Gia pliras giadas ha il cussegl grond dal Grischun tractà intervenziuns parlamentaras davart ils temas cabels da fibras da vaider / tecnologia da fibras da vaider / provediment cun access svelts a l'internet. L'impurtanza da questa tecnologia per la societad e per l'economia publica è per gronda part incontestada. Tenor l'avis da las sutsegnadras e dals sutsegnaders vegn dentant displaschaivlamain sutvalitada l'urgenza da questa chaussa. Cumbain che la regenza ha preschentà in studi da project en il fratemp, è sia tenuta reservada. Societads d'ovras electricas, la Viafier retica, la Swisscom, l'uffizi federal da vias, singulas vischnancas ed ulteriurs circuls interessads lavuran cun questa tecnologia, senza dentant avair in proceder coordinà. Ina coordinaziun ed ina planisaziun per l'entir chantun, en spezial er il provediment detaglià (fiber to the home e.u.v.), n'existan betg anc, cumbain che quai fiss urgentamain necessari.
In provediment da l'entir Grischun cun cabels da fibras da vaider da gronda prestaziun è ina premissa centrala per l'avegnir da l'economia publica grischuna ed ina schanza per stgaffir plazzas da lavur en regiuns periferas. Plinavant correspunda quai er ad in basegn giustifitgà da la populaziun muntagnarda d'avair access a las tecnologias da communicaziun las pli modernas. Auters chantuns èn gia bler pli enavant. Il provediment da l'entir Grischun cun la tecnologia da fibras da vaider fiss pia tuttavia cumparegliabel cun las vias e cun las viafiers che han – sco prestaziuns da piunier – rendì accessibel noss chantun il 19avel ed il 20avel tschientaner. En quel reguard chapeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders quest provediment er sco ina incumbensa d'infrastructura che sto vegnir organisada u almain coordinada dal stadi cun l'intent da cuvrir il provediment da basa en il senn dal service public.
Perquai vegn la regenza incumbensada da renconuscher il provediment da l'entir chantun Grischun cun la tecnologia da fibras da vaider (provediment detaglià e final) sco project d'infrastructura e da realisar quest project correspundentamain. Entaifer 1 onn dapi l'acceptaziun da questa incumbensa sto vegnir preschentada al cussegl grond ina missiva che vul cuntanscher quest provediment e che cuntegna ils suandants parameters:
• coordinaziun dal provediment cun la tecnologia da fibras da vaider tras il chantun u tras in institut cun participaziun maioritara dal chantun;
• concretisaziun da la concepziun da la collavuraziun tranter il chantun ed autras interpresas statalas, privatas u semiprivatas;
• eventualmain finanziaziun da partenza tras il chantun per il provediment da l'entir Grischun cun la tecnologia da fibras da vaider.
Cuira, ils 27 d'avust 2010
Pult, Baselgia-Brunner, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Locher Benguerel, Müller, Noi-Togni, Peyer, Pfenninger, Thöny, Trepp, Deplazes, Hensel, Michel (Igis), Monigatti
Resposta da la regenza
Er la regenza è da l'avis ch'ina infrastructura da fibras da vaider moderna ed effizienta saja fitg impurtanta per il chantun Grischun. Questa enconuschientscha è alura er stada il motiv ch'il departament d'economia publica e fatgs socials (DES) è gia daventà activ, surdond tranter auter l'incumbensa per in studi che dueva analisar il stadi actual da l'access a l'internet a bindel lartg en il Grischun sco er sviluppar recumandaziuns per l'ulteriur proceder. Il resultat è ussa avant maun en furma d'in rapport dals 26 da fanadur 2010 davart la situaziun da l'access a l'internet a bindel lartg en il Grischun.
Cun l'incumbensa qua avant maun vegn la regenza supplitgada da daventar activa sin plaun legislativ en il sectur da l'access a fibras da vaider, e quai entaifer in onn. Questa incumbensa legislativa sa basa confurm al senn sin la tema che territoris perifers e/u pauc populads pudessan – per motivs economics – vegnir colliads cun fibras da vaider bler pli tard u insumma betg. Qua tras vegn tematisada la dumonda dal provediment da basa: Nua ch'il martgà na furnescha betg prestaziuns socialas ed economicas impurtantas per l'entir territori, ston las largias vegnir emplenidas sur il provediment da basa. Sin basa dal rapport menziunà pon ins partir dal fatg che l'access da chasadas e da firmas en territoris perifers e pauc populads vegnia – davent da l'infrastructura da la zona a distanza (ch'è dal rest sin in bun nivel en il Grischun) – circa 20–30% pli chara ch'en regiuns d'aglomeraziun. Malgrà questa enconuschientscha è la regenza da l'avis che activitads legislativas en direcziun d'ina finanziaziun generala (da partenza) na sajan – almain per il mument – betg opportunas, e quai per ils suandants motivs: Per l'ina ha il Grischun – mesirà cun ils basegns reals actuals – in bun access a l'internet a bindel lartg, e quai cun fitg paucas excepziuns, per las qualas i ston vegnir examinadas autras soluziuns, sco p.ex. la telefonia mobila. Ed igl è anc memia baud per giuditgar, sche las sveltezzas da transferiment da datas che vegnan cuntanschidas cun ils access da "fiber to the home" vegnan insumma ina giada a correspunder ad in basegn. Per l'autra franassan talas activitads mo las investiziuns privatas currentas resp. bloccassan mo il martgà. E sco terz pudessan las investiziuns dad oz impedir en l'avegnir eventualas soluziuns pli effizientas cun autras tecnologias. La garanzia dal provediment da basa en il sectur da la telecommunicaziun è dal rest oramai ina incumbensa primara da la confederaziun (ch'è reglada en l'art. 16 da la lescha federala da telecommunicaziun). Tenor ses rapport dals 17 da settember 2010 davart l'evaluaziun dals martgads da telecommunicaziun sa resalva il cussegl federal effectivamain l'opziun d'integrar en l'avegnir access cun in pli grond volumen da datas transferibel en il provediment da basa. Cun la brev dals 7 da settember 2010 è la regenza s'engaschada tar il cussegl federal, per che la confederaziun surpiglia sia responsabladad en quest sectur, e cur ch'igl è uschè lunsch è la regenza pronta d'examinar in'eventuala legislaziun executiva chantunala.
Er per ils ulteriurs parameters menziunads en l'incumbensa qua avant maun (organisaziun e coordinaziun da l'access) na s'impona per il mument – ord vista da la regenza – nagina nova legislaziun chantunala. Per questas dumondas cuntegna il rapport dals 26 da fanadur 2010 recumandaziuns specificas ch'èn realisablas er en il rom da la legislaziun vertenta (promoziun da l'economia, planisaziun dal territori).
Sco resumaziun resulti che la regenza considerescha activitads legislativas a curta vista tenor l'incumbensa sco betg opportunas e necessarias. Percunter è la regenza pronta ed intenziunada d'examinar – tut tenor il svilup sin plaun federal – ina legislaziun executiva chantunala e da realisar en il fratemp las recumandaziuns formuladas en il rapport dals 26 da fanadur 2010 (persequitar vinavant attentamain il svilup; influenzar activamain la politica federala; meglierar l'access a l'internet a bindel lartg en tscherts puncts en cas d'in basegn effectiv, eventualmain cun meds finanzials da la promoziun da l'economia; integrar las pretensiuns per l'infrastructura da fibras da vaider en cas da lavurs da construcziun bassa; barattar activamain infurmaziuns, p.ex. tras maisas radundas, tras recumandaziuns a las vischnancas). La regenza propona d'acceptar l'incumbensa en quest senn.
01. da november 2010