Cumbain ch'igl exista dapi l'onn 1990 in scumond general d'asbest, èsi in fatg che umans èn savens exponids er anc oz fermamain ed en moda inadmissibla a fibras d'asbest en il rom da lavurs da mantegniment, da construcziun u da demontascha e che la vita dals lavurants e d'autras persunas vegn periclitada qua tras. En la versiun revedida da l'ordinaziun federala davart las lavurs da construcziun (en vigur dapi il 1. da schaner 2009) è perquai vegnida integrada la pretensiun che la patruna u il patrun stoppia – avant che cumenzar cun las lavurs da construcziun, da demontascha u da mantegniment – eruir detagliadamain ils privels e valitar las ristgas respectivas, sch'i vegn suspectà ch'i vegnian emessas substanzas fitg nuschaivlas per la sanadad, sco asbest u bifenils policlorads (PCB).
Malgrà questa clera obligaziun da las impressarias e dals impressaris e malgrà il fatg ch'ils edifizis, ch'èn vegnids construids avant l'onn 1991, èn suspectads en general da cuntegnair asbest, vegn l'asbest eruì en tals edifizis mo darar cun las enconuschientschas professiunalas necessarias avant las lavurs da construcziun e da demontascha. La pratica mussa in problem d'execuziun massiv tar la realisaziun da questa pretensiun da l'ordinaziun davart las lavurs da construcziun, perquai ch'i manca in mecanissem da controlla correspundent.
En lur leschas chantunalas da construcziun pretendan ils chantuns Genevra e Vad pervia da quai ch'i vegnia agiuntà in rapport davart l'examinaziun d'asbest a la dumonda da construcziun u da demoliziun en cas d'edifizis construids avant l'onn 1991 e che quest rapport adempleschia tscherts criteris. Auters chantuns, sco p.ex. il chantun Berna u il chantun Turitg, sa fatschentan en il decurs d'ina procedura per la permissiun da construcziun cun la dumonda, sche l'asbest è vegnì eruì en in edifizi vegl. Els fan quai senza regulaziuns legalas chantunalas spezialas e senza pretensiuns da qualitad envers l'eruida.
Tscherts chantuns da la Svizra orientala, uschia er il Grischun, èn londervi d'introducir regulaziuns che duain permetter da survegliar talas substanzas privlusas tras ils concepts d'allontanament da las vischnancas.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders èn da l'avis ch'ils concepts d'allontanament na protegian dentant nagins umans durant las lavurs da construcziun. Perquai incumbenseschan ellas ed els la regenza d'elavurar per il chantun Grischun ina basa legala u autras mesiras adattadas che garanteschan – en il rom da lavurs da construcziun u da demontascha en il chantun Grischun – ch'ils umans vegnian protegids da substanzas fitg nuschaivlas per la sanadad, en spezial d'asbest e da PCB, e quai cun la medema efficacitad sco en ils chantuns Genevra e Vad.
Cuira, ils 8 da december 2010
Trepp, Augustin, Steck-Rauch, Baselgia-Brunner, Berther (Camischolas), Bezzola (Samedan), Bucher-Brini, Candinas, Frigg-Walt, Furrer-Cabalzar, Gartmann-Albin, Giacomelli, Gunzinger, Hartmann (Cuira), Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jaag, Jenny, Kollegger (Cuira), Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Michel, Müller (Tavau Plaz), Noi-Togni, Peyer, Pfenninger, Pult, Stiffler (Cuira), Thöny, Wieland, Monigatti, Patt
Resposta da la regenza
Ils problems che resultan en connex cun l'identificaziun da substanzas privlusas sco asbest e bifenils policlorads (PCB) èn oz da princip enconuschents. Er san ins, co ch'ins sto tractar talas substanzas per ch'i vegnian evitadas periclitaziuns da la sanadad. Malgrà quai na vegn betg adina garantì il tractament correct da questas substanzas.
Il chantun po daventar directamain activ là, nua ch'el è sez patrun da construcziun u nua ch'el è sez participà a la construcziun. L'uffizi chantunal da construcziun auta è sensibilisà per la problematica e tracta oz da rutina questas substanzas problematicas. In project da model en quest sectur è la sanaziun da la scola chantunala, nua che PCB ha pudì vegnir eliminà cun success da la substanza architectonica. Oz n'ha l'aria en la scola chantunala betg pli valurs da PCB augmentadas.
