Pervia dals eveniments actuals a Fukushima/Giapun han grondas parts da la populaziun realisà cun ina giada il privel potenzial che resorta da las ovras atomaras.
Independentamain da la discussiun per u cunter ovras atomaras sa mussi che la meglra energia è quella che na vegn betg consumada. Sch'in consum na po betg vegnir evità, duai l'energia che vegn duvrada almain vegnir consumada en moda efficazia (vul dir cun gronda effizienza). En quest connex è dumandà mintga burgaisa e mintga burgais, ma er las instituziuns publicas sin tut ils stgalims. Stimaziuns fan quint che mo en las chasadas privatas è avant maun in potenzial da 30 fin 50 pertschient per spargnar energia che na vegn betg tratg a niz. Quel potenzial pudess vegnir activà cun mesiras simplas da spargn e d'augment da l'effizienza che na reducissan betg la qualitad da viver. Ma er en il sectur dal mastergn, da l'industria ed en general a la plazza da lavur pon – cun simplas mesiras tar mintga singula persuna – vegnir realisads clers respargns en il sectur dal consum d'energia.
Il chantun Grischun occupa per la fin da l'onn 2010 sulettamain en ses posts da servetsch da l'administraziun centrala circa 2'230 collavuraturas e collavuraturs ed è qua tras in patrun impurtant. Mintgina e mintgin da quests collavuraturs ha en ses conturns professiunals quotidians pussaivladads da reducir il consum d'energia senza grondas investiziuns e senza consequenzas negativas per sia qualitad da lavurar e da viver (p.ex. cun activar pli baud en la regulaziun il modus da spargnar energia tar ils moniturs). Ultra da quai ha il chantun blers bains immobigliars che han tut en tut in consum d'energia considerabel.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan la regenza da realisar las suandantas mesiras:
1. En collavuraziun cun las collavuraturas e cun ils collavuraturs examinescha la regenza mesiras per impedir il consum d'energia sco er per duvrar en moda effizienta l'energia tar mintga post da servetsch.
2. La regenza realisescha mesiras immediatas uschè baud sco pussaivel e fa per mintga post da servetsch ina glista da las mesiras.
3. La regenza creescha in sistem d'onuraziun per bunas ideas da spargnar / da duvrar efficaziamain energia e realisescha quellas en tut l'administraziun chantunala.
4. Cun ils posts da servetsch elavura la regenza ina glista da mesiras per spargnar e per duvrar energia en moda efficazia che na pon betg vegnir realisadas senza auter (p.ex. mo cun meds finanzials dal quint current u dal quint d'investiziun).
5. Per las immobiglias chantunalas implementescha la regenza ina contabilitad d'energia ch'è favuraivla, ma utila.
Cuira, ils 19 d'avrigl 2011
Kollegger (Cuira), Marti, Kappeler, Aebli, Blumenthal, Buchli-Mannhart, Burkhardt, Casty, Clalüna, Felix, Jeker, Jenny (Arosa), Joos, Kasper, Koch (Tumein), Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Michael (Donat), Michel (Tavau Monstein), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Parolini, Pedrini (Roveredo), Stiffler (Tavau Plaz), Waidacher, Fausch, Gugelmann, Müller (Haldenstein)
Resposta da la regenza
L'effizienza energetica po vegnir influenzada tant tar l'infrastructura sco er tar il cumportament da l'utilisader. En tuts dus secturs èn vegnidas fatgas stentas considerablas entaifer l'administraziun chantunala ils ultims onns.
Il program da la regenza 2009 - 2012 cuntegna er puncts centrals da svilup tar l'effizienza energetica. Sin basa da quai ha l'uffizi da construcziun auta elavurà in concept da mantegniment e da persistenza per giuditgar il stadi dals edifizis e per sanar quels en moda persistenta. Cun agid da sanaziuns parzialas u cumplettas duai il consum d'energia dals edifizis vegnir reducì persistentamain, entant ch'il basegn d'energia duai vegnir cuvrì cun agid da purtaders d'energia ecologics. Er la strategia chantunala d'immobiglias da realisar centers administrativs regiunals correspunda a l'idea da l'effizienza energetica. La finala documentescha l'art. 16 da la lescha d'energia dal chantun Grischun (LEG; DG 820.200) la voluntad dal chantun d'ademplir sia funcziun d'exempel tar ils agens edifizis cun planisar e cun construir quests edifizis da princip tenor ils standards energetics ch'èn mintgamai ils megliers.
Da l'autra vart pussibilitescha l'acquisiziun e la gestiun centrala d'indrizs da manaschi, d'apparats e da mobigliar da fixar standards unitars en dumondas da l'effizienza energetica e d'applitgar quels consequentamain. Uschia adempleschan p.ex. las glischs novas las pretensiuns da MINERGIE. Ultra da quai èn gia bleras glischs da biro vegnidas equipadas cun detecturs da moviment e cun analisaders da la cleritad. Tar l'acquisiziun da cumponentas da l'informatica èn apparats che han ina buna effizienza energetica il standard gia dapi in pèr onns.
Davart ils singuls puncts prenda la regenza posiziun sco suonda:
1. L'augment da l'effizienza energetica è ina incumbensa permanenta da l'administraziun chantunala. Directivas concernent il cumportament da las utilisadras e dals utilisaders vegnan communitgadas regularmain a tut ils posts da servetsch sin fegls d'infurmaziun ed en infurmaziuns. Posts da servetsch che han ina infrastructura specifica ed in equipament correspundent vegnan ultra da quai rendids attents da controllar l'effizienza energetica e da prender las mesiras eventualmain necessarias.
2. L'effizienza energetica è in punct central da svilup dal program da la regenza 2009 - 2012 che vegn realisada pass per pass. I na dat nagin motiv da prender supplementarmain mesiras d'urgenza per mintga singul post da servetsch.
3. In sistem d'onuraziun po stgaffir in impuls per sviluppar ideas che concernan l'effizienza energetica sco er per promover la percepziun da mintga singula persuna en ses cumportament energetic. L'effect da l'impuls dastgass però depender fitg ferm da la dimensiun e dal gener da l'onuraziun. Quella stuess pervia da quai depender dal resultat da spargn e d'effizienza che vegn cuntanschì. La regenza è pronta d'examinar l'introducziun d'in sistem d'onuraziun.
4. Il construir tenor il standard MINERGIE u MINERGIE P e l'utilisaziun da glischs e d'apparats cun in buna effizienza energetica èn colliads cun custs supplementars che na vegnan però betg cumprovads separadamain. Ulteriuras eventualas mesiras d'effizienza vegnan er mess a quint al quint current u al quint d'investiziun, dentant betg marcadas spezialmain.
5. L'uffizi da construcziun auta registrescha dapi l'onn 2006 il consum annual d'electricitad, da gas, d'ieli, da laina e da chalur a distanza per tut ils edifizis ch'il chantun posseda. Avant l'onn 2006 è il basegn d'energia per stgaudar vegnì registrà mo per tscherts objects. In'evaluaziun standardisada, en la quala vegn preschentà il consum en moda summarica e nua che midadas èn visiblas, vegn creada actualmain. In'emprima evaluaziun è avant maun la fin da l'onn 2011.
Uschenavant ch'il giavisch da l'incumbensa n'è betg gia ademplì u en realisaziun e mo sch'ils puncts restants pon vegnir realisads cun custs raschunaivels e cun ina quantitad da lavur acceptabla è la regenza pronta d'acceptar questa incumbensa.
8 da fanadur 2011