Interpellaziun concernent la dumbraziun dil pievel 2000
Sessiun: 30.01.2001
La dumbraziun dil pievel digl onn 2000 ha caschunau discussiuns surtut tier la minoritad linguistica taliana e romontscha. Il motiv ei che la damonda concernent il lungatg ei stada structurada a moda disfavoreivla als lungatgs minoritars, aschia ch'ils resultats san tgunsch vegnir interpretai incorrectamein ed en disfavur dallas minoritads linguisticas. Entras quella fuorma da damonda caracterisescha in considerabel diember da persunas sesez buca pli sco part dalla gruppa linguistica taliana ni romontscha, malgrad che quels lungatgs restan cumpart essenziala da lur veta quotidiana. Aschia daventan quellas gruppaziuns linguisticas ella statistica marcantamein pli fleivlas.
Quei sa menar ad ina sutvaletaziun dallas communitads pertuccadas, in fatg che sa s'effectuar sin lur apparenza en la veta publica, sin il susteniment statal per il manteniment da minoritads ni sin lur funcziun sco factur impurtont en ina societad multiculturala. Primarmein setracta ei meins dad ina damonda dil susteniment finanzial. Il fatg ch'ina marginalisaziun dallas minoritads sa tgunsch contribuir supplementarmein alla spossada da gruppaziuns linguisticas gia fleivlas ei pli preoccuponts.
Ord quels motivs tschentein nus alla Regenza las suandontas damondas:
- Ei la Regenza conscienta dil fatg che la fuorma dalla damonda concernent l'appartenenza linguistica en il questiunari da dumbraziun vegn probablamein ad effectuar resultats dis-
favoreivels per las minoritads linguisticas?
- Tgei mesiras sa la Regenza sut quellas circumstanzas preveder per sminuir en quei connex il prighel d'ina marginalisaziun dalls minoritads linguisticas?
- Vegn la Regenza ad intervegnir tier ina eventuala reducziun dil susteniment statal per las minoritads che savess seresultar ord ina sminuziun statistica dallas minoritads?
Cuira, ils 30 da schaner 2001
Namen: Berther (Disentis/Mustér), Casanova (Vignogn), Giacometti, Augustin, Berther (Sedrun), Capaul, Cathomas, Cavegn, Cavigelli, Claus, Dermont, Deplazes, Federspiel, Giovaninni, Giuliani, Keller, Lardi, Luzio, Maissen, Peretti, Plozza, Portner, Quinter, Schmid (Sedrun), Tuor (Trun), Zanolari
Session: 30.01.2001
Vorstoss: rg Interpellation
Resposta da la regenza
1. L'emprim èsi da constatar che las dumondas concernent la lingua èn vegnidas formuladas en la dumbraziun dal pievel 2000 exactamain tuttina sco 1990. Il
motiv per l'interpellaziun è bain stà la dumonda, en tge lingua ch'ils questiunads patratgan e tge lingua ch'els dumognan il meglier. Ultra da quai han ins dumandà qualas linguas ch'ina persuna discurra regularmain. L'evaluaziun da la dumbraziun dal pievel vegn pia a mussar, quantas persunas che discurran regularmain rumantsch e per quantas dad ellas ch'il rumantsch è lingua principala. La realitad linguistica na po uschia betg vegnir represchentada cumplettamain, dentant tut-
tina a moda infurmativa.
2. Ils resultats da la dumbraziun dal pievel n'èn betg decisivs per valitar la muntada da singulas gruppas linguisticas. Els èn mo in element per quest intent. Reducziuns da daners publics na stattan betg en discussiun. L'autezza da las contribuziuns na dependa plinavant betg da la forza numerica d'ina gruppa linguistica. In regress dal rumantsch dastgass schizunt pretender in engaschament pli intensiv.
3. La regenza vegn a s'engaschar er vinavant per la promoziun ed il mantegniment da la lingua rumantscha e pia er per la garanzia da meds finanzials.
27 da favrer 2001