La regenza prenda posiziun envers cusseglier federal Moritz
Leuenberger davart il protocol da traffic da la convenziun da las Alps.
Ella beneventa da princip il sboz, accentuescha dentant ina giada dapli
l'interess vital da la populaziun indigena per in svilup economic
independent.
La posiziun da la regenza grischuna davart il protocol da traffic da
la convenziun da las Alps è ina cumplettaziun da quella da la conferenza
da las regenzas dal chantuns alpins. En concordanza è il giavisch dals
chantuns alpins anc adina quel da furmar la convenziun da las Alps
uschia, ch'i vegn creà in equiliber tranter protecziun ed utilisaziun.
La convenziun da las Alps e ses protocols executivs na dastgan dentant
betg vegnir interpretads unilateralmain sco instrument da protecziun, ma
ston tegnair quint medemamain dals interess impurtants da la populaziun
indigena per in svilup economic independent. En il singul cas duai
vegnir fatga ina ponderaziun cumplessiva dals interess. I vegn pia er
spetgà ch'ils basegns spezials dal territori da muntogna da pussibilitar
e sviluppar il spazi da viver da las Alps vegnian observads e garantids
er tras il protocol da traffic. La confederaziun sto pia responsar sia
decleraziun, tenor la quala il protocol da traffic s'accorda cun ils
princips d'ina persistenza sociala, ecologica ed economica. Il protocol
da traffic ch'exista entant sco sboz tegna per gronda part quint da
quest giavisch. El cuntegna er la clera finamira da proteger il
territori da las Alps da las consequenzas negativas dal traffic da
transit tras las Alps.
La regenza propona da cumplettar resp. formular a moda pli precisa
tscherts puncts dal protocol da traffic. Tranter auter explitgescha ella
ch'eventualas influenzas ed emissiuns che fan donn a l'ambient en l'artg
alpin n'èn en emprima lingia betg "fatgas sez", mabain vegnan
chaschunadas da las grondas agglomeraziuns ordaifer las Alps cun lur
industrias e dal traffic pli e pli grond tras las Alps. La regenza
pretenda perquai chi vegnia reducì en emprima lingia il traffic da
transit tras las Alps. Plinavant spetga ella en general che las mesiras
necessarias vegnian exequidas surtut a la funtauna. Er il princip da
l'autenticitad dals custs ed il transferir dals custs externs als
chaschunaders sto vegnir precisà.
Tenor il protocol desistan las parts contrahentas ultra da a la
construcziun da novas vias d'emprima qualitad tras las Alps er a la
construcziun da novas vias entaifer las Alps. Sut tschertas consequenzas
duain dentant pudair vegnir fatgas excepziuns. Cun insistenza declera la
regenza ch'er sviaments novs (p.ex. la via tras il Partenz, Flem)
stoppian restar realisablas er en il futur, perquai che las relaziuns
dal Grischun pretendan stringentamain in traffic individual che
funcziuna bain.
Sin il sectur dal traffic aviatic resulta ina incumpatibilitad là,
nua ch'il protocol vul desister da construir ed amplifitgar eroports en
l'artg alpin. La disposiziun na sa cunfà betg ni cun las finamiras da la
confederaziun, ni cun quellas dal chantun (Finamiras confederaziun:
mantegniment, garanzia e diever optimal da las infrastructuras
existentas, integraziun en il sistem da traffic internaziunal e
naziunal, resguard dals basegns fundamentals da la societad, l'economia
e da l'ambient. Finamiras chantun: colliaziun da las regiuns al traffic
aviatic internaziunal tras eroports correspundents). Sch'ins desistess
da construir u amplifitgar eroports en l'artg alpin, alur pudess quai
signifitgar, che l'engrondiment planisà da l'eroport regiunal da Samedan
na pudess insumma betg vegnir realisada resp. betg en la dimensiun
necessaria. Gist l'engrondiment dals eroports regiunals existents sto
dentant restar garantida er vinavant en il rom da las pretaisas dal
dretg davart la protecziun da l'ambient e la planisaziun dal territori
ch'èn valaivlas oz en Svizra. En vista al scumond dal heliskiing e
helibiking è la regenza da l'avis ch'i veglia ina votaziun en connex cun
il protocol da turissem per quest intent.
