Navigation

Inhaltsbereich

Sessiun: 15.06.2023

En blers manaschis da l'economia privata e dal maun public sentan ins fermamain la mancanza da forzas da lavur. En la cumpetiziun per forzas da lavur bain scoladas vegn il Grischun sco plazza economica ad esser dumandà anc pli fitg en il futur. La furmaziun professiunala è ina mesira centrala en la concurrenza tranter ils lieus cunter l'emigraziun e gida a garantir soluziuns successivas en las interpresas grischunas. La garanzia futura d'ina furmaziun professiunala d'auta qualitad sin tut ils stgalims e cun purschidas decentralas è pia d'ina impurtanza enorma per l'economia publica e per la societad en il Grischun.

La furmaziun professiunala è ina incumbensa communabla da la Confederaziun, dals chantuns e da las organisaziuns dal mund da lavur. Sin plaun federal è en curs l'iniziativa «Furmaziun professiunala 2030» che vegn er ad avair consequenzas per ils chantuns. Divers chantuns, uschia er il Grischun, han ultra da quai sviluppà vinavant lur activitads en il sectur da la furmaziun professiunala. En il Grischun ha l'Uniun grischuna d'artisanadi e mastergn nominà ina Cumissiun per la furmaziun professiunala. Questa cumissiun vegn ad elavurar ina strategia per la furmaziun professiunala dal Grischun. En l'entira Svizra sto la furmaziun professiunala far frunt a differentas sfidas. Quai mussa il «Rapport da furmaziun svizzer 2023». Sin basa dal mund da lavur che sa mida (digitalisaziun, new work e.u.v.) sco er sin basa da la cuntrada da furmaziun che sa mida è la furmaziun professiunala suttamessa ad ina ferma transfurmaziun. Pervia da ses abitadis decentrals e pervia da sia topografia è il Grischun pertutgà pli fitg da tschertas sfidas da la furmaziun professiunala che auters chantuns. Svilups sco l'emprender individualisà ed il blended learning portan dentant er novas schanzas per la furmaziun professiunala dal Grischun. Las scolas professiunalas spezialisadas, ils centers dals curs intermanaschials sco er ils manaschis d'emprendissadi en il Grischun èn fermamain dumandads. Perquai ch'i vegn orientà pli e pli intensivamain a la cumpetenza d'agir, vegn la collavuraziun da las differentas parts participadas a la furmaziun professiunala da basa a daventar anc pli impurtanta en il futur.

Cuminanzas da manaschis d'emprendissadi dastgassan daventar pli impurtantas en il chantun Grischun cun sias pitschnas structuras e zonas perifericas. Per che – tant sco pussaivel – tut las persunas vegnian integradas en il martgà da lavur, èsi central d'avair purschidas che permettan in emprim diplom professiunal sin il stgalim secundar II. Medemamain datti anc potenzial d'orientar las activitads ch'il chantun prenda en il sectur da la promoziun da l'economia locala, meglier a la furmaziun professiunala e da promover las activitads per sensibilisar ed infurmar la populaziun davart la furmaziun professiunala. In'extensiun da las purschidas concernent la tscherna da la professiun er sin il stgalim da la scola populara sto vegnir beneventada. Cun in center da cumpetenzas grischun per la furmaziun professiunala pudess ins metter in accent en il sectur da la furmaziun e da la perscrutaziun, che vegniss a rinforzar la forza innovativa e la qualitad da la furmaziun professiunala dal Grischun.

Sin basa da questas explicaziuns vegn la Regenza incumbensada:

  1. Da definir e da realisar mesiras per rinforzar persistentamain la furmaziun professiunala da basa e supplementara en tut ils secturs e sin tut ils stgalims che pertutgan il champ da cumpetenza dal chantun, sco er da sviluppar vinavant las basas legalas correspundentas. L'integraziun e la collavuraziun cun tut las parts participadas da la furmaziun professiunala èn en quest connex centralas.
  2. La finanziaziun da la furmaziun professiunala sto vegnir augmentada commensuradamain sin tut ils stgalims. Ils meds finanzials correspundents ston vegnir mess a disposiziun en il plan da finanzas.

Claustra, ils 15 da zercladur 2023

Heini, Menghini-Inauen, Rodigari, Adank, Altmann, Atanes, Bachmann, Bardill, Bärtsch, Baselgia, Bavier, Beeli, Bergamin, Berther, Berweger, Bettinaglio, Binkert, Bischof, Bisculm Jörg, Bleuler-Jenny, Brandenburger, Brunold, Bundi, Butzerin, Cahenzli-Philipp (Vaz Sut), Candrian, Casutt, Censi, Claus, Cola Casaulta, Collenberg, Cortesi, Crameri, Danuser (Cazas), Degiacomi, Della Cà, Derungs, Dietrich, Dürler, Epp, Föhn, Furger, Gansner, Gartmann-Albin, Gort, Grass, Gredig, Hartmann, Hoch, Hohl, Holzinger-Loretz, Hug, Jochum, Kaiser, Kappeler, Kienz, Koch, Kocher, Kohler, Krättli, Kuoni, Lamprecht, Lehner, Loepfe, Loi, Luzio, Maissen, Mani, Messmer-Blumer, Michael Beni (Donat), Michael (Castasegna), Mittner, Morf, Oesch, Peter, Pfäffli, Preisig, Rageth, Rauch, Rettich, Righetti, Roffler, Rüegg, Rusch Nigg, Said Bucher, Salis, Saratz Cazin, Sax, Schneider, Schutz, Sgier, Spagnolatti, Stocker, Tanner, Tomaschett, Ulber, von Ballmoos, von Tscharner, Widmer, Wieland, Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart)

