Dapi il november 2008 negoziescha la Svizra cun la UE formalmain ina convenziun da commerzi liber en il sectur da l'agricultura e da las victualias. Quella duai avrir vicendaivlamain ils martgads per products agriculs e per victualias. La finamira da la convenziun èsi da render pli cumpetitiva l'agricultura svizra sin plaun internaziunal. In'avertura envers la UE reduciss ils custs da producziun per las puras ed ils purs svizzers sco er per l'industria da fabricaziun e meglierass a medem temp l'access al martgà da vendita da la UE. Las consumentas ed ils consuments svizzers – spezialmain er l'economia da turissem – profitassan dals sbassaments dals pretschs da victualias e da las medemas schanzas envers la concurrenza europeica. Gist en il temp dal ferm franc svizzer ston branschas sco la gastronomia e la hotellaria cumbatter per lur cumpetitivitad. Tant pli nizzaivla fiss in'avertura dal martgà en il sectur da victualias. Correspundentamain vegn ella er pretendida da las uniuns turisticas.
Natiralmain chaschuna in'avertura dal martgà sfidas considerablas per la agricultura svizra. La cuntinuaziun dal stadi actual na persvada dentant er betg ina gronda part da l'agricultura e da l'economia da nutriment. I smanatschan ultra dal turissem da cumpra considerabel permanentamain pretschs pli bass e perditas da las quotas dal martgà. Quai senza che las schanzas d'export creschian. Per pudair profitar da las novas schanzas da martgà e per pudair sustegnair ils manaschis pertutgads en la reorientaziun a la nova situaziun da martgà, stuess il commerzi liber vegnir introducì pass per pass e cumplettà cun mesiras accumpagnantas. Quai è l'intenziun dal cussegl federal.
In'avertura dal martgà accumpagnanta ed introducida pass per pass è dentant er in instrument effizient per orientar l'agricultura svizra anc dapli ad ina strategia da qualitad. Gist ord vista dal chantun Grischun cun ina fitg gronda part d'agricultura biologica, da manaschis da la commerzialisaziun directa da charn, da possessuras e possessurs da vatgas-mamma datiers dal martgà e da blers manaschis da muntogna che lavuran en moda extensiva cun ina gronda part da pajaments directs a lur entradas, è in'avertura dal martgà fatga pass per pass – colliada cun ina strategia da qualitad sistematica – ina perspectiva positiva.
Displaschaivlamain ha il parlament federal – cun transferir differentas intervenziuns – de facto bloccà las tractativas da la confederaziun cun la UE. En l'interess dal turissem, la branscha directiva dal Grischun sco er da l'agricultura orientada a la qualitad, dentant er en l'interess d'ina politica economica progressiva per l'entira Svizra, ston las tractativas per ina cunvegna agrara cun la UE vegnir reprendidas.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan perquai la regenza, sa basond sin l'artitgel 59 da la constituziun chantunala, d'inoltrar ina iniziativa dal chantun per mauns da l'assamblea federala cun il suandant text:
Sa basond sin l'artitgel 160 alinea 1 da la constituziun federala inoltrescha il chantun Grischun tras sia regenza la suandanta iniziativa dal chantun:
Las tractativas davart ina convenziun da commerzi liber cun la UE en il sectur da l'agricultura e da las victualias (CLAV) ston en l'interess da l'economia publica da la Svizra – cunzunt en l'interess dal turissem sco er d'ina agricultura svizra orientada a la qualitad – vegnir reprendidas.
Cuira, ils 23 d'avrigl 2013
Pult, Pfäffli, Dudli, Aebli, Baselgia-Brunner, Bezzola (Samedan), Bucher-Brini, Burkhardt, Casanova-Maron, Casty, Claus, Engler, Felix, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Hartmann (Cuira), Jaag, Kappeler, Kasper, Krättli-Lori, Kunz (Cuira), Marti, Meyer-Grass, Müller (Tavau Plaz), Nick, Noi-Togni, Peyer, Tenchio, Thöny, Trepp, Tscholl, Vetsch (Pragg-Jenaz), Waidacher, Deplazes, Hensel, Michel (Igis), Monigatti, Pedrini (Soazza), Vassella, Vincenz
Resposta da la regenza
Las tractativas cun la UE davart ina convenziun da commerzi liber en il sectur da l'agricultura e da las victualias (CLAV) èn actualmain bloccadas. Er la runda da Doha da la WTO è suspendida dapi il december 2011. Las tractativas davart ina CLAV èn vegnidas interruttas, perquai ch'il sectur da l'agricultura ha tema da consequenzas negativas radicalas. L'agricultura parta dal fatg ch'ella stuess acceptar perditas massivas tar las entradas pervia dal squitsch sin ils pretschs da las materias primas e che la producziun primara sa reduciss considerablamain. L'economia ha da princip ina tenuta positiva envers convenziuns da commerzi liber, e quai sin basa da la tesa che la reducziun da barrieras commerzialas augmenta tendenzialmain il bainstar dals pajais participads. Areguard l'economia alimentara ston ins probablamain partir dal fatg che la branscha profitass tut en tut d'ina CLAV, ma ch'ins stuess quintar cun grondas adattaziuns structuralas (en spezial tar interpresas ch'èn orientadas al martgà intern). Ina circumstanza problematica, sche la Svizra stat dapersai, è quella che la UE concluda pli e pli bleras convenziuns da commerzi liber cun terzs stadis, uschia ch'i resultan ulteriurs avantatgs da concurrenza per ils manaschis en la UE. Areguard l'hotellaria e la restauraziun partan ins dal fatg ch'ils pretschs – ch'eran l'onn da referenza 2010 per 22 pertschient pli auts en cumparegliaziun cun noss quatter pajais vischins da la UE – pudessan vegnir sbassads per 2,4 fin 4,7 puncts procentuals, en cas ch'il martgà vegn avert dal tuttafatg e supponind ch'ils respargns vegnan dads vinavant a las consumentas ed als consuments. Cumpareglià cun l'Austria resultass in spazi per sbassar ils pretschs da 3 pertschient. En consideraziun d'in menu da model fiss pussaivel in spazi per sbassar ils pretschs da 2,9 fin 7,0 pertschient (Austria 4,3 pertschient) (studi da la BAKBASEL dal schaner 2012).
