Tras l'acceptaziun da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras ils 11 da mars 2012 vegn il chantun Grischun – cunzunt ses territoris da muntogna ch'èn insumma confruntads cun dischavantatgs considerabels (sco per exempel l'emigraziun, la pitschna activitad turistica) – engrevgià anc pli fitg en ses progress economic. L'acceptaziun pudess avair per consequenza che las pli differentas branschas economicas (industria principala e secundara da construcziun, ulteriuras interpresas pitschnas e mesaunas pertutgadas) vegnian a stuair cumbatter cun problems considerabels, gea schizunt existenzials.
En vista a quests fatgs è il chantun Grischun dumandà per dus motivs. Per l'ina sto el procurar che quest fatg vegnia sclerì svelt a Berna tras l'ordinaziun dal cussegl federal davart l'applicaziun da las normas constituziunalas. La resoluziun ch'il cussegl grond ha deliberà ils 21 da mars 2012 è in emprim pass en la dretga direcziun. Per l'autra pretendan la nova situaziun e las midadas vegnintas, skizzadas qua survart, ch'i vegnian – entaifer il chantun – elavuradas e lantschadas novas strategias a favur da noss territori da muntogna.
La regenza dal chantun Grischun vegn incumbensada:
1. da prender mesiras urgentas che permettan da sustegnair gia l'onn 2012 las branschas economicas ch'èn dischavantagiadas pervia da l'acceptaziun da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras;
2. d'elavurar uschè svelt sco pussaivel ina strategia a favur dal svilup dals territoris da muntogna e da suttametter al cussegl grond in rapport correspundent. Quest rapport duai mussar co ch'il chantun Grischun vul mitigiar la digren da las branschas economicas dischavantagiadas pervia da l'acceptaziun da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras e co ch'i pon vegnir mantegnidas la valur agiuntada e l'activitad d'investiziun. Per quest intent duain er vegnir examinadas vias cumplettamain novas (sco per exempel sustegnair la construcziun e la renovaziun da manaschis d'hotellaria cun contribuziuns à fonds perdu dal chantun);
3. d'inditgar ils puncts strategics che la regenza pensa d'integrar en la revisiun currenta da la lescha per il svilup economic.
Cuira, ils 21 da mars 2012
Caduff, Albertin, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Blumenthal, Caluori, Casutt-Derungs, Cavegn, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Fasani, Foffa, Kleis-Kümin, Kollegger (Malix), Märchy-Caduff, Niederer, Righetti, Sax, Tenchio, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Zanetti, Degonda, Rischatsch-Casaulta
Resposta da la regenza
L'acceptaziun da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras ils 11 da mars 2012 ha a lunga vista consequenzas considerablas per il territori da muntogna e per l'entir chantun Grischun. Sclerir las dumondas avertas en connex cun l'ordinaziun transitorica dal cussegl federal ha l'emprima prioritad. Ils elements centrals èn la fixaziun da la garanzia dal possess actual cun il stadi dal mars 2012, che planisaziuns d'utilisaziun che sa refereschan al project mantegnian il stadi da projects da construcziun permess sco er la pretensiun che l'ordinaziun dal cussegl federal entria en vigur il pli tard pussaivel il 1. da schaner 2013. Questa ultima pretensiun pussibilitass da permetter projects da construcziun planisads fin la fin da l'onn 2012 e pia mitigiass in pau las consequenzas economicas per il territori da muntogna, en spezial per la economia da construcziun. En quest mument èsi difficil d'introducir ulteriuras mesiras concretas ed effectivas per sustegnair las branschas economicas pertutgadas. Sin basa da l'ordinaziun definitiva dal cussegl federal ston las consequenzas economicas vegnir giuditgadas, per pudair sviluppar cun cleras finamiras mesiras accumpagnantas. Tut las lavurs dal chantun vegnan fatgas en stretga accordanza cun la conferenza da las regenzas dals chantuns alpins (CRCA) e cun la conferenza da las directuras e dals directurs chantunals da l'economia publica (CDE), per pudair defender unisono ils interess dals territoris da muntogna.
Sin plaun federal vegn examinada – en il rom da la missiva "promoziun da l'economia locala 2016 fin 2019" – la promoziun dal Grischun sco lieu economic er areguard las sfidas che resultan da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras. L'elavuraziun d'ina strategia a favur dal svilup dals territoris da muntogna dependa dals pli differents secturs politics. Da quels fan part l'agricultura, ils programs da promoziun federals da la politica agrara, ils projects pertutgant il svilup regiunal (PSR), la nova politica regiunala (NPR) sco er differents ulteriurs secturs politics sco la furmaziun, il traffic e.u.v.Dal rest ha il cussegl federal survegnì l'incumbensa – acceptond la moziun Maissen – da sviluppar ina strategia coerenta per il territori da muntogna. Ina strategia unitara a favur dal territori da muntogna na po betg vegnir elavurada independentamain da la confederaziun. A la regenza pari ch'i saja memia baud per in rapport correspundent. Quai en spezial er en vista a la discussiun currenta davart las mesiras accumpagnantas tar l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras ed en vista a l'elavuraziun d'ulteriurs programs. Percunter sto vegnir intensivada la coordinaziun dals differents secturs politics tant sin plaun chantunal sco er sin plaun federal.
Sin basa da la lescha vertenta per il svilup economic pon interpresas d'alloschament vegnir sustegnidas gia oz, tras la concessiun da contribuziuns à fonds perdu e d'emprests, sch'ellas èn impurtantas per l'economia regiunala u sch'ellas èn spezialmain innovativas. Il chantun è strusch en il cas da realisar independentamain ina promoziun effizienta da l'hotellaria. El è dependent da la cooperaziun finanziala da la confederaziun. La regenza vegn a resguardar la situaziun da partenza midada a chaschun da la revisiun currenta da la lescha per il svilup economic (LSE) ed ad examinar – sin basa dal princip teoretic da l'export – ils puncts centrals sco la promoziun da l'hotellaria, la promoziun da l'innovaziun e da la perscrutaziun, la coordinaziun da las proceduras u il rinforz dals spazis cun pauc potenzial. La consultaziun dal sboz da la lescha è previsa per l'atun 2012.
La regenza è pronta d'elavurar a temp util ina strategia a favur dal svilup dals territoris da muntogna e da rapportar al cussegl grond en chaussa. En quest senn accepta ella l'incumbensa da fracziun.
27 da zercladur 2012