Resposta da la regenza

La furmaziun professiunala presta ina contribuziun per cumbatter cunter la mancanza da persunas spezialisadas en il chantun. Quai per exempel cun optimar la midada I dal temp da scola obligatoric en la scolaziun postobligatorica (stgalim secundar II) sco er cun la qualificaziun posteriura e superiura da persunas creschidas. Var 80 pertschient dals giuvenils sin il stgalim secundar II absolvan ina furmaziun professiunala da basa. Questa furmaziun vegn anc adina preferida dals giuvenils che han terminà la scola.

Tar il punct 1: La furmaziun professiunala da basa è reglada sin plaun naziunal. Differentas finamiras e differentas mesiras vegnan pia determinadas per l'entira Svizra. Menziunada sto vegnir en spezial l'iniziativa «Furmaziun professiunala 2030» che vegn purtada cuminaivlamain dals partenaris. Ella anticipescha las midadas sin il martgà da lavur ed en la societad e prepara la furmaziun professiunala per las sfidas da l'avegnir. Sin basa da questa iniziativa ha il chantun Grischun gia definì e realisà differentas mesiras: cussegliaziun da professiun, da studi e da carriera gratuita, participaziun al project viamia, assistenza individuala spezialisada a las scolas professiunalas spezialisadas, posts da mediaziun e da coaching a las scolas professiunalas spezialisadas e collavuraziun pli intensiva tranter l'assicuranza d'invaliditad e la furmaziun professiunala da management da cas da l'Uffizi per la furmaziun professiunala. Questas mesiras duain favurisar l'integraziun en il martgà da lavur dad uschè bleras lavurantas e d'uschè blers lavurants sco pussaivel.

Ils 30 da matg 2023 ha il Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient lantschà la procedura da consultaziun tar la revisiun parziala da la Lescha davart las scolas autas e la perscrutaziun (LSAP; DG 427.200). En il rapport explicativ pon ins leger tranter auter, che cun numnar explicitamain las scolas spezialisadas superiuras duai per l'ina vegnir accentuada lur impurtanza e per l'autra duai vegnir creada in'atgna Lescha davart las scolas spezialisadas superiuras. En quest connex vegni er examinà da flexibilisar la finanziaziun. En il rom da las revisiuns da leschas survegnan tant l'innovaziun sco er la collavuraziun e la cooperaziun la paisa necessaria per effectuar in rinforzament ed in svilup persistent da la furmaziun professiunala en il chantun. Sin plaun federal è er en curs in project per posiziunar las scolas spezialisadas superiuras.

Sa basond sin la nova Lescha federala davart il perfecziunament (LFPerf; CS 419.1) prevesa la Regenza d'elavurar las basas per la revisiun totala da la Lescha davart il sustegn dal perfecziunament da giuvenils e da creschids en il chantun Grischun (Lescha davart il perfecziunament; DG 433.100).

Plinavant vegn elavurà actualmain in rapport per realisar l'incumbensa Felix (Haldenstein) concernent ina strategia cumplessiva per la politica da furmaziun che integrescha l'economia.

La furmaziun professiunala vegn rinforzada en il sectur da la furmaziun professiunala da basa tras mesiras e tras in punct central da svilup en il Program da la Regenza 2025-2028; en ils ulteriurs secturs tras las revisiuns previsas da las leschas ed en moda cumplessiva tras la realisaziun da l'incumbensa Felix.

Tar il punct 2: La suveranitad per il preventiv ha il Cussegl grond respectivamain en il preventiv decida el davart la summa dals meds finanzials. Las valurs directivas per finanziar las instituziuns èn prescrittas en la legislaziun davart la furmaziun professiunala. Per applitgar il meds finanzials ston vegnir observadas correspundentamain questas basas legalas ch'il Cussegl grond ha fixà. La finanziaziun entaifer il sectur da furmaziun è differenta: finanziaziun da deficit, contribuziuns pauschalas, contribuziuns da construcziun/d'investiziun, adossament dals custs a las partidas dal contract d'emprendissadi. Ord vista da la Regenza è l'elavuraziun dal punct 1 la premissa per valitar e per definir il basegn da meds finanzials. Quest basegn na po il mument anc betg vegnir quantifitgà.

Sin basa da questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'approvar l'incumbensa qua avant maun concernent il punct 1 e da la refusar concernent il punct 2.

29 d'avust 2023