Dumonda 1: Il Cudesch civil svizzer (CCS; CS 210) enconuscha ils suandants geners da curatella:

• Curatella accumpagnada (art. 393 CCS): Ina curatella accumpagnada vegn installada cun il consentiment da la persuna basegnusa, sche quella dovra in sustegn accumpagnà per liquidar tscherts affars. La curatella accumpagnada na restrenscha betg l'abilitad d'agir da la persuna pertutgada.
• Curatella da represchentanza (art. 394 f. CCS), represchentanza generala: Ina curatella da represchentanza vegn installada, sche la persuna basegnusa na po betg liquidar tscherts affars e sto perquai vegnir represchentada. Nua che la cumpetenza da represchentanza pertutga er l'administraziun da la facultad, vegni discurrì d'ina curatella da represchentanza cun administraziun da facultad. Quella vegn reglada separadamain sco furma specifica en l'art. 395 CCS.
• Curatella participativa (art. 396 CCS): Ina curatella participativa vegn installada, sche tschertas acziuns da la persuna basegnusa ston vegnir approvadas dal procuratur per la proteger uschia.
• Cumbinaziun da curatella accumpagnada, da curatella da represchentanza e da curatella participativa (art. 397 CCS): La curatella accumpagnada, la curatella da represchentanza e la curatella participativa pon vegnir cumbinadas ina cun l'autra.
• Curatella cumplessiva (art. 398 CCS): Ina curatella cumplessiva vegn installada, sch'ina persuna è spezialmain basegnusa, oravant tut per motivs d'ina inabilitad permanenta da giuditgar. Ella vala per tut ils affars da la tgira da persunas, da la tgira da la facultad e da la correspundenza giuridica. L'abilitad d'agir da la persuna pertutgada croda davent tenor la lescha.

Dumber da persunas sut curatella en il chantun Grischun, mintgamai a la fin da l'onn: 2017: 2644 (2014 creschids, 630 uffants), 2018: 2672 (2027 creschids, 645 uffants), 2019: 2704 (2080 creschids, 624 uffants).

Dumber da persunas senza dretgs politics pervia d'ina curatella cumplessiva tenor l'art. 398 CCS, ils 31 da december da l'onn respectiv: 2017: 15, 2018: 17, 2019: 15.

Dumonda 2: Per la Regenza èsi impurtant che persunas cun impediments en il chan­tun Grischun possian sa participar al process politic. Ina refusa sistematica dals dretgs politics a persunas cun impediments fiss discriminanta e violass il dretg internaziunal. Da l'autra vart ha il Tribunal europeic dals dretgs umans dentant er renconuschì ch'igl è admissibel d'excluder persunas cun impediments spiertals – sut tschertas circumstanzas – dals dretgs politics. Per far quai saja dentant necessaria in'examinaziun individuala (cf. sentenzia dal Tribunal europeic dals dretgs umans nr. 38832/06 en chaussas Kiss cunter l'Ungaria dals 20 da matg 2010).

En il chantun Grischun è l'exclusiun dal dretg da votar e d'eleger reglada analoga­main a la Confederaziun (cf. art. 136 da la Constituziun federala [Cst.; CS 101] ed art. 2 da la Lescha federala davart ils dretgs politics [LDP; CS 161.1]). Tenor l'art. 9 al. 2 da la Constituziun chantunala (CC; DG 110.100) èn exclusas dal dretg da votar e d'eleger [mo] persunas che stattan sut assistenza cumplessiva u che vegnan repre­schentadas tras ina persuna che ha l'incumbensa d'avair quità dad ellas pervia d'in­capacitad permanenta da giuditgar. Il dretg actual da la protecziun d'uffants e da creschids en il CCS tegna quint detagliadamain da la circumstanza da la participa­ziun politica da persunas cun impediments e prevesa in'examinaziun en il cas singul. L'APUC lavura tenor il princip da restrenscher ils dretgs d'ina persuna uschè pauc sco pussaivel ed uschè fitg sco necessari. Cunter mesiras da protecziun disponidas da l'APUC pon las persunas pertutgadas far recurs, uschia che la decisiun da l'APUC vegn examinada d'ina dretgira. Ultra da quai vegn la commensurabladad da la me­sira controllada periodicamain. Las procuraturas ed ils procuraturs sco er las persu­nas pertutgadas pon er inoltrar a l'APUC da tut temp ina dumonda d'adattar la me­sira.

Dal rest duai vegnir examinà, co ch'il diever dals dretgs politics, en spezial dal dretg da votar e d'eleger, po vegnir facilità en general anc pli fitg per las persunas cun impediments. Ina rolla impurtanta gioga en quest connex l'introducziun dal e-voting. In ulteriur sectur è l'access a las infurmaziuns da votaziun e lur formulaziun bain chapibla.

Dumonda 3: A chaschun da la resposta a l'incumbensa Holzinger-Loretz concernent il maletg directiv "Viver cun impediments" ha la Regenza empermess in'emprima inventarisaziun a maun da las finamiras da la Convenziun da l'ONU davart ils dretgs dals umans cun impediments (CRPD). Tala vegn a mussar, tge temas da la CRPD ch'il chantun Grischun ha gia realisà e tgenins che duain vegnir elavurads en l'ave­gnir. Uschia po la dumonda 3 da questa intervenziun vegnir respundida pli tard en moda cumplessiva. Sco exempel duai vegnir numnà il project current per concepir las fermadas da bus tenor ils basegns da las persunas cun impediments. Cun quest project ademplescha il chantun Grischun la pretensiun da la CRPD che las persunas cun impediments duain avair ils medems dretgs d'access als meds da transport sco las autras persunas (art. 9 al. 1 CRPD).

Dumonda 4: La Confederaziun ha redigì l'onn 2016 l'uschenumnà rapport naziunal inizial tar la CRPD ed inoltrà quel al Comité da las Naziuns Unidas. Sco mintga stadi contractant sto er la Svizra dar mintga 4 onns pled e fatg davart las mesiras pren­di­das e davart ils progress cuntanschids. Il mars 2021 era planisà in barat cun la Svizra davart il rapport naziunal inizial. Pervia da la pandemia dal coronavirus ha il Comité da las Naziuns Unidas spustà quest barat. La Confederaziun n'ha perquai betg anc dà in resun als chantuns sin basa dal rapport naziunal inizial concernent la realisaziun da la CRPD.

En il rom dal "Dialog naziunal davart la politica sociala svizra (DNPS)" vegn tgirà in barat regular sin plaun politic e spezialisà davart la politica da persunas cun impedi­ments. En quest connex giogan la collavuraziun, la coordinaziun ed il barat d'infur­maziuns tranter la Confederaziun ed ils chantuns ina rolla impurtanta. Latiers tutga er l'elavuraziun d'in program cuminaivel da plirs onns tras ina gruppa da lavur "Politica da persunas cun impediments". Il program actual da plirs onns (2018-2021) sa numna "Vita autodeterminada" e s'orientescha a l'art. 19 CRPD che postulescha la vita independenta da persunas cun impediments e lur integraziun cumpletta en la societad.

3 da mars 2021