Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Gartmann-Albin concernent la creaziun d'avunda plazzas da scolaziun e d'occupaziun per giuvenils cun impediments

Sessiun: 10.02.2009
Las pretensiuns d'in emprendissadi scursanì tenor la AI (emprendissadi scursanì en il senn da la AI/mo en instituziuns renconuschidas da la AI) che vegn mess a disposiziun dad instituziuns da scolaziun (p.ex. VEBO) per giuvenils da las scolas spezialas che vegnan ord scola, èn s'augmentadas cleramain ils ultims onns. Las scolaras ed ils scolars da la scola speziala han adina damain schanzas da pudair absolver ina furmaziun fundamentala cun attest (tenor la LFPr). Tras quai s'augmenta il basegn da plazzas per in emprendissadi scursanì tenor la AI, las qualas vegnan purschidas oz dentant mo en in dumber insuffizient. En il chantun mancan er plazzas da lavur da nischa en las administraziuns, en la mastergnanza ed en l'industria per giuvenils cun in nivel da furmaziun tranter la scola da pedagogia curativa ed ina classa regulara. Er qua fa la VEBO memia grondas pretensiuns visavi questa gruppa da prestaziun. Uschia als resta savens mo pli da vegnir plazzads insanua per ch'i saja segirada ina structura dal di minimala per els, senza ch'els hajan il dretg da far ina scolaziun e da contribuir ad ina producziun, ubain da guntgir en ina instituziun da scolaziun d'ordaifer il chantun.
La problematica surmenziunada ha er consequenzas per il basegn da plazzas d'occupaziun. Ils proxims onns vegnan ord scola pli e pli scolaras e scolars da la scola speziala che han in basegn da chattar plazzas d'occupaziun.

Gia oz datti glistas da spetga per talas plazzas, quai signifitgescha ch'i n'èn avant maun naginas schliaziuns da cuntinuaziun per quests giuvenils. Quai ha stringentamain per consequenza ch'i resulta in'ulteriura accumulaziun e che las scolaras ed ils scolars ston restar en la scola da pedagogia curativa durant in 10avel, in 11avel e/u in 12avel onn da scola. Quai ha puspè per consequenza ch'i ston vegnir creadas pli e pli plazzas en las scolas spezialas. La scola speziala prolungada sco schliaziun en furma d'ina sala da spetga na po betg cuntentar en moda adequata il basegn da promover specificamain ils giuvenils da la vegliadetgna da 16 a 20 onns. Sch'i na vegnan creadas naginas novas plazzas da lavur (plazzas d'occupaziun) en quest sectur, na vegni betg pli ad esser pussaivel en il futur da plazzar quests giuvenils en ina moda raschunaivla ed a temp util. Uschia ha per exempel la scola da pedagogia curativa dad Olten pudì plazzar ils onns passads ses giuvenils ch'èn vegnids ord scola e che avevan in basegn d'occupaziun, mo en (chars) lieus d'ordaifer il chantun.

Per quest motiv faschain nus las suandantas dumondas a la regenza:

1. Quantas plazzas da scolaziun e d'occupaziun stattan a disposiziun en il chantun Grischun per giuvenils cun impediments?

2. Collavura il chantun Grischun cun instituziuns u cun firmas areguard plazzaments d'ordaifer il chantun e quant auts èn ils custs?

3. Ha la regenza l'intenziun da prender mesiras e da crear structuras, per ch'i possian vegnir messas a disposiziun a quests giuvenils pli e pli plazzas da scolaziun e d'occupaziun?

Cuira, ils 10 da favrer 2009

Gartmann-Albin, Dermont, Arquint, Baselgia-Brunner, Berther (Sedrun), Bezzola (Samedan), Bischoff, Blumenthal, Bondolfi, Bucher-Brini, Bundi, Campell, Candinas, Casparis-Nigg, Casutt, Caviezel (Pitasch), Caviezel-Sutter (Tusaun), Christoffel-Casty, Darms-Landolt, Fasani, Feltscher, Frigg-Walt, Geisseler, Hartmann (Cuira), Jaag, Jäger, Jenny, Keller, Kessler, Kleis-Kümin, Krättli-Lori, Kunz, Menge, Meyer Persili (Cuira), Meyer-Grass (Claustra Vitg), Noi-Togni, Parolini, Perl, Peyer, Pfäffli, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Plozza, Quinter, Tenchio, Thöny, Thurner-Steier, Toschini, Troncana-Sauer, Valär, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel

