"Genevra, Basilea ed il Grischun spendan il pli bler. Ina cumparegliaziun detagliada mussa differenzas remartgablas tar las expensas dal stadi dals chantuns e da las vischnancas." Uschia tunan las lingias grossas da la gasetta da la dumengia dals 13 d'october 2013. La basa per quai furma la statistica da finanzas da l'administraziun da finanzas federala (classificaziun funcziunala senza expensas extraordinarias 2011).
Il chantun Grischun occupa il terz rang suenter Genevra e Basilea, sch'ins considerescha tut las expensas dal stadi per persuna. Il pli pauc spenda il chantun Argovia, numnadamain 10 600 francs per onn e per abitant. Il chantun Genevra spenda pli ch'il dubel dal chantun Argovia, quai vul dir 22 617 francs – il Grischun 18 900 francs.
Sch'ins considerescha las singulas politicas secturialas, occupa il chantun Grischun l'emprima plazza en ils secturs dal traffic e dal sustegn da l'economia, la terza tar las expensas per l'administraziun e per la protecziun da l'ambient, la quarta en il sectur da la cultura, dal sport e dal temp liber e la tschintgavla plazza tar la segirezza.
I dat motivs chapaivels ed objectivs pertge ch'il Grischun ha pli grondas expensas che auters chantuns, uschia per exempel la grondezza e l'extensiun dal chantun cun in'urbanisaziun relativamain minimala. I custa bler per garantir l'avertura da las 150 vals ed ils custs ston vegnir surpigliads da paucs.
Per l'autra datti er l'in u l'auter segn da dumonda. En spezial han ils commentaris davart talas statisticas in effect naziunal ch'ins na sto betg sutvalitar.
En la gulivaziun da finanzas interchantunala vegnan ils chantuns che pajan a dumandar ina giustificaziun, perquai che la mesadad da las entradas statalas dal chantun Grischun derivan da la confederaziun.
Schebain che las sutsegnadras ed ils sutsegnaders èn da l'avis ch'il sistem actual da la gulivaziun da finanzas interchantunala saja gist, faschain nus las suandantas dumondas a la regenza:
1. Co giuditgescha la regenza las valurs da partenza qua avant maun da la statistica da finanzas federala? È questa statistica adattada per far ina cumparegliaziun interchantunala gista?
2. Independentamain da la qualitad da las cifras: Co sa declera la regenza la posiziun dal Grischun a la testa da las expensas totalas dal stadi, dentant er en ils singuls secturs d'expensas?
3. Tge pensa la regenza da far? Vegnan eventualmain fatgs scleriments per sa far in giudicament cumplementar cumplessiv davart ils singuls currents finanzials?
Cuira, ils 4 da december 2013
Nick, Bleiker, Berther (Camischolas), Augustin, Berther (Mustér), Bezzola (Samedan), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Brandenburger, Burkhardt, Caduff, Casanova-Maron, Casty, Casutt Renatus, Claus, Clavadetscher, Conrad, Davaz, Della Vedova, Dermont, Dosch, Engler, Fontana, Furrer-Cabalzar, Giacomelli, Gunzinger, Hardegger, Hartmann (Champfèr), Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jeker, Jenny (Arosa), Joos, Kasper, Kleis-Kümin, Koch (Igis), Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Locher Benguerel, Marti, Meyer-Grass, Michael (Castasegna), Michel (Tavau Monstein), Niederer, Nigg, Parolini, Pfäffli, Pult, Rosa, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Tenchio, Troncana-Sauer, Valär, Waidacher, Wieland, Zweifel-Disch, Hauser, Jenny-Marugg (Claustra Vitg), Michel (Igis), Patt
Resposta da la regenza
Cumparegliaziuns interchantunalas davart las expensas dal stadi èn expressivas mo, sch'ins las contemplescha en moda differenziada. Uschia na din per exempel las expensas da differenta autezza per persuna anc nagut davart la spargnusadad u davart il diever effizient dals daners che stattan a disposiziun als chantuns ed a las vischnancas. Plitost èn las divergenzas savens la consequenza da differentas structuras e da differentas grevezzas.
