Igl è in fatg ch'il dumber da scolaras e scolars sa reducescha fermamain en il chantun Grischun pervia dal svilup demografic. Tenor retschertgas statisticas dal DECA vegni fatg quint ils proxims 10 onns en il chantun Grischun mo gia sin il stgalim da scola media cun ina reducziun da scolaras e da scolars da var 600, dad oz circa 2'200 a stgars 1'600 emprendistas ed emprendists. Quest svilup vegn a tutgar fermamain en spezial las regiuns periferas. Bleras scolas dal stgalim secundar 2 han gia oz gronds problems da recrutar il dumber necessari d'emprendistas e d'emprendists. Quai ha natiralmain consequenzas negativas per la structura dals custs da las scolas pertutgadas. Ina perdita radicala en la politica da furmaziun da las regiuns smanatscha.
L'artitgel 89 alinea 3 da la constituziun chantunala formulescha la suandanta incarica da la politica da furmaziun: "Il chantun procura per l'instrucziun da scola media, per la scolaziun e per la furmaziun supplementara professiunala sco er per l'access a scolas spezialisadas superiuras ed a scolas autas. Per quest intent po el manar u sustegnair scolas. El fa attenziun d'avair ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas e promova scolas spezialisadas superiuras e scolas autas en il chantun."
Cura che la scola professiunala da tgira dal Grischun (SPTG) a Glion è vegnida serrada, ha la regenza grischuna confermà en ses conclus dals 31 d'october 2006 (protocol nr. 1211) sia voluntad da gidar vinavant a pajar ed a promover la purschida da scolaziun postobligatorica sin il stgalim secundar 2 a Glion. Il svilup demografic n'è oz betg mo in problem specific da la Surselva, mabain da l'entir chantun. Perquai èsi nairas uras da sviluppar ina strategia chantunala per il sectur dal stgalim secundar 2 per tut il Grischun sco lieu da furmaziun. Quella duai tegnair quint da las prescripziuns da la constituziun chantunala per ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas.
La regenza vegn incumbensada d'elavurar e da realisar entaifer ils proxims 3 onns (PR 2013–2016) ina strategia per ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas sin il stgalim secundar 2.
Cuira, ils 24 d'october 2012
Casutt-Derungs, Meyer-Grass, Parolini, Albertin, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Blumenthal, Bondolfi, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Caduff, Caluori, Casutt, Cavegn, Clalüna, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Fallet, Fasani, Foffa, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Hitz-Rusch, Kappeler, Kleis-Kümin, Kollegger (Malix), Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Righetti, Stiffler (Tavau Plaz), Tenchio, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Zanetti, Buchli (Favugn), Camathias, Degonda, Hensel, Monigatti, Patt (Jenaz), Scartazzini, Schlatter, Schucan, Sgier
Resposta da la regenza
L'artitgel 89 alinea 3 da la constituziun chantunala (CC; DG 110.100) prevesa ina repartiziun decentrala da las scolas medias e professiunalas (PCG 4 | 2002/2003, p. 477 e 478; PCG 5 | 2002/2003, p. 692). Igl è pia l'incumbensa dal chantun da procurar per ina purschida regiunala da l'instrucziun en scola media sco er da la scolaziun e furmaziun supplementara professiunala. Actualmain datti en tut 9 scolas medias en il chantun, e quai a Cuira, a Tavau, a Mustér, a Ftan, a Glion, a Samedan, a Schiers ed a Zuoz. A Cuira, a Tavau, a Glion, a Landquart, a Passugg, a Puschlav, a Samedan ed a Sta. Maria en Val Müstair vegnan manadas en tut 10 scolas professiunalas spezialisadas, per part cun partiziuns da la maturitad professiunala.
Per pudair ademplir er vinavant l'incumbensa ch'è francada en la constituziun chantunala che gida a mantegnair ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas, sto la politica da furmaziun vertenta vegnir reflectada da nov, resguardond il svilup demografic. Sin fundament da las prognosas calculadas da l'uffizi per la furmaziun media-superiura stoi vegnir fatg quint ch'il dumber da scolaras e da scolars sa reducescha sulettamain sin il stgalim da la scola media fin l'onn da scola 2022/23 dad actualmain 2591 a var 2000. Gia ils dumbers da scolaras e da scolars actuals da las 9 scolas medias mussan evidentamain che en spezial ils lieus da scolaziun en las valladas èn pertutgads fermamain da questa reducziun.
En la furmaziun fundamentala professiunala vegnan scoladas actualmain 4701 emprendistas ed emprendists en las scolas professiunalas spezialisadas entaifer il chantun. Sin basa dal svilup demografic dals proxims onns èsi da quintar che er questa cifra vegn a sa reducir fin l'onn 2022 a var 3500 emprendistas ed emprendists.
Per motivs da la qualitad da l'instrucziun e da las pretensiuns per ina gestiun economica na vegni strusch ad esser pussaivel da mantegnair a media vista tut ils lieus da scolaziun actuals. Perquai vul la regenza examinar en il rom d'in rapport, co che la purschida decentrala existenta po vegnir mantegnida per l'instrucziun da scola media e per la furmaziun fundamentala professiunala. Per quest intent sto ella elavurar ina strategia che mussa en tge furma ed en tge concepziun che las scolas pon vegnir manadas vinavant. Las adattaziuns per mantegnair e per promover ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas sin il stgalim secundar II dependan dentant da la refurma da la gulivaziun da finanzas en il chantun Grischun ch'è actualmain en discussiun (refurma da la GF). Quella po vegnir messa en vigur il pli baud per l'onn 2015. Perquai n'èsi betg realistic da fixar gia oz in termin per la realisaziun d'ina nova strategia per ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas sin il stgalim secundar II.
La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa. Resguardond la diminuziun da naschientschas ed auters facturs d'influenza duai vegnir suttamess al cussegl grond in rapport che mussa ina strategia per ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas sin il stgalim secundar II. En quest connex sto vegnir examinada ina concentraziun pussaivla da las purschidas da scolaziun respectivamain ina reducziun dal dumber da lieus da scolaziun.
05 da december 2012