Il pievel ed ils chantuns han acceptà tar la votaziun dals 28 da november 2004 cleramain la refurma da la gulivaziun da finanzas e da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns (NGF). Avant questa votaziun eran vegnidas publitgadas las consequenzas finanzialas da la midada da sistem per la confederaziun e per ils singuls chantuns. Il departament federal da finanzas (DFF) ha calculà ils resultats cumprovads a basa dals onns 2001 e 2002. Las cifras da la bilantscha globala actualisada n'èn betg definitivas. Ellas dattan unicamain ina indicaziun davart la dimensiun da las consequenzas finanzialas da la RFI. La realisaziun da la RFI è previsa per il cumenzament da l'onn 2008. Decisiva per la dotaziun definitiva dals singuls vaschs da gulivaziun (gulivaziun da las resursas e da las grevezzas) vegn ad esser en quest cas la bilantscha globala l'onn 2007 sa basond sin ils pajaments effectivs dals onns 2004 e 2005. Il parlament vegn a fixar la dimensiun dals vaschs da gulivaziun en il rom da la 3. missiva da la RFI. En quest connex vegn el a stuair resguardar las finamiras fixadas en la lescha federala davart la gulivaziun da finanzas e da grevezzas (LGFG) ed a stuair garantir vinavant in resultat equilibrà per ils chantuns. Sco mussavia vegnan ins lura a prender ils imports publitgads avant la votaziun.

1. Tras la RFI vegnan fatgas midadas en ca. 40 champs d'incumbensas. 29 secturs vegnan pertutgads finanzialmain directamain tras in detretschament (parzial) u tras la refurma da la gulivaziun da finanzas en il rom da la RFI. En il fegl da documentaziun da la RIF nr. 19/GR dal DFF() èn registrads ils imports dals 10 secturs ils pli impurtants. Quels cuvran 75 % dal saldo da tut ils champs d'incumbensas u 88 % da la summa brutta dal detretschament. Per cumplettar èn registradas las suandantas otg posiziuns cun perditas da passa 500'000. francs (imports en 1'000. francs):
part da la taglia sin petroli 3'245 protecziun cunter aua gronda 1'072
stipendis 2'743 furmaziun professiunala 1'122
mesiraziun uffiziala 2'446 relaziuns d'abitar en muntogna 772
galarias e tunnels 1'735 cussegliaziun agricula 747

2. La dimensiun dals meds senza in intent specific s'augmenta per il Grischun per totalmain 125 milliuns francs. En la medema dimensiun sa reduceschan las contribuziuns federalas liadas ad in intent da fin ussa, quai che augmanta correspundentamain las expensas bruttas dal chantun en quests secturs. Cun ils meds supplementars libramain disponibels fissi uschia pussaivel da cuvrir dal tuttafatg las perditas da las contribuziuns federalas. Co che la libertad d'agir supplementara duai vegnir tratga a niz è surtut ina dumonda politica che vegn a stuair vegnir discutada spezialmain ein il rom dal proxim program da la regenza per ils onns 2009 2012.

3. Las perditas da contribuziuns las pli grondas tutgan ils secturs da chasas da dimora e da lavuratoris da la AI (29 milliuns), da scolaziuns spezialas (19 milliuns), da vias principalas (16 milliuns), da la reducziun da las premias (8 milliuns) e dal traffic public regiunal (7,5 milliuns). Las perditas da contribuziuns las pli grondas na tutgan uschia betg simplamain ils instruments per "l'avertura dals territoris rurals" e per il "mategniment da las structuras". Abstrahà dals dus secturs numnads l'emprim, ch'èn munids cun l'obligaziun constituziunala dals chantuns da surpigliar las perditas da las contribuziuns federalas per almain trais onns, na po la regenza dar naginas garanzias per cuvrir meds finanzials federals mancants. La legislaziun chantunala ed il preventiv annual dirigian co ch'ils meds chantunals senza in intent specific vegnan impundids. Quella decisiun vegn enconuschentamain tratga dal cussegl grond.

4. D'impurtanza decisiva per il chantun Grischun è la dotaziun da la gulivaziun da las grevezzas geograficas e topograficas (GGG). La GGG è dotada tuttina sco la gulivaziun da las grevezzas sociodemograficas (GGS). Quests dus vaschs han en la bilantscha globala preschenta in volumen da mintgamai 295 milliuns francs. Uschia ston las grevezzas spezialas cundiziunadas a las structuras vegnir mitigiadas cun mesira. Il volumen è cumpareglià cun las grevezzas spezialas e cumpareglià cun quel da la gulivaziun da las resursas (ca. 2,7 milliardas francs) relativamain modest. Questa summa basta mo per gulivar questas grevezzas spezialas per 11 % en media . La medema impurtanza da la GGG e da la GGS tegna quint tranter auter dal fatg che la GGG serva essenzialmain sco cumpensaziun per ils pajaments da gulivaziun da fin ussa e che GGS vegn introducida da nov. Da la GGG survegnan ultra da quai totalmain 18 chantuns contribuziuns, entant che mo 8 chantuns survegnan meds finanzials da la GGS. Passa 90 % dals meds da la GGS van uschia als chantuns GE, ZH, VD e BS, che stattan per gronda part bain da finanzas. Ina reducziun considerabla dals vaschs da la GGG e da la GGS na stat betg en discussiun. In spustament dals meds da la GGG tar la GGS na vegniss concepziunalmain betg en dumonda e na vegniss politicamain betg purtà dals chantuns.
Domadus vaschs vegnan finanziads da la confederaziun. Sa basond sin l'art. 9 da la LGFG fixescha il parlament mintga quatter onns il volumen da la GGG e da la GGS en in conclus federal che suttastat al referendum. El sto resguardar en connex cun l'emprima adattaziun, previsiblamain per la perioda 2012 2015, ils resultats dal rapport d'efficacitad. Igl è pussaivel che la GGS vegnia augmentada pli fitg che la GGG.
La part dal Grischun vi da la GGG è cun 111 milliuns francs u bundant 37 % relativamain auta. Ella correspunda a nossas grevezzas extremas da l'autezza, da l'inclinaziun e da l'urbarisaziun fina. Ils criteris da repartiziun èn fixads en l'art. 7 LGFG. La clav è fundada bain e maina cul temp a resultats da repartiziun fitg stabils.
I na dat naginas segirezzas absolutas, er betg en il rom da la RFI. La dependenza dal chantun Grischun da la politica da finanzas federala ch'è per part greva da calcular è dentant ozendi bler pli rigurusa e las consequenzas dals programs da sanaziun currents da la confederaziun èn bler pli gravants che quai ch'ins sto temair suenter l'introducziun da la RFI.

Datum: 11 da mars 2005