Dumonda Pfenninger concernent la chapientscha da la democrazia e l'utilisaziun dal referendum legislativ facultativ
Sessiun: 25.04.2006
Dapi che la nova constituziun chantunala è entrada en vigur exista sin plaun chantunal mo pli in referendum legislativ facultativ. Pli baud stuevan bleras votaziuns nunnecessarias vegnir fatgas tar projects dal tuttafatg incontestads che chaschunavan er custs correspundents. En quest senn sto la nova regulaziun vegnir beneventada. En il rom da la debatta dal cussegl grond en connex cun la constituziun chantunala, dentant er gia en la cumissiun da constituziun, era vegnì empermess che las leschas impurtantas duessan vegnir suttamessas "voluntaramain" a la votaziun dal pievel. En realitad exista ussa dentant claramain il trend da suttametter "voluntaramain" nagins projects da leschas al pievel. Malgrà ch'il cussegl grond po natiralmain adina concluder ina tala votaziun dal pievel sin dumonda, para la memoria nauscha, e la relaziun tar questa empermischun, fatga en la discussiun concernent la constituziun, para confusa. Las experientschas fatgas dapi che la nova constituziun chantunala è entrada en vigur mussan ch'ins n'ha betg fatg avunda ponderaziuns davart criteris pussaivels per la submissiun al referendum obligatori "voluntar".
Nus supplitgain la regenza da respunder las suandantas dumondas:
1. Tge posiziun ha la regenza da princip visavi la submissiun da projects da lescha "impurtants" al referendum obligatori "voluntar"?
2. È la regenza pronta tar votaziuns impurtantas da far gia en la missiva ina recumandaziun correspundenta per ina votaziun dal pievel per mauns dal cussegl grond?
3. Datti tenor las explicaziuns qua survart in catalog da criteris che pudess servir sco agid d'orientaziun per la submissiun al referendum obligatori "voluntar"?
Cuira, ils 25 d'avrigl 2006
Name: Pfenninger, Jäger, Arquint, Baselgia, Bucher-Brini, Frigg-Walt, Jaag, Meyer Persili (Cuira), Peyer, Pfiffner, Schütz, Trepp, Zindel, Caviezel (Cuira)
Session: 25.04.2006
Vorstoss: rg Anfrage
Resposta da la regenza
L'uschenumnà referendum obligatoric extraordinari (referendum extraordinari da l'autoritad [per fatschentas ch'il cussegl grond vul sez suttametter a la votaziun]) è reglà en l'art. 16 cifra 6 da la constituziun chantunala (CC). Questa disposiziun ha duas significaziuns. D'ina vart dat questa prescripziun la pussaivladad al cussegl grond da suttametter a la votaziun dal pievel fatschentas che pertutgan sia cumpetenza definitiva. Da l'autra vart è ella la basa per il cussegl grond da pudair ordinar directamain la votaziun dal pievel davart projects che suttastattan al referendum facultativ (cf. PCG 2002/2003, 265 s.). L'art. 16 cifra 6 CC è vegnì integrà pir tras il parlament. Oriundamain vuleva la regenza conceder ad ina minoritad qualifitgada d'in tschintgavel da las commembras e dals commembers dal parlament il dretg da far in referendum facultativ (cf. carnet da missivas nr. 10/2001-2002, 509 s.). Il parlament ha dentant vulì surdar quest dretg mo a la maioritad. I na dueva betg dar ina maschaida d'instruments parlamentars e da dretgs dal pievel. Ins ha er gì tema che la smanatscha da far in referendum ch'è adina avant maun latentamain pudess paralisar la lavur en il cussegl grond (cf. PCG 2002/2003, 261 e 264). Dals documents na resultan en quest connex dentant nagins indizis per l'empermischun che vegn menziunada en la dumonda, numnadamain che las leschas impurtantas duessan mintgamai vegnir suttamessas "voluntaramain" a la votaziun dal pievel. Igl
è in fatg ch'i po vegnir pretendida ina votaziun dal pievel davart tut ils projects da lescha impurtants u dispitaivels er sut la nova constituziun chantunala, saja quai tras il referendum extraordinari da l'autoritad (art. 16 cifra 6 CC), tras il referendum dal pievel (art. 17 al. 1 CC) u tras il referendum da vischnancas (art. 17 al. 1 CC).
Tar las singulas dumondas:
1. Sco explitgà è il referendum obligatoric extraordinari in instrument dal parlament. Perquai sto il parlament s'exprimer davart l'applicaziun en general.
2. Per il motiv numnà qua survart na stat ina recumandaziun da la regenza en la missiva al cussegl grond betg en il center.
3. Tenor quai ch'è vegnì ditg qua survart n'èsi er betg chaussa da la regenza da sviluppar in catalog da criteris che po esser in agid d'orientaziun per il diever da l'instrument. Tenor la scienza duess il referendum obligatoric extraordinari vegnir ordinà mo en cas excepziunals, e quai pervia da l'impurtanza speziala e pervia da las vastas consequenzas d'ina fatschenta. Sche quest instrument vegniss applitgà memia savens, maschadass quai las responsabladads en moda betg giavischada.
Datum: 11 da fanadur 2006