Il chantun e las vischnancas sa participeschan mintgamai per 20 pertschient als custs normads per la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia sco canortas d'uffants, tgira da di ed assistenza da mezdi. Purschidas che han cumenzà da nov survegnan ils emprims 3 onns la tariffa pli auta da 25 pertschient. Las persunas cun la pussanza dals geniturs pajan uschia ils ulteriurs 50 resp. 60 pertschient dals custs da gestiun. En quest connex elavuran las purschidras ed ils purschiders in reglament da tariffas cun tariffas graduadas tenor la capacitad economica da las persunas cun la pussanza dals geniturs.
Ils onns passads han ins pudì constatar duas chaussas. Per l'ina survegnan las purschidras ed ils purschiders en regiuns economicamain e structuralmain deblas dal chantun suenter ils emprims 3 onns adina dapli difficultads finanzialas. Per l'autra vegnan plazzas necessarias en organisaziuns sco canortas d'uffants savens occupadas cun praticantas e praticants bunmartgads per tegnair bass ils custs da gestiun. La tgira d'uffants cumplementara a la famiglia è confruntada cun pliras sfidas. En concordanza cun ina tgira suffizienta e qualifitgada en localitads adattadas duai vegnir segirada ina gestiun economica. Ultra da quai duai in reglament da tariffas ch'è socialmain supportabel garantir ina participaziun als custs gista. Las purschidras ed ils purschiders en regiuns cun structuras deblas èn dumandads da differenziar pli ferm las contribuziuns dals geniturs, damai che l'autezza da la contribuziun en relaziun cun las entradas è in criteri essenzial per persunas cun la pussanza dals geniturs cun entradas bassas per laschar tgirar lur uffants. Per entradas bassas èn las contribuziuns tendenzialmain memia autas, per entradas autas ston ellas vegnir fixadas uschia, che la decisiun per laschar tgirar ils uffants vegn er messa en dumonda.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders tschentan las suandantas dumondas a la regenza:
1. Co sa lascha reducir il problem da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia en regiuns economicamain e structuralmain deblas?
2. Co giuditgescha la regenza l'engaschament d'adina dapli praticantas e praticants per spargnar custs?
3. Po la regenza s'imaginar da pajar contribuziuns analogas a las purschidras ed als purschiders en regiuns periferas en cas che la finanziaziun iniziala da la confederaziun crudass eventualmain davent.
4. Pudess la regenza s'imaginar da fixar las tariffas da contribuziun uschia ch'ellas èn graduadas tenor regiuns?
Cuira, ils 29 d'avust 2014
Thöny, Albertin, Atanes, Baselgia-Brunner, Cahenzli-Philipp, Casanova (Glion), Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Darms-Landolt, Deplazes, Dosch, Epp, Felix (Scuol), Foffa, Grass, Heiz, Jaag, Joos, Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Monigatti, Noi-Togni, Papa, Pedrini, Perl, Peyer, Pfenninger, Pult, Tomaschett-Berther (Trun)
Resposta da la regenza
La lescha davart la promoziun da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia en il chantun Grischun è en vigur dapi il november 2003. Sa basond sin questa basa legala defineschan las vischnancas – en collavuraziun cun las purschidras ed ils purschiders renconuschids – il basegn da purschidas da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia. La participaziun dal chantun importa 15 % fin 25 % dals custs normads. La regenza fixescha l'autezza dals custs normads e l'autezza da la tariffa da contribuziun. La vischnanca da domicil sto sa participar almain en la medema dimensiun sco il chantun.