I na fa betg surstar ch'ils chantuns Genevra, Basilea e Grischun han las expensas totalas per persuna las pli autas tenor la statistica da l'administraziun federala da finanzas (AFF) che vegn menziunada en la dumonda. In sguard sin la gulivaziun interchantunala da finanzas (NGF) mussa ch'ils chantuns Genevra e Basilea èn confruntads cun lunschor las pli grondas grevezzas da center pervia da lur populaziun e ch'il chantun Grischun sto surpigliar ils pli gronds custs pervia da la distanza. Quest maletg sa reflectescha en la gulivaziun da las grevezzas da la confederaziun, che duai indemnisar per part las grevezzas dals chantuns (en media a stgars 20 pertschient), las qualas èn d'attribuir a las structuras e na pon betg vegnir influenzadas. La repartiziun dals meds finanzials vegn fatga tenor criteris objectivs e renconuschids. En connex cun la gulivaziun da las grevezzas socialas (GGS) survegnan exclusivamain ils dus chantuns Basilea ed il chantun Genevra contribuziuns da GGS da passa 100 francs per abitant (Basilea 284 francs e Genevra 236 francs). En connex cun la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas (GGG) cuntanscha il Grischun cun ina contribuziun da 716 francs per abitant l'import maximal. Questas grevezzas sa manifesteschan er en la structura funcziunala resp. en la statistica da la AFF.
Tar las dumondas tschentadas:
1. Las valurs da la statistica da finanzas sa basan sin las cifras preschentadas en ils quints dals chantuns e da las vischnancas tenor lur structura funcziunala. L'attribuziun da las expensas als champs d'incumbensa na vegn probablamain betg adina a vegnir fatga tenor ils medems criteris. L'attribuziun respectiva dependa dal standard da rendaquint applitgà, dentant er da la tgira e da l'actualisaziun da la structura funcziunala. Cun il nov rendaquint tenor MAC2 è vegnida repassada e per part adattada la sistematica da la structura funcziunala. Plinavant datti ina libertad d'interpretaziun en quai che pertutga l'attribuziun da las expensas al sectur "administraziun generala" ed en quai che pertutga la cunfinaziun envers las politicas secturialas. Las valurs da partenza ch'èn vegnidas publitgadas da la AFF na dastgassan pia – gia per motivs da la tecnica da datas – betg vegnir duvradas talas e qualas per far cumparegliaziuns interchantunalas.
2. Sin differents champs d'incumbensa datti motivs chapaivels, pertge ch'il Grischun demussa expensas pli autas che auters chantuns. La terza plazza sin la glista da rangaziun da las expensas totalas è motivada cunzunt pervia dals imports extraordinariamain auts en ils secturs dal traffic e dal sustegn da l'economia resp. da l'economia publica. Sche quests dus secturs na vegnan betg resguardads, sa chattan las valurs per gronda part en la media svizra.
Il Grischun occupa la plazza maximala absoluta en connex cun las expensas per persuna en il traffic sin via ed en il traffic da viafier. Quai resulta er – senza vulair anticipar l'analisa che vegn incumbensada qua sutvart a la controlla da finanzas (vesair resposta a la dumonda 3) – pervia da la grondezza, pervia da la distanza e pervia da lur custs consecutivs d'investiziun e da gestiun. Er las uschenumnadas "contribuziuns transitoricas" che vegnan surpigliadas cumplettamain da la confederaziun, èn cuntegnidas en la statistica. Mo il fatg che las indemnisaziuns da la confederaziun a la Viafier retica vegnan cudeschadas sur las finanzas publicas dal chantun, sfalsifitgescha massivamain il volumen d'expensas effectiv dal chantun. Il sectur da l'economia publica che demussa medemamain expensas supplementaras enormas per persuna envers la gronda part dals chantuns, cumpiglia l'agricultura (incl. pajaments directs), la selvicultura sco er il sectur d'energia (forza idraulica). Las expensas supplementaras sa basan sin la structura fitg rurala ed alpina dal chantun. Ma er en quest sectur vegnan sfalsifitgadas las expensas dal chantun, perquai ch'ina part considerabla deriva dals pajaments directs da la confederaziun a l'agricultura.
3. En il rom da la cunvegna da finamiras e da prestaziun ha la regenza incumbensà la controlla da finanzas per l'onn 2014 d'analisar, sche las expensas dal chantun Grischun – sin fundament da la statistica da finanzas da la confederaziun, dals chantuns e da las vischnancas da l'onn 2011 – constattan cun las cifras dal chantun e da las vischnancas concernent la qualitad da lur datas resp. concernent lur concordanza. Sco en la resposta a l'incumbensa da la fracziun da la PLD concernent l'examinaziun da las incumbensas e da las prestaziuns, duain – malgrà las resalvas existentas – vegnir duvradas las conclusiuns che vegnan tratgas da la statistica e che resultan cun evaluar e cun realisar mesiras specificas.
7 da mars 2014