art. 68 al. 3 da l'urden da gestiun dal cussegl grond – directamain da la glista da pendenzas, perquai ch'ella è gia ademplida.
11 da mars 2010