Blers indizis mussan ch'i pudess dar en Svizra ils proxims onns ina mancanza da persunal spezialisà en il sectur da la sanadad ch'è anc pli gronda che quella ch'ins senta gia oz en blers lieus. La fin da favrer 2009 èn vegnids publitgads ils resultats d'ina inventarisaziun che l'observatori svizzer da sanadad (Obsan) ha fatg per incumbensa da la conferenza da las directuras e dals directurs chantunals da sanadad (CDS).
Tenor questa inventarisaziun lavuravan l'onn 2006 bunamain 200'000 persunas (var 140'000 plazzas a temp cumplain) en ospitals (60%), en chasas da persunas attempadas e da tgira (30%) sco er en organisaziuns da la spitex (10%) en Svizra. Passa trais quarts da las persunas spezialisadas lavuran en il sectur da la tgira. Pauc dapli che 10% han fatg ina scolaziun universitara. Quai èn en emprima lingia medias e medis. Il rest cumpiglia il sectur da la tecnica medicinala u auters secturs specifics da la sanadad sco er collavuraturas e collavuraturs senza furmaziun professiunala.
Gia oz na pon betg vegnir cuntanschids ils dumbers da scolaziun ch'i duvrass per segirar l'effectiv dal persunal actual. Tar la scolaziun da tgira sin il stgalim professiunal superiur p.ex. sa chattan els fin a 50% sut las valurs da planisaziun. Per il studi da medischina vala vinavant in numerus clausus en scolas autas svizras, entant ch'il dumber da medias e da medis da l'exteriur crescha a medem temp ad in crescher.
Tenor las prognosas demograficas da l'uffizi federal da statistica (UST) dastgass la quota da las persunas da 65 onns e dapli s'augmentar en Svizra fin l'onn 2020 per 400'000 persunas (+34%), entant che la quota da las persunas da 20 fin 64 onns crescha probablamain mo per 200'000 persunas (+4%). En sia prognosa fa la Obsan perquai quint fin l'onn 2020 cun in basegn da persunal ch'è per 13% pli grond che oz. Uschia dastgassan las difficultads considerablas da recrutar persunal, ch'existan gia oz en differentas professiuns da la sanadad, anc s'augmentar considerablamain. En chantuns sco il Grischun, che han actualmain in svilup demografic spezialmain disfavuraivel, dastgass quest svilup chaschunar problems anc pli gronds che en la media naziunala.
Il pli fitg vegn il basegn da persunal a s'augmentar en las instituziuns da la tgira da lunga durada ed en ils servetschs da la spitex. Quest svilup po vegnir declerà tras il ferm augment da las persunas dad 80 onns e dapli, la gruppa en mira la pli impurtanta per questas prestaziuns. E gist en las instituziuns da quest sectur vegnan concedidas actualmain cundiziuns d'engaschament e da salari plitost pauc attractivas a las persunas spezialisadas ch'èn per gronda part dunnas.
La regenza vegn supplitgada da respunder las suandantas dumondas:
1. Tge consequenzas pudess la mancanza da persunal spezialisà avair per il sectur da la sanadad en il Grischun?
2. Quant grond è il basegn da persunal spezialisà (persunas spezialisadas en sanadad u en tgira, tgirunzas e tgirunzs SPS, medias e medis e.u.v.) che vegn prognostitgà per il chantun Grischun fin l'onn 2015 e fin l'onn 2020?
3. Quantas plazzas d'emprendissadi dovri resp. mancan per scolar il dumber necessari da persunas da tgira, e tge quinta la regenza da far cunter la mancanza da plazzas d'emprendissadi?
4. Quantas persunas èn percunter en scolaziun:
a) en il sectur da scolaziun d'emploiada resp. d'emploià spezialisà da sanadad u da tgira?
b) en il sectur da scolaziun da tgirunza resp. da tgirunz SPS?
5. Quant bain e nua (Grischun, Svizra, exteriur) è il persunal dal sectur da la sanadad vegnì scolà en ils ospitals, en las chasas da dimora u en la spitex dal chantun Grischun e correspundan questas scolaziuns als standards da qualitad svizzers?
È la regenza pronta da far ina statistica, en cas che questas cifras n'èn betg enconuschentas?
6. Tge mesiras duvrassi en general per concepir las professiuns en il sectur da la sanadad uschia, ch'ellas fissan attractivas avunda, suenter che p.ex. in studi da la Germania mussa che la tgira na cumpara betg tranter las 25 professiuns preferidas betg academicas ch'èn vegnidas numnadas il pli savens?
7. È la regenza pronta da meglierar la salarisaziun durant la scolaziun per uschia augmentar l'attractivitad da las professiuns dal sectur da la sanadad?
Cuira, ils 21 d'avrigl 2009
Bucher-Brini, Pfiffner-Bearth, Peyer, Arquint, Baselgia-Brunner, Blumenthal, Brüesch, Bundi, Cahannes Renggli, Candinas, Casty, Cavigelli, Christoffel-Casty, Claus, Darms-Landolt, Dermont, Fasani, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Hardegger, Hartmann (Champfèr), Jaag, Jäger, Kleis-Kümin, Koch, Loepfe, Märchy-Michel, Marti, Menge, Meyer Persili (Cuira), Nick, Niederer, Noi-Togni, Pfenninger, Portner, Quinter, Sax, Thöny, Thurner-Steier, Trepp, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel, Michel (Cuira)