Dumonda en scrit concernent la preschientscha dals gronds animals da rapina en nossas regiuns e particularmain la reintroducziun dal luf- tscherver ed il return dal luf
Sessiun: 28.03.2001
En diversas regiuns da la Svizra occidentala (Berna, Friburg, Vallais) han ins proseguì ils davos onns cun la reintroducziun dal luf-tscherver. Projects analogs vegnan realisads ils proxims onns er en las regiuns orientalas da noss pajais che cunfineschan directamain cun il chantun Grischun. Parallelamain als projects surmenziunads han ins assistì en diversas regiuns da la Svizra al return dal luf. Sia preschientscha han ins remartgà tranter auter en il Vallais, Tessin e dacurt er en la Val Clavenna.
La convivenza da tals animals da rapina cun l'agricultura e spezialmain cun ils basegns da l'allevament da muvel e da nursas è malavita zunt problematica. En quellas regiuns, nua ch'il luf-tscherver ed il luf existan gia, han els manifestà deplorablamain differentas aggressiuns. L'atun passà ha il luf attatgà quatter chauras che sa chattavan en libra pastgira en ils conturns da Bellinzona be paucs kilometers davent dal Moesano.
La structura e l'organisaziun da noss bains purils pitschens e mesauns na permettan betg ch'ils purs prendian las mesiras necessarias per prevegnir tals eveniments. En vista al pitschen effectiv d'animals na pon ins betg s'imaginar che quests manaschis possian laschar survegliar permanentamain lur muvel. Ils custs che resultassan na fissan betg supportabels. Independentamain dals custs na pon ins er betg emblidar che er là, nua che mesiras da surveglianza pli extendidas fissan pussaivlas, fiss lur effect probablamain limità, e quai pervia da la pastgira da muntogna intransibla e nunsurvesaivla.
Considerond ils arguments surmenziunads e faschond il portavusch dals quitads dals purs, ma permet jau da preschentar las sequentas dumondas a la regenza:
1. Ha il chantun Grischun l'intenziun da sa participar als programs da reintegraziun dal luf-tscherver che vegnan actualmain examinads e concretisads en auters chantuns da la Svizra orientala?
2. Tge mesiras vul la regenza prender per prevegnir ed evitar ch'ils gronds animals da rapina attatgian il muvel en noss chantun?
3. Co vegnan ins ad indemnisar las eventualas perditas dals allevaturs?
4. A tge autoritad cumpetenta ston las victimas dals donns sa drizzar per obtegnair l'eventuala indemnisaziun?
Jau engraziel la preziada regenza per sia prontezza da respunder questas dumondas.
Cuira, ils 26 da mars 2001
Namen: Peretti
Session: 28.03.2001
Vorstoss: rg SchriftlicheAnfrage
Resposta da la regenza
In rapport elavurà l'onn 1999 d'ina gruppa da lavur cun ina vasta basa professiunala mussa a moda cumplessiva ils eventuals conflicts ch'èn da spetgar cun la cumparsa dals gronds animals da rapina en noss chantun e las propostas per schliar quels. Quest rapport pon ins retrair tar l'inspecturat da chatscha e pestga.
Sa referind a las dumondas concretas èsi da constatar:
1. Il chantun Grischun na fa per ina giada betg part dal project da la Svizra nord-orientala per translocar il luf-tscherver. L'andament dal project en ils chantuns vischins vegn dentant persequità attentamain da l'inspecturat da chatscha e pestga. Las enconuschientschas fatgas vegnan a furnir er al Grischun ina impurtanta basa da decisiun per s'occupar dal luf-tscherver.
2. En emprima lingia èn ils proprietaris d'animals sezs responsabels da prender las mesiras da defensiun adequatas per evitar attatgas encunter animals da niz. Per percorscher immigraziuns il pli baud pussaivel èn vegnids instruids correspundentamain ils organs da surveglianza da chatscha. Ultra da quai duai gidar ina infurmaziun fundada a prender a temp las mesiras da defensiun adattadas. Sche lufs-tscherver e lufs chaschunan donns insupportabels malgrà tut las mesiras, alura è il chantun autorisà da permetter da sajettar ils animals che fan donn.
3. 80 pertschient da las indemnisaziuns per donns che vegnan chaschunads da lufs-tscherver, lufs u urs vegnan surprendidas da la confederaziun. Ils custs restants porta il chantun, sche las mesiras da defensiun adequatas èn vegnidas prendidas.
4. Per sclerir, sch'i sa tracta da presumtivas stgarpadas tras gronds animals da rapina è cumpetent l'inspecturat da chatscha e pestga.