Sco che la regenza ha gia explitgà en sia posiziun dals 9 da zercladur 2008 concernent tractativas davart ina CLAV, è ella da l'avis che l'agricultura na po – pervia da las circumstanzas e dals svilups externs – betg pli refusar en l'avegnir ils fatgs da commerzi liber, uschia ch'ella sto surpigliar ina tenuta proactiva. I vegn a dar ulteriuras averturas dal martgà, e la Svizra vegn a stuair far quests pass. Consequentamain na dastgan ins betg spetgar, fin ch'ins na po betg pli agir. Plinavant èsi necessari ch'ils circuls pertutgads possian sa preparar uschè baud sco pussaivel per novas relaziuns vegnintas, per uschia survegnir in avantatg. La politica agrara è dentant chaussa da la confederaziun. Perquai vegni spetgà da la confederaziun ch'ella analiseschia detagliadamain las consequenzas d'ina CLAV e planiseschia mesiras da sustegn efficazias. Ella sto s'engaschar che las prestaziuns progressivas da la Svizra, en spezial concernent il bainstar dals animals e l'ecologia, na giajan betg a perder en cas d'ina CLAV.
L'assamblea federala ha tractà l'ultim temp en abundanza la dumonda d'ina CLAV. Cun duas moziuns (10.3473, 11.3464) e cun ina iniziativa d'in chantun (12.300, chantun VD) èsi vegnì pretendì che las tractativas vegnian suspendidas. Il cussegl naziunal ha mintgamai votà per questas intervenziuns, entant ch'il cussegl dals chantuns ha mintgamai votà encunter. La moziun 10.3818 – che pretendeva d'interrumper las tractativas cun la UE davart ina CLAV, fin che la runda da Doha da la WTO arriva ad in conclus – è vegnida acceptada da tuttas duas chombras. Ina moziun (12.3014) per in'avertura controllada en il sectur da l'agricultura empè d'in scumond da tractativas è vegnida acceptada dal cussegl dals chantuns, dentant refusada dal cussegl naziunal. Il cussegl naziunal ed il cussegl dals chantuns han approvà ina moziun (12.3665) che pretendeva in rapport davart las consequenzas areguard in'avertura parziala en il sectur dals products da latg. La moziun sumeglianta (12.3666) en il sectur da la charn è vegnida refusada dal cussegl naziunal.
Per resumar è il cussegl naziunal sa decidì senza excepziuns per ina interrupziun da las tractativas Il cussegl dals chantuns è s'engaschà per in'avertura controllada (questa tenuta correspunda er a la tenuta da la regenza). Tuttina ha el approvà la moziun 10.3818, tenor la quala las tractativas ston vegnir interruttas, fin che la runda da Doha da la WTO arriva ad in conclus. Cunquai che la runda da Doha ha probablamain fatg naufragi, n'è la fin da l'interrupziun betg previsibla. Percunter para la via sur averturas parzialas per tschertas categorias da products (sco tar il chaschiel) dad esser ina pussaivladad. Dentant na vegni betg ad esser pussaivel da cuntinuar cun tractativas cun la UE davart ulteriuras convenziuns bilateralas u convenziuns da commerzi liber, fin che las dumondas instituziunalas èn scleridas (ulteriur svilup dal dretg da la UE, surveglianza, interpretaziun, pacificaziun da dispitas).
Sut quest aspect na pari betg cunvegnent d'inoltrar ina iniziativa dal chantun per reprender las tractativas davart ina cunvegna agrara cun la UE davart ina CLAV. In'ulteriura intervenziun en chaussas CLAV na purtass nagina midada da la situaziun e da las opiniuns bloccadas. Er duai vegnir fatg diever dal med da l'iniziativa dal chantun là, nua ch'ins po cuntanscher in effect. Perquai recumonda la regenza da refusar l'incumbensa.
13 da zercladur 2013