En il rapport social dal chantun Lucerna pon ins leger che probablamain mo mintga tschintgavla persuna, che avess il dretg da survegnir agid social, dumonda er agid social.
Bleras persunas pertutgadas na vulan betg perder lur independenza finanziala u sa sentan stigmatisadas e sa turpegian da vegnir identifitgadas sco persunas che retiran agid social.
Er la cumplexitad da las regulaziuns, infurmaziuns manglusas, formalitads che chaschunan blera lavur, las circumstanzas persunalas sco difficultads da leger e da scriver u la tenuta envers las autoritads pon esser motivs da betg dumandar agid. Auters motivs èn l'intschertezza u la tema da far debits.
Savens sa mussi ch'ina cussegliaziun basta per stabilisar la situaziun difficila e ch'i na ston lura gnanc pli vegnir pajads daners da l'agid social.
Tut tenor las circumstanzas poi schizunt esser pli char per il maun public, sche las persunas pertutgadas s'annunzian pir bler pli tard che quai ch'ellas pudessan. Er per la cussegliaziun da debits èsi plinavant bler pli facil da gidar, sch'i na dat anc betg tants quints averts.
Per evitar che la situaziun daventia mendra, èsi raschunaivel, sche la cussegliaziun po cumenzar e gidar gia baud.
En il Grischun èsi uschia ch'i dat fitg grondas differenzas regiunalas. Entant ch'intginas regiuns porschan en blers cas er anc cussegliaziuns, pari che auters servetschs socials n'hajan strusch il temp per far quai. Els investeschan bunamain tut lur resursas per ils scleriments e per l'administraziun dals dossiers da l'agid social.
Sin basa da quai resultan las suandantas dumondas a la regenza:
1. Co guardan ora las differenzas regiunalas en quest reguard en il Grischun?
2. Co sa preschenta la differenza tranter la quota d'agid social e la quota da povradad e co è quella graduada tenor vegliadetgna?
3. Quantas persunas han ins pudì gidar tras discurs da cussegliaziun, senza ch'ellas hajan lura stuì retrair agid social?
4. Porscha il chantun agid a las persunas pertutgadas, er senza ch'ella hajan
inoltrà ordavant ina dumonda?
Cuira, ils 22 d'avrigl 2014
Gartmann-Albin, Hensel, Frigg-Walt, Baselgia-Brunner, Bucher-Brini, Jaag, Locher Benguerel, Müller (Tavau Plaz), Noi-Togni, Peyer, Pfenninger, Pult, Thöny, Trepp, Deplazes, Michel (Cuira), Monigatti
Resposta da la regenza
Cun ils servetschs socials regiunals existents ha il chantun Grischun en tut las regiuns dal chantun posts da cussegliaziun professiunals per persunas en situaziuns famigliaras, persunalas, socialas e materialas difficilas. Cun agid d'incaricas da prestaziun e da contribuziuns finanzialas sustegna e promova el er purschidas da cussegliaziun da purtaders privats, sco la Caritas, la Crusch cotschna dal Grischun, la Pro infirmis, la Pro senectute ed Adebar.
L'onn 2012 èn vegnidas cussegliadas totalmain circa 4400 persunas (dossiers) en tut ils servetschs socials dal chantun. 1325 da quests cas (resp. 2200 persunas) han duvrà in sustegn finanzial en il rom da l'agid social material. Questas cifras mussan ch'i vegn fatg fitg bler en la cussegliaziun sociala per evitar ina dependenza economica da l'agid social.
La cussegliaziun dals servetschs socials cumpiglia principalmain ils suandants secturs: cussegliaziun da famiglias, cussegliaziun d'uffants e da giuvenils, cussegliaziun da preventiv e da debits, integraziun professiunala e tschertga da plazzas da lavur, segirar il spazi d'abitar, sclerir dretgs d'assicuranza sociala, cussegliaziun en dumondas da dependenza. Tras l'intervenziun dals servetschs socials vegnan promovidas l'independenza economica e persunala sco er l'integraziun sociala da las persunas basegnusas. En il sistem da la garanzia sociala stat l'agid social en in connex direct cun ils sistems da segirada prepostads e sto vegnir coordinà cun tals.
La constataziun exprimida en la dumonda, ch'ina cussegliaziun bastia savens per stabilisar la situaziun difficila, è senz'auter correcta en tscherts cas dals servetschs socials. Ma la dependenza da l'agid social è adina er dependenta da l'access da la persuna respectiva al martgà da lavur, ad entradas cuntanschiblas ed a spazi d'abitar pajabel.
Respostas a las dumondas:
1. Ils districts da l'Alvra, dal Bernina, da l'En, da Malögia, da la Moesa e da la Surselva han ina quota d'agid social tranter 0,4 % e 0,6 %, Tavau ina quota da 0,8 %. Ils districts dal Rain posteriur, da Landquart e dal Plaun han ina quota d'agid social dad 1,2 % resp. 1,3 %. Il district da la Plessur ha ina quota d'agid social da 2,4 % (statistica d'agid social da l'uffizi federal da statistica 2012).
2. Il rapport social dal chantun Lucerna, che vegn cità en la dumonda, sa basa sin ina retscha da retschertgas en il chantun Lucerna. Il chantun Grischun na maina naginas statisticas correspundentas. Tar questa dumonda na pon perquai vegnir fatgas naginas explicaziuns concretas.
3. Circa dus terzs da las persunas che sa laschan cussegliar dals servetschs socials na dovran betg prestaziuns d'agid social.
4. Gea. Tut las clientas e tut ils clients che sa drizzan als servetschs socials regiunals survegnan cussegliaziun. Ils servetschs socials rendan accessiblas en quest connex mesiras per l'integraziun sociala e professiunala sco er agid psicosocial e finanzial. En il sectur material tutgan latiers contribuziuns da maternitad, prestaziuns da las assicuranzas socialas sco er contribuziuns unicas e d'utilitad publica per superar situaziuns difficilas. Medemamain sustegnan els lur clientas e clients a sanar lur debits, a far lur budgets ed ad administrar lur finanzas. Il chantun sustegna e promova plinavant purschidas da cussegliaziun da plirs purtaders privats.
27 da zercladur 2014