Sin fundament da sia grondezza, da sia topografia e da sias regiuns relativamain pauc populadas è il chantun Grischun in veritabel "chantun d'infrastructura". Infrastructuras intactas dal traffic, dal turissem, da l'energia e da la telecommunicaziun èn decisivas per che l'economia publica dal Grischun funcziuneschia. L'economia da turissem ed il maun public (chantun e vischnancas) èn pia er ils empustaders impurtants da servetschs e da prestaziuns da mastergn. En consequenza dal resultat da la votaziun dals 11 da mars 2012 davart l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras dastgass ina part considerabla da la dumonda sin il champ dal turissem, particularmain en la branscha da construcziun principala ed accessorica, crudar davent a partir dal 2013. La dumonda dal maun public survegn pia ina impurtanza anc pli gronda.
Il chantun Grischun ha ina legislaziun moderna per las acquisiziuns publicas. Ils andaments da procedura e lur applicaziun tras l'administraziun èn transparents e pon vegnir designads sco exemplarics en cumparegliaziun cun auters chantuns. En vista a l'impurtanza extraordinaria da las acquisiziuns publicas per l'economia publica dal Grischun pari a las sutsegnadras ed als sutsegnaders inditgà da sensibilisar la regenza e l'administraziun per quest fatg. Quai pervia dals suandants fatgs.
En il cas d'ina incarica da construcziun da circa 8'450'000.00 francs ha ina interpresa extrachantunala survegnì l'agiudicaziun. Schebain ch'igl eran avant maun 3 offertas d'interpresas grischunas che surpassavan mo per 1,09%, per 1,12% e per 1,37% l'offerta resguardada e che derivavan d'offerents cun referenzas equivalentas. I sa tschenta la dumonda, sch'i sto vegnir examinà – per las acquisiziuns futuras – da nominar e da valitar cas per cas ils criteris da qualificaziun e d'agiudicaziun sut l'aspect da l'impurtanza per l'economia publica.
L'economia publica dal chantun Grischun ha per gronda part ina structura da mastergn. Da questa circumstanza stoi vegnir tegnì quint er en cas d'incaricas e d'acquisiziuns dal chantun. Perquai fissi problematic, sch'i daventass ina pratica ch'ils projects da construcziun pli gronds dal chantun vegnissan realisads tenor il sistem d'ina interpresa generala (p.ex. scola chantunala Halde, scola chantunala chasa Cleric, stalla nova Plantahof). Quai na resguardass betg l'economia publica dal chantun Grischun cun sia structura da mastergn e chaschunass ina perdita considerabla da cumpetenza professiunala en il chantun. Las interpresas generalas han – betg mo, ma cunzunt – lur sedia ordaifer il Grischun.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan perquai la regenza da prender – en cas d'incaricas e d'empustaziuns dal chantun – tut las mesiras che paran necessarias per:
- profitar plainamain da la libertad da decider, applitgond ils criteris da qualificaziun e d'agiudicaziun, a favur da nossa economia publica;
- tegnair quint, en las publicaziuns, da l'economia publica dal Grischun cun sia structura da mastergn.