En il rom da la procedura per la permissiun da construcziun datti per las autoritads tschertas pussaivladads da s'engaschar per che substanzas privlusas vegnian identifitgadas a temp e tractadas en moda correcta. In instrument per quest intent èn las decleranzas da dismessa cun indicaziuns davart il gener e davart la quantitad dals ruments che resultan tar in project sco er da lur dismessa, en spezial en cas da la disfatga u da la midada d'in edifizi. Sin basa da la legislaziun chantunala davart la protecziun da l'ambient (art. 39 LCPAmb ed art. 16 OCPAmb, en vigur dapi il 1. da settember 2002) e da las leschas communalas da construcziun sto la patruna u il patrun da construcziun inoltrar questas decleranzas da dismessa ensemen cun la dumonda da construcziun. Perquai che la gronda part dals projects da construcziun vegnan realisads entaifer las zonas da construcziun èn las vischnancas cumpetentas per la realisaziun da las prescripziuns davart il tractament correct d'asbest e da PCB. En quest connex sustegna il chantun las vischnancas tar la realisaziun en la suandanta moda e maniera:
• En il model d'ina lescha da construcziun per vischnancas grischunas che l'associaziun grischuna per il svilup dal territori metta a disposiziun – en collavuraziun cun posts chantunals – a las vischnancas sco model per ina legislaziun chantunala da construcziun èn previsas explicitamain – sco agiunta a la dumonda da construcziun – ina decleranza da dismessa sco er ina conferma ch'i vegnan prendidas mesiras per proteger cunter radon (art. 81 al. 2 cifra 25 e cifra 27 MLC). Bleras vischnancas han surpiglià questas disposiziuns en lur lescha da construcziun.
• L'uffizi per la natira e l'ambient UNA metta a disposiziun a las patrunas ed als patruns da construcziun in model d'in formular "Decleranza da dismessa per ruments da construcziun" che pretenda dapi passa 5 onns indicaziuns davart examinaziuns da PCB e che renviescha al fatg che material da PCB per stuppar sfessas, material da construcziun che cuntegna asbest u chaussas sumegliantas stoppian vegnir dismess separadamain sco ruments spezials.
• Il UNA ha realisà il november 2002 ed il matg 2005 occurrenzas d'infurmaziun davart il tema "ruments da construcziun" per scheffas e per schefs d'uffizis da construcziun.
La regenza è da l'avis ch'i na sajan betg necessarias novas prescripziuns en leschas chantunalas sco en ils chantuns Vad e Genevra. Ella è anzi da l'avis ch'i stoppian d'ina vart vegnir exequidas meglier las prescripziuns existentas e da l'autra vart meglieradas las infurmaziuns. Per quest intent duai il model d'in formular "Decleranza da dismessa per ruments da construcziun" vegnir repassà e cumplettà. En quest connex duai vegnir inditgà cleramain tar tge edifizis ch'i ston vegnir fatgas examinaziuns d'asbest. Ultra da quai duain quellas parts d'edifizis figurar sin ina glista che cuntegnan – tenor l'experientscha – spezialmain savens asbest. Sch'i resulta da las examinaziuns d'asbest ed da PCB, che vegnan fatgas sin fundament da las decleranzas da dismessa, ch'in edifizi che duai vegnir midà u disfatg è contaminà correspundentamain, sa la patruna u il patrun da construcziun ch'ella u ch'el sto observar la directiva nr. 6503 da la cumissiun federala da coordinaziun per la segirezza a la plazza da lavur (directiva CFSL) per las lavurs da construcziun ubain ch'ella u ch'el sto consultar ina interpresa spezialisada per dismetter PCB.
Plinavant pari a la regenza dad esser impurtant che l'infurmaziun vegn meglierada en general. En quest connex stoi vegnir fatg attenziun che las patrunas ed ils patruns da construcziun sco er las planisadras ed ils planisaders, las architectas ed ils architects e las inschigneras ed ils inschigners incumbensads sajan cumplainamain conscients da la problematica d'asbest, da PCB e d'autras substanzas fitg nuschaivlas per la sanadad. Gia durant la planisaziun da projects per disfar e per midar edifizis stoi mintgamai esser enconuschent, sch'igl èn avant maun asbest u autras substanzas privlusas. Sche pir las interpresas da construcziun ston s'occupar da questa problematica, sco quai che la disposiziun da l'ordinaziun federala davart las lavurs da construcziun menziunada en l'incumbensa Trepp prevesa, èsi per regla gia memia tard. En cas da la meglieraziun da l'infurmaziun planisada stoi perquai vegnir examinà, sch'ina collavuraziun cun auters posts (p.ex. cun federaziuns spezialisadas ed interprofessiunalas) fiss cunvegnenta.
En il senn da questas ponderaziuns è la regenza pronta d'acceptar l'incumbensa Trepp.
11 da mars 2011