Las ultimas emnas hai dà en il Puschlav – sco displaschaivlamain gia avant er en il Mesauc – diversas infracziuns che han sveglià en moda andetga la populaziun directamain pertutgada. Ulteriuras temas han chaschunà a las burgaisas ed als burgais dal Puschlav, da la Bregaglia e da l'Engiadin'ota las novitads da la Vuclina vischina. En quest connex vegn citada qua sutvart ina communicaziun uffiziala cumpletta da l'agentura da novitads taliana ANSA (Agenzia Nazionale Stampa Associata italiana) da la provinza da Sondrio dals 18 da november 2013:
Dal cumenzament da settember fin oz hai dà en la Vuclina ed en la Valchiavenna en tut 371 infracziuns en abitaziuns privatas, en manaschis commerzials, en bars ed en interpresas. Quest dumber è vegnì numnà oz durant la sesida dal comité per la segirezza. Il comité era vegnì convocà dal prefect da Sondrio, Carmelo Casabona, per reagir sin la seria d'enguladitschs en la provinza situada al nord da la Lumbardia. Ils delinquents èn principalmain commembers da bandas osteuropeicas dal hinterland da Milaun. Quest dumber da delicts cumpiglia mo ils cas ch'èn annunziads a la polizia. I vegn partì dal fatg ch'il dumber dals delicts effectivs è pli grond. "La polizia, ils carabinieri, la guardia da finanzas, la polizia communala ed er la polizia forestala vegnan a garantir en in'acziun sinergetica in engaschament anc pli ferm", empermetta Casabona. "Sch'i n'èn anc betg avant maun, vegnin nus ad installar en quests territoris er sistems da videosurveglianza. Ultra da quai èsi dentant er impurtant che las abitantas ed ils abitants da las vals midian lur disas. Savens vegn la clav-chasa anc adina zuppada sut il tarpun davant l'isch-chasa e vegnan deponidas grondas quantitads da daners sut la matratscha". "Plinavant ston vehichels suspectus u persunas dubiusas vegnir annunziadas immediatamain a las forzas da segirezza", ha ditg il prefect suenter l'inscunter suprem, al qual eran er preschents intgins presidents communals e la derschadra Elvira Antonelli. Las abitantas ed ils abitants sezs ston esser attents."
Tant la resposta dal departament federal da finanzas a la dumonda dal cusseglier naziunal Martin Candinas dals 2 da december sco er la resposta da la regenza dal chantun Grischun dals 4 da december a la dumonda dal deputà Ilario Bondolfi davart quest tema conferman in augment tendenzial da la criminalitad pitschna en bleras regiuns da cunfin da la Svizra. Sut quest aspect para anc main chapaivla la decisiun da l'administraziun federala da duana, da degradar la duana a Campocologno a partir dal mars da l'onn proxim pervia da l'entrada en vigur da l'uschenumnà project "Grischa" – ina decisiun che sto bain vegnir chapida sco emprim pass ad ina reducziun futura da persunal a las duanas da Castasegna, da Martina e da Müstair.
La finamira dal project "Grischa" è quella da concentrar tut ils funcziunaris a Samedan per survegliar las regiuns da cunfin tras controllas punctualas ed intenziunadas cun patruglias mobilas. Qua sa tschenta evidentamain la dumonda, sche las iniziantas ed ils iniziants dal project "Grischa" enconuschan propi las relaziuns morfologicas, en spezial durant l'enviern, dal territori che duai vegnir surveglià, in territori cun pass sco il Bernina, il Malögia ed il Fuorn, che para bain mo sin chartas geograficas planiv e bain accessibel.
En quest connex resulta l'urgenza da schliar il problem ch'exista gia daditg dal dumber memia pitschen da persunal tar la polizia chantunala en il Puschlav. Quella ha numnadamain la funcziun da plimatsch da segirezza er envers la ritga Engiadin'ota.
Perquai tschentain nus las suandantas dumondas a la regenza:
1. Sustegna la regenza il project "Grischa" senza resalvas u vul ella s'opponer al project?
2. Vegn il project "Grischa" er ad avair consequenzas praticas per las strategias da surveglianza dal territori tras la polizia chantunala?
3. Cura occupa la regenza la settavla plazza en il Puschlav che manca gia memia ditg a la polizia al lieu? Nus supplitgain da dar ina resposta clera e netta.
4. Ha la regenza l'intenziun d'augmentar il dumber da persunal en il Grischun dal sid ch'è previs effectivamain en temps relativamain quiets (sco ils ultims onns) per reagir sin las novitads da l'Italia dal nord che signaleschan cler e net in ferm augment da la criminalitad pitschna?
