Tenor l'art. 89 al. 3 da la constituziun chantunala (CC) è il chantun cumpetent e responsabel per l'instrucziun da scola media. El po manar sez u sustegnair scolas medias. En quest connex sto el observar ina purschida decentrala da las scolas medias. En correspundenza cun questa incumbensa dal dretg constituziunal oblighescha l'art. 15 da la lescha davart las scolas medias (LSM) il chantun da facilitar la frequentaziun da las scolas medias privatas cun conceder contribuziuns annualas. Tenor l'art. 17 al. 1 LSM correspunda la contribuziun annuala per scolara e per scolar en ses import als custs nets ch'il chantun sto pajar per ina scolara u per in scolar da la scola chantunala grischuna. Per calcular ils custs vegnan resguardadas las expensas per la construcziun nova, per ina renovaziun cumplessiva e per l'engrondiment dals stabiliments da scola cun ina pauschala d'investiziun da 9 % dals custs da gestiun nets.
Tenor il quint 2011 dal chantun Grischun importan ils custs per scolara e per scolar tenor la contabilitad da la scola chantunala grischuna 24'114.00 francs. La contribuziun tenor l'art. 17 LSM a las scolas medias privatas importa percunter mo 21'645.00 francs. Quai correspunda ad ina differenza da 2'469.00 francs (=10,24 %). Questa gronda differenza è resultada, perquai ch'ils custs d'investiziun per sanar la scola chantunala n'èn betg vegnids resguardads en la contribuziun a las scolas medias privatas.
En la sessiun d'october 2002 ha il cussegl grond acceptà cun 97 cunter 0 vuschs ina moziun Bischoff concernent la nova regulaziun da las contribuziuns chantunalas a las scolas medias privatas en furma d'in postulat. Il postulat Bischoff spetga anc adina da vegnir realisà.
In rinforz da las scolas medias privatas sco lieus da scolaziun interessants er per scolaras e per scolars extrachantunals ed esters dat al Grischun in'attractivitad supplementara sco lieu economic. Igl è pia en l'interess dal Grischun che las scolas medias possian sa basar sin bunas cundiziuns generalas e ch'ellas na vegnian betg impedidas tras restricziuns nunnecessarias.
Perquai supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da preschentar al cussegl grond entaifer 1 onn ina missiva ed ina proposta per reveder la lescha davart las scolas medias sco suonda:
a) La fixaziun da la contribuziun a las scolas medias privatas tenor l'art. 17 LSM sto correspunder da nov en ses import als custs da la scola chantunala inclusiv las investiziuns. Plinavant ston vegnir resguardads ils giavischs da la moziun Bischoff.
b) Las scolas medias privatas ston vegnir sustegnidas en lur libertads d'interpresa, sch'ellas stgaffeschan purschidas attractivas.
Cuira, ils 5 da december 2012
Berther (Mustér), Steck-Rauch, Mani-Heldstab, Aebli, Albertin, Augustin, Barandun, Berther (Camischolas), Bezzola (Samedan), Blumenthal, Bondolfi, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Burkhardt, Caduff, Campell, Casanova-Maron, Casty, Casutt-Derungs, Cavegn, Clalüna, Claus, Clavadetscher, Conrad, Darms-Landolt, Davaz, Della Vedova, Dermont, Dosch, Dudli, Engler, Fallet, Fasani, Giacomelli, Grass, Gunzinger, Hartmann (Champfèr), Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jaag, Jeker, Joos, Kasper, Kleis-Kümin, Kollegger (Cuira), Kollegger (Malix), Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Lorez-Meuli, Marti, Meyer-Grass, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Michel (Tavau Monstein), Müller (Tavau Plaz), Nick, Nigg, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Parolini, Parpan, Perl, Pfäffli, Righetti, Sax, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Trepp, Troncana-Sauer, Valär, Waidacher, Zweifel-Disch, Buchli (Favugn), Degonda, Deplazes, Michel (Igis), Müller (Susch), Patt, Vincenz
Resposta da la regenza
La moziun Bischoff (PCG 1|2002/2003, p. 32; PCG 4|2002/2003, p. 528 s.) è vegnida inoltrada d'in temp, nua che las cundiziuns generalas per calcular las contribuziuns chantunalas a las scolas medias sa midavan permanentamain. Differents facturs han influenzà decisivamain l'adattaziun da las contribuziuns chantunalas. Ultra da la realisaziun da la revisiun totala da las disposiziuns per il gimnasi (reglament per renconuscher la maturitad, RRM) ils onns 1995 fin 2003 resp. a partir da l'onn 2007 ston vegnir numnadas en spezial l'examinaziun da las structuras e da las prestaziuns per sanar las finanzas dal chantun l'onn 2003, las lavurs da planisaziun per la construcziun nova e per la sanaziun da la scola chantunala grischuna (votaziun dal pievel dals 16 da matg 2004) sco er las lavurs da renovaziun e da sanaziun dals edifizis da la scola chantunala grischuna a partir da l'onn 2009.