Las chasas da tgira vegnan examinadas
Las disposiziuns executivas tar la lescha davart promover la tgira
da malsauns èn vegnidas midadas en quel senn, che las chasas e las
partiziuns da tgira ston sa suttametter en il futur obligatoriamain ad
ina controlla da qualitad. Questa controlla succeda en intervals
periodics tras in gremi professiunal extern che sa cumpona da
represchentants dal departament da sanitad, da la federaziun chantunala
dals assicuraders grischuns da malsauns e da la federaziun ospitals e
chasas dal Grischun resp. da la federaziun da chasas da dimora svizras,
secziun Grischun. La finamira da questa novaziun è quella da manar aifer
quatter onns tut las chasas e partiziuns da tgira sin in nivel da
qualitad da medema autezza. Qua èsi da constatar che las bleras chasas
da tgira han gia fatg grondas stentas en quest connex ed han laschà
giuditgar facultativamain lur qualitad.
Contribuziuns culturalas
I vegnan empermessas contribuziuns e garanzias da deficit d'in
import total da var 315'000 francs a las suandantas ovras ed occurrenzas
culturalas:
-
exposiziun "Alberto Giacometti, Stampa - Paris" da l'uniun
grischuna d'art dals 24 da zercladur fin ils 17 da settember 2000 en il
museum d'art dal Grischun, Cuira,
- exposiziun internaziunala d'art "Weg-Zeichen" la stad 2000 a Buchs
SG cun la participaziun da quatter artistas ed artists grischuns,
- ediziun d'ina documentaziun davart il project "Zur falschen Zeit.
Am falschen Ort. Kunst." (Onn cultural e da studi Dalvazza 1999) tras
Peter Trachsel,
- ediziun da l'autobiografia "Entrissen und entwurzelt/Die Ewigkeit
beginnt im September" (titel da lavur) da Peter Paul Moser,
- ediziun dal fragment "Planeiras" da Nietzsche davart il nihilissem
europeic tras la chasa editura Kranich,
- film documentar "Ajer e tschêl - Dumeng Secchi und seine
Flugobjekte" (titel da lavur) dad Urs Frey ed Adrian Zschokke,
- film documentar (film da diplom) davart lavinas da Nicole Wangler,
- producziuns da teater da la Klibühni durant l'onn 2000,
- producziuns da teater dad In Situ durant l'onn 2000,
- represchentaziuns al liber dal toc "Scapins Schelmenstreiche" da
Molière tras il teater Grischun la stad 2000 a Seglias,
- 7avels dis da las culturas alpinas a Tusaun dals 30 d'avust fin
ils 3 da settember 2000,
- emnas culturalas il fanadur/avust 2000 en il chastè da Riom
("Cultura aint'igl casti"),
- concerts dal chor maschadà da la scola media evangelica da Schiers
ils 7/8 d'avrigl 2000 a Schiers ed Andeer (ovras da Puccini e Mozart),
- retscha da concerts da la Wald Haus Musik dals 14 fin ils 28 da
fanadur a Flem,
- concerts dal club da folk a Cuira durant l'emprim semester 2000,
- concerts dal club da jazz a Cuira durant l'emprim semester 2000,
- emnas da curs da musica 2000 dal circul cultural d'Arosa,
- producziun d'in videoclip da musica cun DC da Marcus Abplanalp
("Silver"), Zizers, e
- producziun d'in videoclip da musica cun DC da Gian-Marco Schmid,
Cuira.
Da las vischnancas
La revisiun parziala da la constituziun communala da Silvaplauna
vegn approvada.
Per la reparaziun e cumplettaziun dal rempar da lavinas "Rüggen" en
la fracziun Aeuja a Claustra-Serneus vegn empermessa ina contribuziun
chantunala da 200'000 francs. I vegn fatg quint cun custs totals dad in
milliun francs.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan
dads libers credits d'in import total da var 1.45 milliuns francs
(correctura da la via Zernez-Ova Sparsa, direcziun totala dal project
per la segunda fasa da la reparaziun San Bernardino nord-Spleia).
Persunal
- Cun effect davent da l'entschatta da matg 2000 daventa Marc Antoni
Nay, naschì 1956, da Trun, domicilià a Giuvaulta, adjunct tar la tgira
da monuments. El lavura gia en quest uffizi e succeda là a Diego
Giovanoli.
- Andrea-Alex Kaltenbrunner, naschì 1966, da Tavau e Winterthur,
domicilià a Tavau Plaz, daventa inschigner forestal tar l'inspecturat
forestal e cumenza sia plazza l'entschatta da zercladur 2000.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun