Ina evaluaziun da la confederaziun da l'onn 2002 davart il termin da pensiun en las administraziuns publicas mussa ch'ina maioritad dals chantuns fixescha la vegliadetgna da pensiun da lur collavuraturas e collavuraturs tranter la vegliadetgna da 63 e 65 onns. Il medem mument enconuschan bunamain tut ils chantuns il model d'ina pensiun prematura. La pluralitad prevesa l'emprim termin da pensiun pussaivel en il 60avel onn da vegliadetgna. Co che la retschertga mussa pon ins vesair la tendenza ch'il termin da pensiun po adina dapli vegnir fixà individualmain. La chargia fisica e psichica al lieu da lavur n'è betg medema per tut ils champs da lavur en l'administraziun ed ils basegns da las collavuraturas e dals collavuraturs èn fitg differents. Gist tar in manaschi talmain eterogen sco in'administraziun publica èsi fitg giavischà d'avair in model da pensiun che resguarda ils basegns da las collavuraturas e dals collavuraturs.

La regenza è gia sa fatschentada durant ils davos onns 90 cun la dumonda dal pensiunament prematur da las collavuraturas/dals collavuraturs da l'administraziun chantunala ed ha instradà scleriments correspundents. En ina retschertga da l'uffizi dal persunal e d'organisaziun durant la stad 1997 ha la proposta d'in pensiunament flexibel gì in bun resun tar las manadras ed ils manaders dals uffizis ch'èn vegnid(a)s dumandad(a)s. Cun il pensiunament prematur pon ins reagir pli spert e pli effizient sin midadas.

Sa referind als process da midadas che cuntinueschan na sa differenzieschan ozendi l'administraziun publica e l'economia privata betg pli essenzialmain. Quai è er in motiv pertge ch'il model dal pensiunament prematur è vegnì introducì il 1. da fanadur 1999. Las collvuraturas/ils collavuraturs han la pussaivladad da sa laschar pensiunar a partir dal 60avel onn da vegliadetgna. Las tariffas da conversiun per la
calculaziun da las prestaziuns da la cassa da pensiun èn dependentas da la vegliadetgna da pensiun. Ellas giaschan tranter 6.9% (tar pensiun en la vegliadetgna da 60 onns) e 7.2% (tar pensiun en la veglidetgna da 65 onns). Essend che en cas d'in pensiunament avant il 65avel onn da vegliadetgna mancan anc las prestaziuns da la AVS, paja il chantun sco emploiader ina renta transitoria enfin tar la vegliadetgna regulara da pensiun. La renta transitoria correspunda a la simpla renta maximala da la AVS. Quest model dal pensiunament prematur maina ad entradas substitutivas tranter 53% e 78% da l'anteriura paja da lavur. La procentuala dependa da la prestaziun individuala da la cassa da pensiun e da la cassa da paja; pli bassas pajas mainan ad ina pli auta quota da cumpensaziun.

Dal model che vegn offert dapi il mez da l'onn 1999 dal pensiunament prematur vegni savens fatg adiever. Dals circa 40 pensiunaments per onn van var trais terzs da las collavuraturas e dals collavuraturs en pensiun avant la vegliadetgna “regulara” da pensiun. Il termin dal pensiunament prematur variescha fermamain. Las experientschas d'enfin uss mussan che nus purschain in model confurm al temp.

Il model dal pensiunament prematur stat a disposiziun a tut las collavuraturas/ils collavuraturs da l'administraziun chantunala.
Ina soluziun speziala per tschertas categorias da professiun na considerescha la regenza betg sco necessari. Tala fiss er ord ponderaziuns da l'egualitad giuridica sin il pli pauc dubiusa. L'industria principala da construcziun prevesa sa referind ad in pensiunament flexibel per part prestaziuns che van bain pli lunsch ch'il model chantunal. En quest connex ston ins però resguardar ch'i basegna per quai ina fianziaziun speziala da l'emploiadra/l'emploiader e da la lavuranta/dal lavurant da 5% da la paja assicurada AVS. In'extensiun dal pensiunament prematur a partir dal 60avel onn da vegliadetgna per l'industria principala da construcziun è pir previsa per l'onn 2006.

Or da tut quests motivs propona la regenza da refusar il postulat.


Datum: 4 da favrer 2003