Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Heinz concernent l'intellectualisaziun creschenta en las scolas ed en las scolinas dal Grischun

Sessiun: 29.08.2009

A partir da quest onn da scola vegn l'instrucziun en las scolinas da la part tudestga dal Grischun dada obligatoricamain per 50% en tudestg standard e per 50% en dialect. Gist per l'integraziun d'uffants da lingua estra è l'emprender il dialect da gronda impurtanza. Il dialect è er ina part da nossa identitad, in bain cultural bainvis dal Grischun che stuess vegnir tgirà e mantegnì.
 

Pervia da l'introducziun da l'englais sin il stgalim primar è vegnì elavurà in urari nov. Curt avant las vacanzas da stad ha la regenza deliberà l'urari nov che duai valair a partir da l'onn da scola 2010/2011. En quest connex èn las lecziuns da lavur a maun e da zambregiar da la 5avla e da la 6avla classa vegnidas reducidas per 50%, en il territori talian anc in'ulteriura lecziun en la 3. classa.
 

Schebain che adina dapli uffants han problems cun la motorica fina e survegnan per part schizunt ina terapia pervia da quai, han ins ussa reducì las lecziuns gist tar ils roms manuals. Uschia pon las abilitads manualas vegnir promovidas adina main e l'entrada en ina professiun manuala daventa pervia da quai adina pli difficila.
 

La scola populara stuess promover ils uffants en ina moda cumplessiva – cun il chau, cun il cor e cun ils mauns!
 

Perquai supplitgain nus la regenza da respunder las suandantas dumondas:
 

1. Tge motivs han intimà la regenza da reducir las lecziuns dal sectur dals roms artistics, adattond l'urari per francar il nov rom da lingua estra „englais” sin il stgalim primar?
 

2. Sin tge aspects professiunals e formals sa basa l'introducziun dal tudestg standard en la scolina?
 

3. Sin basa da tge enconuschientschas parta la regenza dal fatg che 50% tudestg standard en la scolina meglierass la cumpetenza linguistica?
 

Cuira, ils 29 d'avust 2009
 

Heinz, Butzerin, Mani-Heldstab, Brandenburger, Buchli, Campell, Castelberg-Fleischhauer, Casutt, Christoffel-Casty, Giovanoli, Koch, Mengotti, Noi-Togni, Peer, Ratti, Stoffel, Troncana-Sauer, Furrer-Cabalzar, Mainetti

Resposta da la regenza

Igl è in giavisch da la regenza che l'idea cumplessiva, sin la quala la scola populara sa basa tenor Johann Heinrich Pestalozzi (1746 fin 1827), vegnia mantegnida sco fundament da la scola populara, e che ni nossas scolinas ni nossas scolas na vegnian „intellectualisadas”.
 

Pestalozzi ha resumà ses ideal d'ina promoziun equilibrada cun ils trais chavazzins „chau – cor – mauns” che vegnan citads en l'intervenziun. Sia finamira era quella d'accumpagnar ils umans giuvens da ses temp tras in'educaziun cumplessiva uschè lunsch, ch'els vegnivan a strada cun lur situaziun concreta da vita e pudevan gidar sasezs. Er las scolinas e las scolas dad oz èn suttamessas a l'ideal d'ina educaziun cumplessiva. Ellas han l'incumbensa da preparar la giuventetgna per la vita dal 21. tschientaner. En quest senn n'è – tenor la consideraziun da la regenza – la cumbinaziun da „chau – cor – mauns”, che vegn prendida en mira dapi Pestalozzi, betg ina norma fixa ch'è valaivla dapi 200 onns, mabain in process dinamic. L'adattaziun da las tavlas da lecziuns dals 23 da zercladur 2009 sco er l'introducziun dal tudestg standard en scolina – che vegnan numnadas en l'intervenziun – èn parts da quest svilup ch'è vegnì inizià il 18. tschientaner. Sin basa da quai pon las dumondas concretas da l'intervenziun vegnir respundidas sco suonda:
 

  1. L'adattaziun da las tavlas da lecziuns dal stgalim primar dal zercladur 2009 è ina consequenza directa d'in conclus dal cussegl grond. En la sessiun d'avrigl 2008 ha el approvà ina revisiun parziala da la lescha da scola, fixond d'introducir l'englais en l'entir chantun a partir dal 5. onn da scola sco er dad anticipar l'emprima lingua sin il 3. onn da scola. Igl è pia stà indispensabel d'adattar las tavlas da lecziuns. En quest connex ha la regenza persequità la finamira da betg auzar il dumber da lecziuns per emna per las scolaras e per ils scolars e da betg reducir il sectur matematic e/u las linguas chantunalas. Per il nov rom „englais” sin il stgalim primar ha la regenza – en il senn dal tractament egual – prendì en mira ina dotaziun unitara per tut las regiuns dal chantun. En vista a questas prescripziuns e finamiras èsi restà mo in pitschen spazi d'agir per adattar las tavlas da lecziuns. Per gronda part èn las adattaziuns idas a quint dal sectur „lavur a maun/zambregiar”. En cumparegliaziun cun ils chantuns da la CDEP-ost sa mova la soluziun chattada tuttina anc adina en in rom equilibrà.
     
  2. Per promover l'expressiun da las scolaras e dals scolars grischuns ha il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) mess en vigur per il 1. schaner 2006 las „directivas davart la lingua da standard tudestg en la scola populara dal chantun Grischun”. Questas directivas han la finamira da rinforzar la posiziun dal tudestg standard en la scola populara dal Grischun, senza dentant indeblir il dialect. Studis scientifics mussan cleramain ch'ina promoziun optimala dal tudestg standard stuess cumenzar gia avant l'entrada en scola. En il senn d'ina promoziun prescolara dal tudestg standard ch'è adattada als uffants sco er sin dumonda da la federaziun da las mussadras dal Grischun (FMGR) ha il DECA incumbensà la scola auta da pedagogia dal Grischun da sviluppar in concept sup-plementar correspundent per la scolina. En il senn d'ina preparaziun per l'entrada en scola prevesa quest concept da duvrar en moda sapientiva e motivanta il dialect ed il tudestg standard in sper l'auter.
     
  3. Differents studis mussan ch'i vegnan mess gia en la vegliadetgna prescolara terms impurtants per emprender linguas. La prescripziun da duvrar sapientivamain, mintgamai per la mesadad, il dialect ed il tudestg standard gia en scolina na sa basa betg sin enconuschientschas puramain scientificas. In maschaida da 50 pertschient dialect e da 50 pertschient tudestg standard è dentant raschunaivla e giustifitgabla. Sch'ins quinta vitiers il cumportament linguistic dals uffants sin la plazza da pausa ed a chasa, surpassa la quota da dialect per bleras giadas la quota da tudestg standard. La finamira da tut las stentas sto esser quella da porscher als uffants da tut las culturas uschè baud sco pussaivel l'experientscha e la segirezza ch'ins po discurrer davart tut ils secturs da la vita – er davart sentiments – tant en dialect sco er en tudestg standard.

 

8 d'october 2009