Umans che pateschan da restricziuns èn anc adina integrads insuffizientamain en il martgà da lavur grischun. Bain datti purschidas cumplessivas en lavuratoris protegids ed en instituziuns protegidas. En il 1. martgà da lavur mancan dentant avunda plazzas da scolaziun e da lavur.
Ina retschertga entaifer la conferenza da persunas cun impediments ha mussà che las organisaziuns commembras èn en contact cun passa 160 persunas che tschertgan lavur, perquai che quellas vulessan, malgrà lur impediment, lavurar en il 1. martgà da lavur. Questas persunas che tschertgan lavur n'èn registradas en nagina statistica. Da vart da l'assicuranza cunter la dischoccupaziun valan ellas ubain sco "persunas che na survegnan betg pli l'indemnisaziun da dischoccupaziun" ubain sco "persunas che na pon betg vegnir intermediadas". Er da vart da la AI vegn serrà il dossier, cur che la decisiun da renta è avant maun. Mesiras d'integraziun vegnan fatgas mo, sch'ellas han consequenzas per la renta.
Sin basa da quests fatgs ston ins partir dal fatg ch'il dumber zuppà è bler pli grond che constatà en la retschertga da la conferenza da persunas cun impediments.
Ch'igl exista in basegn d'agir mussa er in studi da la scola auta spezialisada da la Svizra dal nordvest. L'onn 2004 eran en Svizra mo gist 0,8 % da las plazzas da lavur occupadas d'umans cun impediments (Frantscha 4 %, Germania 3,8 %, Austria 2,6 %). I sa mussa che umans che pateschan da restricziuns èn pertutgads spezialmain ferm dals mecanissems d'exclusiun sin il martgà da lavur e dals problems che naschan en consequenza da quai sco l'exclusiun sociala, la mancanza d'entradas e la mancanza da pudair sa qualifitgar.
Tge fa il chantun Grischun per far frunt a questa problematica?
- En tge uffizis metta l'administraziun chantunala a disposiziuns plazzas da lavur (quantas) per umans che pateschan da restricziuns?
- Tge consequenzas ha la nova lescha dal persunal per la politica da persunal da l'administraziun chantunala en quai che concerna l'integraziun en il mund da lavur d'umans che pateschan d'ina restricziun?
- Tge mesiras prenda il chantun Grischun da princip per promover l'integraziun d'umans che pateschan d'ina restricziun en il 1. martgà da lavur?
Cuira, ils 22 d'october 2013
Lorez-Meuli, Bondolfi, Holzinger-Loretz, Albertin, Augustin, Barandun, Berther (Camischolas), Bleiker, Blumenthal, Brandenburger, Bucher-Brini, Burkhardt, Caluori, Casty, Casutt-Derungs Silvia, Cavegn, Clalüna, Darms-Landolt, Dermont, Dosch, Engler, Felix (Haldenstein), Florin-Caluori, Foffa, Furrer-Cabalzar, Gartmann-Albin, Geisseler, Giacomelli, Hardegger, Hitz-Rusch, Jaag, Jeker, Jenny (Arosa), Joos, Kasper, Koch (Tumein), Kollegger (Malix), Krättli-Lori, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Montalta, Müller, Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Parolini, Pedrini, Pfäffli, Pfenninger, Pult, Righetti, Rosa, Sax, Steck-Rauch, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Tenchio, Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Trepp, Troncana-Sauer, Tscholl, Vetsch (Claustra Vitg), Wieland, Zweifel-Disch, Bürgi-Büchel, Candrian, Deplazes, Epp, Michel (Igis), Monigatti, Patt
Resposta da la regenza
Il 1. da schaner 2012 è entrada en vigur la lescha davart l'integraziun sociala e professiunala da persunas cun impediments (lescha d'integraziun da persunas cun impediments, LIPI; DG 440.100). Quella prevesa en l'art. 23 ch'il chantun po sustegnair manaschis da l'emprim martgà da lavur che porschan plazzas d'emprendissadi e da lavur per persunas cun impediments cun als cussegliar e cun als conceder contribuziuns. Il chantun surpiglia maximalmain ils custs supplementars che resultan pervia da l'impediment, uschenavant che quels na vegnan betg cuvrids da l'assicuranza d'invaliditad federala, d'ulteriuras assicuranzas u en autra moda. Tenor l'art. 3 al. 4 LIPI sto il chantun ultra da quai occupar – sche pussaivel – persunas cun impediments.
Tar la dumonda 1: Fin e cun il november 2013 lavuran 26 collavuraturas e collavuraturs che han in impediment tar l'administraziun chantunala (senza resguardar ils instituts chantunals autonoms da dretg public). Questas collavuraturas e collavuraturs sa repartan sin tut ils departaments e sin tut en tut 17 uffizis, pia sin stgars la mesadad dals secturs d'organisaziun. Per motivs da discreziun vegni desistì da numnar ils singuls uffizis sco er da far in'attribuziun dal dumber da persunas.
Tar la dumonda 2: Sa basond sin il resultat da la consultaziun tar la revisiun totala da la lescha dal persunal ha la regenza l'intent d'integrar en la nova lescha correspundenta in princip per la politica da persunal concernent l'integraziun d'umans cun impediments.
Tar la dumonda 3: Actualmain vegnan sustegnids cun contribuziuns 30 manaschis che occupan en l'emprim martgà da lavur 39 persunas cun impediments. L'onn 2012 èn vegnidas cussegliadas 19 persunas en l'emprim martgà da lavur. Ins ha l'intenziun d'extender successivamain questa purschida, tut tenor il basegn.
12 da december 2013