A chaschun da la sessiun da december 2014 ha il cussegl grond discutà detagliadamain il rapport davart il svilup economic en il chantun Grischun, senza ch'el avess però concretisà mesiras. Suenter questas tractativas davart il rapport sco er considerond las nauschas prognosas economicas per il Grischun che pon tutgar ina gronda part da nossa economia (industria d'export, turissem/hotellaria, gastronomia e telefericas) e ch'èn consequenzas dal ferm franc svizzer, da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras, da la crisa da la forza idraulica, da la creschientscha debla e da las perditas d'entradas che smanatschan tar il maun public, dumondan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza,
1. cun tge mesiras concretas novas e supplementaras vul ella sustegnair l'economia?
2. sch'ella è pronta d'adattar temporarmain las directivas da la politica da finanzas 1 (surpli d'expensas) e 2 (investiziuns nettas) vers ensi en vista al preventiv 2016 e d'investir uschia en il Grischun sco lieu economic?
3. sch'ella è pronta d'augmentar substanzialmain la valur dal Grischun sco lieu da perscrutaziun, auzond en moda duraivla la finanziaziun fundamentala dals instituts da perscrutaziun existents?
4. sch'ella è pronta da prender en mira activamain la domiciliaziun u la creaziun d'in institut universitar interdisciplinar ubain da plirs singuls instituts universitars, per exempel en ils secturs da la tecnologia medicinala, da las scienzas biologicas (life science), da l'ambient e dal clima, da las Alps sco spazi da viver, da la cumpetenza linguistica, da la sanadad e dal clima, e quai en collavuraziun cun il forum economic mundial, cun il fond naziunal svizzer e cun ulteriurs partenaris?
5. sch'ella è pronta da promover consequentamain il rinforzament da la graduate school dal Grischun sco punct da cristallisaziun per la collavuraziun tranter ils instituts da perscrutaziun, l'industria e sias filialas per commerzialisar ils resultats da la perscrutaziun?
6. sch'ella è pronta d'augmentar cun meds finanzials supplementars l'effizienza da la cultivaziun dal guaud?
7. sch'ella è pronta d'almain mantegnair la purschida da las prestaziuns dal traffic public a favur da la populaziun e dal traffic turistic?
Cuira, ils 21 d'avrigl 2015
Caduff, Albertin, Blumenthal, Bondolfi, Caluori, Casutt-Derungs, Crameri, Darms-Landolt, Dosch, Epp, Fasani, Foffa, Geisseler, Joos, Kunfermann, Märchy-Caduff, Niederer, Sax, Schneider, Tenchio, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Cajacob, Cantieni, Heini, Sigron
Resposta da la regenza
1. La politica finanziala ed economica dal chantun è orientada a la cuntinuitad ed a la calculabilitad. Las expensas dal stadi duain s'augmentar uschè cuntinuadamain sco pussaivel, e quai tenor la creschientscha potenziala a lunga vista da l'economia, e betg temporarmain tenor la situaziun respectiva da la conjunctura. A quest concept correspunda la directiva da la politica da finanzas 3 da la planisaziun da finanzas vertenta 2013–2016, da tegnair la quota statala uschè stabila sco pussaivel e da laschar s'augmentar las expensas – en la media annuala – realmain per maximalmain 1 pertschient. Uschia vegn cuntanschì in effect ch'è bun da stabilisar er l'economia. En emprima lingia èn las interpresas dumandadas da s'adattar svelt a las novas cundiziuns dal martgà. Da vart dal maun public na datti strusch mesiras che mainan a la finamira e che servan a gulivar dischavantatgs a curta vista per l'economia.
2. La directiva da la politica da finanzas 1 (surpli d'expensas) exaurescha las pussaivladads da finanziar il deficit. Cun midar proximamain dal surpli dal retgav al surpli d'expensas vegn gia prestada ina contribuziun impurtanta per sustegnair la conjunctura. Ma il chantun na vegn betg a pudair evitar da prender mesiras da distgargia cun cleras finamiras. Tenor la planisaziun actuala surpassan las investiziuns chantunalas gia cleramain la directiva 2 (investiziuns nettas). Da la directiva ston vegnir exceptads ils dus edifizis novs Sinergia e stabiliment per l'execuziun giudiziala Realta. Ordaifer la directiva duain er vegnir impundids ils 80 milliuns francs previs per infrastructuras ch'èn relevantas per il sistem. Quests meds finanzials previs per investiziuns vegnan gia pajads a diversas branschas economicas menziunadas en la dumonda (turissem/hotellaria, gastronomia, telefericas). Las directivas da la politica da finanzas èn vegnidas fixadas dal cussegl grond per ils onns 2013–2016. En il rom da la missiva tar il rapport davart il program da la regenza e davart il plan da finanzas vegnan las directivas da la politica da finanzas per ils onns 2017–2020 suttamessas il favrer 2016 al cussegl grond per prender in conclus. En vista a quai desista la regenza d'augmentar las directivas vertentas per l'onn 2016.
3. La finanziaziun fundamentala d'instituziuns da perscrutaziun sa basa sin l'art. 23 da la lescha davart las scolas autas e la perscrutaziun (LSAP). En il rom da la revisiun totala da la lescha davart il svilup economic èsi previs da reveder parzialmain l'art. 23 LSAP, da moda ch'i pon vegnir pajadas contribuziuns pli autas a la finanziaziun fundamentala da las instituziuns da perscrutaziun, e da moda ch'il cussegl grond po fixar en atgna cumpetenza ils credits previs per quai.
4. Sin basa da l'art. 21 al. 1 lit. a LSAP è la regenza cumpetenta per fixar ina strategia chantunala da scola auta e da perscrutaziun. Sch'i dess la chaschun – entaifer la strategia definida – da domiciliar u da crear instituts universitars, è la regenza pronta da prender en mira quai activamain resguardond ils facturs impurtants areguard il svilup economic, sco la valurisaziun e la creaziun da plazzas da lavur.
5. Per ils onns 2014 fin 2016 ha la regenza surdà a la Graduate School dal Grischun (GSGR) ina incarica da prestaziun cun contribuziun globala. La contribuziun totala dal chantun per la perioda 2014 fin 2016 munta ad 870 000 francs, q.v.d. 290 000 francs per onn. Ella serva a constituir la GSGR. Sia prestaziun durant questa perioda sto la GSGR cumprovar a maun da differents indicaturs.
6. Vesair resposta a la dumonda 2.
7. La regenza è conscienta da l'impurtanza dal traffic public per l'economia grischuna. Ella vul cuntanscher che las purschidas dal traffic public – er quellas che na vegnan betg confinanziadas da la confederaziun – vegnian mantegnidas, sch'ina dumonda correspundenta è avant maun e sche la finanziaziun è pussaivla en il rom da las prescripziuns dal preventiv. Vesair er resposta a la dumonda 2.
Dal rest renviescha la regenza al rapport davart l'economia ch'il cussegl grond ha discutà e dal qual el ha prendì enconuschientscha en la sessiun da december 2014, ed a las finamiras formuladas en quel. La regenza menziunescha en quest rapport da vulair preschentar en il rom dal program da la regenza 2017–2020 sia strategia areguard la politica economica per la proxima perioda da program resguardond questas finamiras.
1. da fanadur 2015