Cuira, ils 17 d'avrigl 2012
Felix, Caduff, Nick, Barandun, Berther (Camischolas), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Caluori, Campell, Casanova-Maron, Casty, Casutt-Derungs, Clalüna, Claus, Clavadetscher, Conrad, Della Vedova, Dudli, Engler, Fallet, Foffa, Fontana, Giacomelli, Grass, Gunzinger, Hartmann (Champfèr), Heinz, Holzinger-Loretz, Jeker, Jenny, Joos, Kasper, Koch (Tumein), Kollegger (Malix), Komminoth-Elmer, Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Michel (Tavau Monstein), Montalta, Niederer, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Parolini, Parpan, Pedrini, Rosa, Sax, Steck-Rauch, Stiffler (Tavau Plaz), Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Tscholl, Valär, Vetsch (Claustra Vitg), Vetsch (Pragg-Jenaz), Waidacher, Wieland, Audétat, Buchli (Favugn), Degonda, Fausch, Fravi, Liesch-Schön, Patt, Schucan, Spreiter, Stäbler
Resposta da la regenza
La legislaziun chantunala da submissiun è vegnida revedida totalmain l'ultima giada l'onn 2004, e quai sin basa da las prescripziuns da la lescha federala davart il martgà intern sco er da la cunvegna interchantunala davart las acquisiziuns publicas. Quests relaschs surordinads garanteschan als offerents l'access liber al martgà, in tractament egual cun ils auters concurrents sco er ina surdada nunpartischanta. Sin fundament da quests princips giuridics na pon criteris d'agiudicaziun che na pertutgan betg la materia betg vegnir considerads, sch'els han l'intent central da preferir illegalmain offerents indigens. En quest senn n'èn criteris d'agiudicaziun sco domicil al lieu, domicil fiscal, diever da products indigens sco er concessiun d'ina libertad da decider entaifer tscherts cunfins da toleranza oz betg pli criteris admissibels per pudair deviar da l'offerta la pli economica. En cas d'offertas cun qualitad equivalenta sto – tenor la giurisdicziun permanenta, schizunt en cas d'ina differenza da pretsch minimala – obtegnair stringentamain l'offerta pli favuraivla l'agiudicaziun. Per la libertad da decider che vegn pretendida la las sutsegnadras e dals sutsegnaders a favur da l'economia indigena ("clausula da protecziun da la patria") na datti – tenor la legislaziun e giurisdicziun citada – dapi ditg nagin spazi pli. Correspundentamain na po quest giavisch betg vegnir ademplì, e quai per motivs da la legalitad.
Malgrà la prescripziun da questas cundiziuns generalas surordinadas ston las experientschas ch'èn vegnidas fatgas fin ussa vegnir valitadas sco fitg positivas. Grazia a la creaziun d'ina basa legala clera sco er grazia al diever da documents da publicaziun standardisads han la transparenza da surdada e la segirezza giuridica pudì vegnir augmentadas. Uschia ha er pudì vegnir diminuì il dumber da recurs davant dretgira. La quota procentuala d'offerents grischuns vi dal volumen da surdadas è da l'autra vart restada praticamain senza midadas. Questa quota importa – en il sectur da construcziun ch'è fitg impurtant per l'economia grischuna – en la media da plirs onns circa 90 pertschient.
Uschenavant che las sutsegnadras ed ils sutsegnaders crain da scuvrir en projects chantunals gronds la tendenza ch'els vegnian publitgads uffizialmain sco sistem d'interpresa generala, stuain nus render attent al fatg, che durant ils ultims diesch onns èn vegnidas fatgas mo trais concurrenzas per prestaziuns globalas che pertutgavan projects da construcziun impurtants. Quest gener da publicaziun uffiziala è vegnì tschernì, perquai ch'ils projects da construcziun eran ubain cumplexs, u extraordinaris ubain perquai ch'els eran cumbinads cun grondas ristgas. Guardond enavos han per exempel pudì vegnir cuntanschidas tut las finamiras prescrittas er en connex cun la sanaziun da la scola chantunala Halde e passa 90 pertschient da las lavurs èn vegnidas exequidas da firmas indigenas.
Il chantun vegn perquai ad analisar mintgamai – er tar projects da construcziun futurs – tge procedura da concurrenza ch'è la pli adattada per dumagnar l'incumbensa da construcziun concreta, ed el vegn a decider correspundentamain. Ultra da la realisaziun d'edifizis funcziunals e persistents vegnan integradas vinavant er las consequenzas per la mastergnanza grischuna commensuradamain en las ponderaziuns globalas.
La regenza è senza auter conscienta da la rolla dal chantun sco incumbensader impurtant e vegn a s'engaschar er vinavant per bunas cundiziuns generalas a favur da la mastergnanza grischuna. Sin fundament da las cleras prescripziuns legalas e giuridicas n'è ella dentant betg autorisada da realisar las mesiras che vegnan pretendidas, numnadamain da privilegiar ils offerents indigens. Perquai propona ella da refusar l'incumbensa.
27 da zercladur 2012