Session: 10.02.2009
Vorstoss: rg Anfrage

Resposta da la regenza

Cun la nova lescha federala davart la furmaziun professiunala (LFPr) è vegnida introducida la furmaziun fundamentala cun attest. Quella dura 2 onns e cuntegna finamiras da furmaziun standardisadas. Ella remplazza l'anteriur emprendissadi scursanì dal UFFT cun finamiras da furmaziun individualas. Per giuvenils che n'arrivan betg d'ademplir las pretensiuns d'ina furmaziun fundamentala cun attest datti – sco cumplettaziun – la pussaivladad d'absolver in'emprima scolaziun professiunala (emprendissadi scursanì da la AI) sin basa da la lescha federala davart l'assicuranza d'invaliditad (LAI). I na po betg vegnir exclus che las pretensiuns èn s'augmentadas en singulas branschas professiunalas gist per giuvenils da las scolas spezialas che vegnan ord scola, e ch'i vegnan duvradas dapli plazzas da scolaziun da la AI. In basegn pli grond da plazzas da scolaziun da la AI pudess resultar a curta vista tras il dumber da scolaras e da scolars che vegnan actualmain ord scola. Las pretensiuns per absolver in emprendissadi scursanì da la AI n'èn betg s'augmentadas.

Las soluziuns da cuntinuaziun per scolaras e per scolars da la scola speziala suenter il temp da scola obligatoric ston vegnir distinguidas tenor plazzas d'occupaziun e tenor plazzas da scolaziun. Ils custs per l'emprendissadi scursanì da la AI vegnan surpigliads da la confederaziun. Per quels giuvenils che n'arrivan betg d'absolver in emprendissadi scursanì da la AI stattan a disposiziun plazzas d'occupaziun en las chasas da dimora ed en ils lavuratoris protegids.

Plazzas da lavur per umans cun ina capacitad da prestaziun restrenschida èn stgarsas. Directamain suenter la scola vegnan duvradas mo paucas plazzas d'occupaziun. Plazzas d'occupaziun vegnan en discussiun pir, cur ch'ils giuvenils pertutgads han cumplenì 18 onns e cur ch'els survegnan ina renta legitima da la AI. Avant poi vegnir permess da prolungar la scolaziun speziala. Fin ussa ha pudì vegnir mess a disposiziun ina plazza a tut ils giuvenils che han da basegn ina scolaziun speziala e che han vulì midar en ina partiziun per la tscherna da professiun da las instituziuns previsas.

Las dumondas fatgas pon vegnir respundidas sco suonda:

1. Tenor l'inventari da la purschida 2008, ch'è vegnì fatg da l'uffizi chantunal dal servetsch social (di da referenza: 31 da matg 2008), stattan a disposiziun tut en tut 156 plazzas en 11 instituziuns per l'integraziun professiunala (emprima integraziun ed emprendissadi scursanì da la AI 128 plazzas; reintegraziun 28 plazzas). 56 pertschient da las plazzas da scolaziun vegnan purschidas en instituziuns ch'èn renconuschidas dal chantun, 15 pertschient a plazzas da lavur en l'economia privata e 29 pertschient ordaifer il chantun.

2. Il chantun Grischun è sa participà per il 1. d'avrigl 2009 a la cunvegna interchantunala davart las instituziuns socialas (CIIS). Gia avant la participaziun formala a la CIIS ha il chantun collavurà cun instituziuns extrachantunalas. Ils custs da la scolaziun vegnan surpigliads da la confederaziun, e quai independentamain dal lieu dal plazzament. En cas da plazzaments extrachantunals sto il chantun prestar ina garanzia da surpigliar ils custs. Ils custs per ina plazza en ina chasa da dimora cun occupaziun importan en media 339.– francs per di chalendar. Cun la renta plus la prestaziun supplementara surpiglian las persunas pertutgadas ina taxa da 122.– francs per di. Per ina plazza en in lavuratori protegì paja il chantun maximalmain 17.– francs per ura da lavur prestada resp. 25'500.– francs per onn al chantun purtader.

3. Las directuras ed ils directurs dals affars socials da la Svizra orientala han l'intenziun d'augmentar il basegn da plazzas d'occupaziun en l'entira Svizra orientala, quai che pussibilitescha ina buna coordinaziun. Cun la planisaziun annuala dal basegn en il sectur da las persunas cun impediments po la regenza reagir adequatamain sin la dumonda da plazzas da scolaziun e d'occupaziun.

27 d'avrigl 2009