Cuira, ils 5 da december 2013
Della Vedova, Heiz, Monigatti, Aebli, Baselgia-Brunner, Bezzola (Samedan), Bleiker, Bondolfi, Bucher-Brini, Burkhardt, Clalüna, Conrad, Fasani, Felix, Fontana, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Hardegger, Hartmann (Champfèr), Jaag, Kollegger (Cuira), Michael (Castasegna), Montalta, Noi-Togni, Papa, Parolini, Pedrini, Peyer, Pfenninger, Pult, Righetti, Rosa, Tenchio, Troncana-Sauer, Deplazes, Michel (Igis)
Resposta da la regenza
Perquai che las controllas da cunfin èn vegnidas abolidas en il territori da Schengen è il turissem criminal s'augmentà en Svizra. En spezial èn vegnids registrads dapli malfatgs da facultad respectivamain enguladitschs cun infracziun. La categoria dals enguladitschs cun infracziun è in indicatur impurtant per la situaziun da segirezza objectiva. Questa categoria da delict ha ultra da quai er ina influenza considerabla sin il sentiment da segirezza subjectiv da la populaziun. Per l'onn 2012 èn vegnids registrads en l'entir chantun 738 enguladitschs cun infracziun. L'onn 2013 sto vegnir fatg quint cun cleramain dapli che 800 delicts. La statistica definitiva n'è anc betg avant maun. En la Val Puschlav èn vegnids annunziads 7 enguladitschs cun infracziun (= 1 %) per l'onn 2012. L'onn 2013 èsi stà 15 (= 2 %). La duplicaziun dal dumber da quests delicts ha senza dubi influenzà fermamain il sentiment da segirezza en la val. Tut en tut n'èn però betg sa midads ils malfatgs en il sectur dal cudesch penal svizzer en la Val Puschlav ils onns 2012 e 2013.
Sin fundament da questas explicaziuns generalas davart la situaziun da segirezza en la Val Puschlav respunda la regenza las dumondas sco suonda:
1. Cun il project GRISCHA sa dat il corp da guardias da cunfin (Cgcf) la finamira da tegnair dapli forzas per acziuns mobilas en il Grischun. A medem temp duai vegnir mantegnì identic l'effectiv previs e duain vegnir reducids sco er flexibilisads ils temps da controlla e da servetschs. Las controllas pon avair lieu en moda flexibla areguard il temp, confurm a la situaziun, ma er en moda surprendenta al passagi dal cunfin u en il territori da cunfin. Cun questa reorganisaziun vul il Cgcf adattar la disposiziun existenta a las novas ristgas. Talas adattaziuns ha er la polizia chantunala dal Grischun fatg per augmentar la flexibilitad. Perquai na vesa la regenza actualmain betg in motiv da s'opponer a quest project.
2. La stretga collavuraziun da la polizia chantunala cun il Cgcf e cun l'exteriur vischin resta in factur central dal cumbat cunter il turissem criminal er suenter la realisaziun dal project GRISCHA. En il rom da la collavuraziun vegnan la polizia chantunala ed il corp da guardias da cunfin a coordinar sco fin ussa lur activitads en spezial tar las patruglias en la regiun da cunfin.
3. Per il 1. d'october 2014 vegnan probablamain integrads en il corp da la polizia chantunala 18 aspirantas ed aspirants da polizia che absolveschan actualmain la scola da polizia. Per quest termin vegn il commando da la polizia chantunala er a decider, sche la plazza libra sin il post da polizia da Puschlav vegn occupada. Actualmain èn – ultra dal post da polizia da Puschlav – sutdotads differents auters posts da polizia. L'effectiv previs na stat però betg en il center. Decisiva è en emprima lingia la dimensiun da las incumbensas polizialas che ston vegnir liquidadas. En connex cun las acziuns da las novas forzas sto la finala vegnir tegnì quint en moda adequata da la situaziun da segirezza da tut las regiuns dal Grischun. Per pudair metter prioritads sin acziuns da la polizia criminala e da segirezza, sa stenta la polizia chantunala da drizzar las activitads da las collavuraturas e dals collavuraturs en moda flexibla tenor ils basegns.
4. Sa basond sin l'augment dal dumber da delicts d'infracziun ha la polizia chantunala spustà sias prioritads d'acziun la primavaira 2013 pli fitg en direcziun d'activitads da la polizia criminala e da segirezza. Las controllas èn vegnidas intensivadas sin l'entir territori chantunal, uschenavant sco pussaivel dal puntg da vista da las resursas persunalas. Ultra da quai èn vegnidas lantschadas differentas acziuns. En la Val Mesauc èn uschia per exempel vegnidas fatgas cun cleras finamiras controllas da la polizia criminala e da segirezza la saira e la notg e la preschientscha da la polizia en la val è vegnida augmentada. Talas prioritads vegnan previsiblamain er messas en la Val Puschlav, sche la criminalitad avess da s'augmentar drasticamain. Il departament da giustia, segirezza e sanadad examinescha actualmain l'engaschament da gruppas d'acziun spezialas mobilas che pudessan vegnir en acziun en moda flexibla ed independentamain dal mintgadi polizial, e quai sin l'entir territori chantunal.
11 da mars 2014