In sguard en il passà mussa ch'il è stada ina pratica usitada e pedagogicamain raschunaivla da betg pli eleger l'emprima lingua estra talian en la regiun linguistica dal Grischun tudestg e la segunda lingua estra englais en il Grischun talian per rinforzar ils roms principals matematica ed emprima lingua.
Tuttina duai quai da nov esser pussaivel mo pli cun la permissiun da l'uffizi, schebain che nagin na stat pli datiers a las scolaras ed als scolars che la direcziun da la scola e las persunas d'instrucziun. Quest proceder resguarda la PPS sco birocratisaziun nunnecessaria d'in process, che n'ha nagina plivalur per las scolaras ed ils scolars e per la scola.
Actualmain existan in tractament inegual da scolaras e scolars da lingua estra e da tals che han sco lingua materna ina lingua chantunala sco er ina cuntradicziun: d'ina vart insista la regenza sin il princip dal tractament egual da tut ils roms obligatorics ed ha abolì la pussaivladad da betg pli eleger ina lingua estra obligatorica. Da l'autra vart crodan davent sin il terz stgalim superiur schizunt 3 lecziuns dals roms da basa uschè impurtants dal sectur da las lecziuns obligatoricas, e quai en il rom da l'individualisaziun. In punct central dal Plan d'instrucziun 21 è, stimadas collegas e stimads collegas, il rinforz da l'individualisaziun, en spezial a la fin dal temp da scola obligatoric. Uschia duain las scolaras ed ils scolars vegnir preparads meglier per las scolas da cuntinuaziun ed en spezial per la furmaziun professiunala. Quest intent sta en cuntradicziun cun la pratica nova e bler pli difficila dal betg pli eleger ina lingua estra resp. per "vegnir deliberà da singuls roms".
Uschia resta er anc averta la dumonda tge ch'i capita cun scolaras e scolars che midan dad auters chantuns en il chantun Grischun? Stuessan quellas e quels, en cas d'ina midada en il chantun Grischun en la vegliadetgna dal 3. stgalim superiur, anc midar p.ex. dal franzos al talian? U èsi qua pussaivel da chattar soluziuns pragmaticas sin plaun da la scola?
E natiralmain: tge resursas supplementaras vegnan messas a disposiziun dal chantun, uschia che la scola sco instituziun e las persunas d'instrucziun possian guardar che las cumpetenzas da basa en ils quatter champs matematica, lingua da scola, 1. lingua estra e «natira, uman e societad» vegnian cuntanschidas?
Nus constatain ch'igl è pussaivel en auters chantuns, sco p.ex. en il chantun Lucerna, da betg pli eleger linguas estras sin il stgalim superiur er suenter l'introducziun dal Plan d'instrucziun 21.
Pervia da quai inoltrescha la PPS dal Grischun la suandanta incumbensa:
La regenza preschenta
· avant la scadenza da la fasa transitorica concernent la realisaziun dal Plan d'instrucziun 21 in rapport davart las experientschas ch'èn vegnidas fatgas cun l'aboliziun da la pussaivladad da betg pli eleger linguas estras obligatoricas.
· ina cumparegliaziun cun ils chantuns Lucerna ed Argovia che porschan tuts dus la pussaivladad da betg eleger in rom sin il stgalim superiur er suenter l'introducziun dal Plan d'instrucziun 21.
· propostas da soluziun alternativas concernent ina procedura simpla per "vegnir deliberà da singuls roms".
Cuira, ils 29 d'avust 2019
Favre Accola, Brandenburger, Della Cà, Dürler, Gort, Hug, Koch, Salis