Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Tomaschett (Breil) concernent antennas da 5G, è il provediment in privel en noss chantun?

Sessiun: 12.06.2019

Lieus d'antennas da 5G chaschunan actualmain discussiuns en numerusas vischnancas grischunas. Las autoritads communalas ch'èn cumpetentas per conceder la permissiun èn savens confruntadas cun numerusas protestas u schizunt cun petiziuns. A medem temp vegn pretendida ina rait d'internet e da telefonia da gronda prestaziun en l'entir chantun. In scumond da questa tecnologia fiss perquai la faussa resposta. Decisiva è dentant ina vasta planisaziun, en la quala er las persunas cun dretg da vo­tar da la vischnanca correspundenta dastgan vegnir a pled, perquai ch'ils lieus d'antennas dependan oz savens da la casualitad resp. da la schelta dals gronds purschiders da telefonia mobila.

Las vischnancas èn las purtadras da la planisaziun locala: Ellas adempleschan questa incumbensa en il rom dal dretg surordinà (art. 3 LPTGR). L'urden fundamental consista da la lescha da construcziun, dal plan da zonas, dal plan general da furmaziun e dal plan general d'avertura (art. 22 al. 2 LPTGR). Il plan general d'avertura determinescha en quest connex en moda generala ils stabiliments da traffic, da provediment e da dismessa da las zonas da construcziun e d'autras zonas d'utilisaziun (art. 45 al. 1 LPTGR). Cun auters pleds cuntegna el stabiliments per ils ruments, per l'aua e per l'aua persa. Plinavant cuntegna el stabili­ments d'avertura impurtants cun caracter d'infrastructura, sco stabiliments da parcar, indrizs d'ennavar, loipas, sendas, sendas da viandar, vias da velos u vias da chavaltgar (art. 45 al. 2 LPTGR). Il relasch e la midada dal plan general d'avertura èn sutta­mess a la votaziun da las persunas cun dretg da votar en las vischnancas (nun ch'il parlament communal vegnia declerà sco cumpetent, en cas ch'in tal è avant maun; art. 48 al. 2 LPTGR). Uschia è il plan general d'avertura legitimà democraticamain, e las persunas cun dretg da votar pon s'exprimer davart ils lieus dals stabiliments d'avertura planisads.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders sa dumondan, sch'i dovra ina planisaziun communala, eventualmain er ina planisaziun sur­communala, per il provediment cun 5G en l'entir chantun. Il plan d'avertura communal è il dretg instrument per quest intent, perquai ch'el cuntegna ils stabiliments essenzials da l'avertura fundamentala, e latiers tutga senz'auter er la rait da telefonia mobila. Ultra da quai è el legitimà democraticamain, perquai ch'el è suttamess a la votaziun da las persunas cun dretg da votar en la vischnanca e perquai ch'i sto ultra da quai vegnir realisada gia ordavant ina procedura publica da cooperaziun, nua che mintgin po s'exprimer davart ils stabiliments planisads. Las vischnancas surpiglian pia il scepter en la planisaziun e na sur­laschan betg simplamain als purschiders da telefonia mobila da tscherner ils lieus d'antennas dispitaivlas.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders vulessan perquai savair da la regenza:

a)     tge impurtanza ch'ina rait da telefonia mobila sur tut la surfatscha, en spezial da 5G, ha per il chantun Grischun?

b)    sch'igl è – ord vista da la regenza – necessari d'infurmar meglier, da maniera pli transparenta e pli detagliada la populaziun davart ils avantatgs ed ils dischavantatgs, davart las schanzas ed ils privels da 5G e sche las autoritads han in'obligaziun d'infurmaziun en chaussa?

c)     sch'er la regenza è da l'avis ch'i dovria ina planisaziun per indrizs per telefonia mobila, en spezial per antennas da 5G?

d)    sch'il plan general d'avertura communal è – ord vista da la regenza – il dretg instrument per quai?

e)     sche la planisaziun sto eventualmain vegnir fatga er sin il stgalim dal plan directiv regiunal u chantunal u sch'i dovra ina planisaziun sin in auter stgalim?

Puntraschigna, ils 12 da zercladur 2019

Tomaschett (Breil), Engler, Kunfermann, Berther, Berweger, Bondolfi, Brandenburger, Brunold, Buchli-Mannhart, Casty, Casutt-Derungs, Cavegn, Crameri, Danuser, Deplazes (Rabius), Derungs, Dürler, Ellemunter, Epp, Fasani, Felix, Flütsch, Gasser, Geisseler, Giacomelli, Grass, Hartmann-Conrad, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jenny, Kienz, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Kuoni, Lamprecht, Loepfe, Natter, Niggli (Samedan), Noi-Togni, Papa, Paterlini, Pfäffli, Ruckstuhl, Rüegg, Sax, Schmid, Schneider, Schutz, Schwärzel, Stiffler, Thomann-Frank, Thür-Suter, Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, von Ball­moos, Weber, Widmer (Favugn), Zanetti (Landquart)

Resposta da la regenza

La raschun per la dumonda è la resistenza ch'i dat en blers lieus cunter novs im­plants da transmissiun per il provediment da la populaziun cun la nova tecnologia da tele­fonia mobila 5G.