Ils onns 2004 – 2007 han ils chantuns e las vischnancas pajà mintgamai 15 pertschient dals custs normads. Dapi l'onn 2008 pajan il chantun e las vischnancas mintgamai 20 pertschient dals custs normads, per purschidas novas 25 pertschient durant ils emprims 3 onns. La finamira centrala da promover purschidas da la tgira d'uffants è vegnida cuntanschida fitg bain. Oz datti canortas e centers dal di per uffants en bleras regiuns dal chantun. Il dumber da las purschidas, las plazzas ed il dumber dals uffants tgirads èn s'augmentads per dapli che duas giadas dapi l'entrada en vigur da la lescha. L'onn 2013 existivan 28 purschidas cun tut en tut 602 plazzas. Da quellas han fatg diever 2650 uffants. Il chantun e las vischnancas han pajà l'onn 2013 per quest intent 4 901 399 francs. Ultra da quai è la purschida d'assistenza per uffants vegnida amplifitgada considerablamain tras l'instrucziun en uras da bloc e tras las structuras dal di ch'èn vegnids creads sin basa da la lescha da scola revedida. In ulteriur sustegn per la creaziun da novas purschidas èn stads ils agids finanzials da la confederaziun per la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia.
1. In grad da provediment bass han il Grischun dal sid, la Surselva, il Grischun central e la regiun Viamala (studi davart la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia en il chantun Grischun dal 2013, SATE Cuira, post da perscrutaziun per politica economica). En questas regiuns na vegni betg a dar la medema dumonda sco en las regiuns economicamain pli fermas, damai ch'il sustegn entaifer la famiglia e l'agid da buna vischinanza èn anc pli ferms. Cun agid da la finanziaziun iniziala da la confederaziun e da la tariffa da contribuziun da 25 pertschient durant ils emprims 3 onns da gestiun sin fundament da la lescha chantunala vegnan promovidas decisivamain purschidas novas en tut las regiuns. La regenza è pronta da garantir vinavant las medemas prestaziuns a purschidas da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia en regiuns cun structuras deblas sco en las autras regiuns dal chantun. In'ulteriura promoziun da purschidas decentralas refusa la regenza.
2. Las purschidas en il sectur da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia dovran ina renconuschientscha dal departament cumpetent. La premissa per vegnir renconuschidas è tranter auter la garanzia d'avair a disposiziun avunda persunal qualifitgà per la tgira en localitads adattadas. Plazzas da praticum pon gidar ad optimar ils custs ed a render pli favuraivlas las purschidas, senza che la qualitad vegnia periclitada. Ultra da quai dattan ellas a las absolventas ed als absolvents da scola la pussaivladad da rimnar emprimas experientschas professiunalas e da sa far in maletg da l'activitad professiunala futura. L'uffizi dal servetsch social chantunal recumonda a las canortas d'uffants pitschens d'engaschar mo tantas praticantas e tants praticants sco ch'i stattan a disposiziun plazzas d'emprendissadi.
3. Cun l'iniziativa parlamentara 13.541 è vegnida pretendida sin plaun federal la cuntinuaziun e l'ulteriur svilup dals agids finanzials per la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia. Il cussegl naziunal ha acceptà l'intervenziun ils 10 da settember 2014 ed il cussegl dals chantuns ils 16 da settember 2014. Uschia è la cuntinuaziun dals agids finanzials da la confederaziun per la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia garantida fin l'onn 2019, nun ch'i vegnia inoltrà in referendum entaifer 100 dis.
4. Las tariffas da las purschidas renconuschidas ston vegnir graduadas tenor la capacitad finanziala da las persunas cun la pussanza dals geniturs. Las purschidas d'assistenza en regiuns cun structuras deblas duain da princip – er senza resguardar il nivel da qualificaziun da las emploiadas e dals emploiads – pudair vegnir offridas pli favuraivlamain (per regla custs pli bass da locaziun e da salari e.u.v.) che quellas en ils centers. Graduar las tariffas da contribuziun supplementarmain tenor las regiuns a favur da las regiuns cun structuras deblas cuntrafaschess a la finamira da garantir la cumpatibilitad da la professiun cun la famiglia en emprima lingia là, nua che la dumonda correspundenta è avant maun. La regenza refusa perquai da fixar las tariffas da contribuziun en moda graduada tenor regiuns.
23 d'october 2014