Plinavant eran ils custs per ina scolara u in scolar da la scola chantunala grischuna fin l'onn 2008 – tenor la contabilitad da manaschi – pli bass ch'ils custs che vegnivan indemnisads effectivamain tenor l'art. 17 da la lescha davart las scolas medias en il chantun Grischun (lescha davart las scolas medias, LSM; DG 425.000) (contribuziun pajada l'onn 2007 tenor la LSM: 20 056.– francs; custs tenor la contabilitad da manaschi 2007: 19 342.– francs). Quai è sa midà per l'emprima giada l'onn 2008 (contribuziun pajada l'onn 2008 tenor la LSM: 20 199.– francs; custs tenor la contabilitad da manaschi 2008: 20 304.– francs). L'augment dals custs tenor la contabilitad da manaschi envers la tariffa indemnisada tenor la lescha davart las scolas medias na po però betg vegnir attribuì a las investiziuns architectonicas, mabain è plitgunsch stà ina consequenza da differentas adattaziuns da las scuntradas internas resp. dals custs calculatorics tar la realisaziun dals princips da la gestiun publica orientada als resultats. En ils rendaquints dals onns 2008 e 2009 èsi vegnì rendì attent a questas midadas. Las tariffas internas da la contabilitad da manaschi, p.ex. en il sectur da l'infrastructura, èn orientadas pauschalmain tenor criteris unitars che valan per l'entir chantun. Ils custs calculatorics na servan betg als medems intents sco las cifras ch'èn relevantas per calcular las contribuziuns e che sa basan sin la lescha davart las scolas medias.
Cur che las lavurs da sanaziun vi da las differentas immobiglias da la scola chantunala grischuna èn terminadas, stattan a disposiziun datas actualas per calcular da nov la quota d'investiziun. La pauschala per scolara u scolar e per onn da scola sco er la contribuziun totala per onn chalendar a las scolas medias privatas mussan il suandant svilup per ils onns 2010 fin 2013:
La pauschala per scolara u scolar mussa in ferm augment durant ils onns 2010 fin 2013, entant che la contribuziun totala crescha mo pauc en las scolas medias privatas pervia da la reducziun da dumber da scolaras e scolars. Il plan da finanzas 2014-2016 na prevesa nagin augment da la contribuziun totala a las scolas medias privatas.
Tar las cifras da l'incumbensa qua avant maun:
a) Las lavurs per calcular da nov las contribuziuns a las scolas medias privatas ed in'actualisaziun da la contribuziun d'investiziun èn vegnidas instradadas entaifer l'administraziun l'onn 2012. La revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias vegn preparada. La consultaziun correspundenta vegn averta anc quest onn.
b) Las scolas medias èn – sco interpresas – libras en lur gestiun. Concernent lur purschidas da scolaziun sco er concernent las premissas d'admissiun e da promoziun ston ellas dentant observar las directivas da la legislaziun respectiva (art. 14 LSM). Pia ston las disposiziuns d'admissiun e da promoziun da las scolas medias privatas correspunder a talas da la scola chantunala grischuna. Quai vul dir che las scolaras ed ils scolars extrachantunals ed esters ston avair in'autorisaziun da lur chantun resp. pajais d'origin da dastgar frequentar la partiziun giavischada da la scola media.
La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa en il senn da las explicaziuns.
22 da favrer 2013