Tar la dumonda 1: In'avertura sistematica dal chantun cun tecnologias a bindel lad d'auta prestaziun, da las qualas er 5G fa part, è in factur local per il Grischun. Ulte­riurs svilups en quest sectur rinforzan il Grischun sco lieu economic ed han perquai da princip ina gronda impurtanza per l'economia publica. Da l'autra vart è la regenza conscienta che indrizs per telefonia mobila sveglian malcuntentientscha tar las per­sunas pertutgadas, saja quai per tema da la radiaziun che resorta da tals indrizs (immissiuns materialas) u saja quai pervia d'uschenumnadas immissiuns supponidas che las antennas per telefonia mobila chaschunan tar las persunas pertutgadas en furma d'impressiuns psichicas e che pon esser bunas da sminuir l'attractivitad da l'agen lieu d'abitar ed – en consequenza da quai – ils pretschs da las immobiglias.

Tar la dumonda 2: La malcuntentientscha creschenta envers la nova tecnologia da 5G ha incità il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient gia la pri­mavaira 2019 da proveder la publicitad cun infurmaziuns utilas. Cunzunt las visch­nancas sco autoritads da permissiun han stimà zunt fitg questa offensiva d'infurma­ziun dal chantun. Er la confederaziun, ch'è cumpetenta per ils effects sin la sanadad e per las limitas, ha publitgà numerusas infurmaziuns sin las paginas d'internet da l'uffizi federal d'ambient e da l'uffizi federal da communicaziun.

Tar las dumondas 3 – 5 (planisaziun): Las pussaivladads da planisaziun en il sectur dals indrizs per telefonia mobila èn relativamain limitads, perquai ch'ils fatgs da tele­fonia mobila èn reglads fermamain tras il dretg federal. D'ina vart è quai la legislaziun federala da telecommunicaziun che concretisescha l'interess public per in provedi­ment da tut ils circuls da la populaziun cun servetschs da telecommunicaziun d'auta qualitad, segirs e pajabels. Da l'autra vart è quai l'ordinaziun davart la protecziun cunter radiaziuns nunionisantas (ORNI) che regla definitivamain la protecziun pre­ventiva cunter radiaziuns, uschia che la protecziun na dastga betg vegnir augmen­tada ed er betg sminuida sin la via da planisaziuns. Sche las prescripziuns davart la protecziun cunter radiaziuns vegnan observadas, han ils petents da princip il dretg da survegnir ina permissiun da construcziun.

En vista a questas circumstanzas concernent il dretg federal èn – tenor la giurisdic­ziun dal tribunal federal – planisaziuns u prescripziuns admissiblas mo, sch'ellas duain defender interess publics impurtants relevants per il territori. Quests interess relevants per il territori ston predominar l'interess da provediment public concretisà en la legislaziun da telecommunicaziun, e la ORNI na dastga betg vegnir sutminada.

Interess impurtants relevants per il territori èn per exempel interess cumprovads da la protecziun dal lieu e da la tgira da monuments. Per persequitar tals interess èn per exempel renconuschidas uschenumnadas planisaziuns negativas (exclusiun d'indrizs per telefonia mobila en tscherts territoris protegids u sin resp. en tscherts objects pro­tegids). Disposiziuns da la planisaziun dal territori èn – tenor la giurisdicziun – plina­vant er permessas per pudair prender influenza sin la construcziun d'indrizs per tele­fonia mobila en zonas d'abitar. Quai cun la finamira d'evitar u almain da restrenscher las immissiuns supponidas en zonas d'abitar. Gia oz enconuschan singulas visch­nan­cas en quest context in model da cascada en lur leschas da construcziun. Tenor quest model ston indrizs per telefonia mobila vegnir construids en 1. prioritad en zonas da lavur, ston vegnir plazzads en 2. prioritad en las ulteriuras zonas (mascha­dadas) ed èn admissibels pir en 3. prioritad en zonas d'abitar. Tenor il tribunal federal èsi schizunt pussaivel d'influenzar sur la lescha da construcziun indrizs che ston ve­gnir plazzads inevitablamain en la zona d'abitar, e quai uschia, ch'i vegnan declerads per admissibels mo indrizs che servan al provediment local, q.v.d. che han in connex funcziunal cun la zona e che correspundan – areguard lur dimensiuns e lur capacitad – a l'infrastructura usitada en puras zonas d'abitar.

Sche las vischnancas vulan tscherner il plan da zonas, il plan general d'avertura u la lescha da construcziun per pudair prender talas influenzas, pon ellas decider sezzas. La cooperaziun da la populaziun è garantida da medema maniera tar tut ils instru­ments da la planisaziun locala. Sco inadequata para en quest context ina planisaziun surlocala sin il stgalim dal plan directiv regiunal u schizunt chantunal.

21 d'avust 2019