Il quint statal dal Grischun 2001 serra cun in deficit da 7,2 milliuns francs. Quest resultat è da valitar sco cuntentaivel en vista a las circumstanzas difficilas. Dal tuttafatg gulivà è il quint da finanziaziun cun in grad d'atgna finanziaziun da las investiziuns nettas da 100,2 %.
Il quint current demussa cun ina svieuta totala da stgars 2 milliardas francs in surpli d'expensas da 7,2 milliuns francs. L'agen chapital è sa reducì sin 77,3 milliuns francs. En cumparegliaziun cun il deficit budgetà da 41,6 milliuns francs è il resultat stà per 34,4 milliuns francs meglier. Questa meglieraziun correspunda areguard l'import vaira exactamain a la valur media dals davos 4 onns. En il retgav èn cuntegnidas revalitaziuns budgetadas da vaglias ed immobiglias da totalmain 14,7 milliuns francs.

Grazia als retgavs fiscals pli auts passan ins da las cifras cotschnas stgiras a las cifras cotschnas cleras
Da la vart da la rendita èn da gronda impurtanza las entradas cleramain pli autas ord las taglias chantunalas. Questas entradas surpassan il preventiv per 47,4 milliuns francs resp. per 8,7 %. Da quest augment pertutgan 30 milliuns francs las taglias da las persunas giuridicas. Quai è da deducir surtut dal progress da la conjunctura durant ils onns decisivs per l'imposiziun da taglia. Spezialmain da societads interchantunalas (bancas, assicuranzas e.u.v.) èn entradas cleramain dapli taglias che budgetà. Ulteriurs retgavs supplementars degns da vegnir menziunads resultan da las taglias da las persunas natiralas (+ 6,8 milliuns) e da las taglias sin l'ierta (+ 6 milliuns). Cun 15,5 milliuns ha la consegna dal gudogn da la banca chantunala grischuna surpassà las aspectativas per 2 milliuns francs. Ensemen cun las entradas extraordinarias da la vendita da participaziuns da 2,3 milliuns francs è il total dals retgavs da facultad sa meglierà per 5,4 milliuns francs. Ils custs per tschains passivs èn perencunter per 2,3 milliuns francs pli bass. Uschia resulta in retgav net da facultad da 39,1 milliuns francs ch'è per 7,7 milliuns pli aut ch'en il preventiv.

Tar las parts dal chantun a las entradas federalas han ins stuì acceptar ina perdita considerabla da 13,2 milliuns (passa 10 %). 6,1 milliuns francs da questa perdita èn entradas pli pitschnas da la part dals chantuns a la taglia federala anticipada. Tar la part da la taglia federala directa han ins manchentà il preventiv per 7,1 milliuns francs resp. per 15 %. Sut la rubrica "contribuziuns federalas per l'agen quint" ha pudì vegnir incassada ina cumpletta talgia annuala da la part dal chantun a la taxa sin il traffic da camiuns pesants dependenta da la prestaziun (TTCP/LSVA) da 19,6 milliuns francs. En il preventiv faschevan ins quint cun pajaments parzials en l'autezza da 15,9 milliuns francs. Las contribuziuns federalas per las vias èn resultadas per 7,3 milliuns francs pli bassas che spetgà. Pervia dal retard temporar en la procedura d'approvaziun sa sposta in retgav da concessiun da 5,8 milliuns francs budgetà sco indemnisaziun per la vendita d'implants idraulics che returnan a tschep sin l'onn 2002. En la gruppa da retgav "ulteriuras parts e contribuziuns a destinaziun libra" ed en la gruppa da custs correspundenta remartgan ins in augment marcant da las entradas (+ 36,0 milliuns) e da las expensas (+ 23,4 milliuns). Questa divergenza stat en connex cun il moviment da quints da la finanziaziun speziala "gulivaziun da finanzas intercommunala". Il resultat dal quint current na vegn betg pertutgà da quai.

Da la vart dals custs demussa la gruppa "custs reals" in respargn dad 11,5 milliuns francs resp. da 3,9 %. 6,8 milliuns francs da quests custs pli bass pertutgan il quint da las vias cun ina finanziaziun speziala ed han uschia in effect mo per il resultat da questa finanziaziun speziala. Cun in total da 346,7 milliuns francs e cun ina divergenza positiva dal preventiv da mo gist 0,6 milliuns francs han ins pudì tegnair ils custs dal persunal praticamain confurms al preventiv. Las contribuziuns dal chantun a terzas persunas muntan a 399,2 milliuns francs. Ellas sa chattan uschia pauc sur la prescripziun dal preventiv. En cumparegliaziun cun l'onn precedent èn vegnids conderschids 17 milliuns francs dapli contribuziuns.

Il quint da las vias serra cun expensas totalas da 355,0 milliuns (onn precedent 340,0 milliuns) e cun entradas totalas da 342,7 milliuns francs (onn precedent 328,5 milliuns), pia cun in surpli da las expensas da 12,3 milliuns francs (11,4 milliuns). Sin donn e cust da da la bilantscha generala dal stadi èn vegnids attribuids 42,7 milliuns francs al quint da las vias. Questa summa correspunda a la part minimala che la lescha pretenda da 70 % dal retgav ord la taglia chantunala sin ils vehichels a motor. Il debit sin las vias, q.v.d. il total dals deficits sin las vias activads è s'augmentà sin 53,7 milliuns francs. Da quai resulta ina grevezza annuala da tschains da stgars 2 milliuns francs per il quint da las vias.

Investiziuns levamain pli bassas
Senza resguardar ils emprests or da finanziaziuns spezialas concedids a l'associaziun grischuna per credits a l'agricultura (7,6 milliuns) e las contribuziuns percurrentas che derivan principalmain da la confederaziun (94,3 milliuns) èn vegnids impundids sin donn e cust dal quint d'investiziuns totalmain 231,6 milliuns francs. Da quels pertutgan 142,2 milliuns francs il quint da las vias. 85,5 milliuns francs èn vegnids investids per l'amplificaziun da las vias principalas.
Il volumen d'investiziuns permess dal cussegl grond en il preventiv 2001 da 236,9 milliuns francs è pia vegnì explotà a 97,7 % (onn precedent 93,7 %). Suenter la deducziun da las entradas d'investiziun restan investiziuns nettas sin donn e cust dal chantun da 145,1 milliuns francs. Quai èn 8,6 milliuns francs damain che budgetà e 5,4 milliuns francs damain che l'onn precedent. La quota d'investiziuns, q.v.d. la part da las expensas d'investiziun da 231,6 milliuns francs a las expensas totalas consolidadas dad 1'411,6 milliuns francs munta a 16,4 % (onn precedent 17,8 %).

Il quint da finanziaziun è equilibrà
Las investiziuns nettas pli bassas ed il deficit pli pitschen dal quint current distgargian il quint da finanziaziun. Il total dals meds or d'atgna finanziaziun da 145,3 milliuns francs surpassa per 55,7 milliuns francs las aspectativas dal preventiv e per 12,6 milliuns francs il resultat da l'onn precedent. Da la cumparaziun dals meds or d'atgna finanziaziun e da las investiziuns nettas decisivas da 145,1 milliuns francs resulta in surpli da finanziaziun da 0,2 milliuns francs resp. in grad d'atgna finanziaziun da 100,2 % (onn precedent 88,2 %). Il bun resultat dal quint da finanziaziun e spezialmain la meglieraziun envers l'onn precedent è d'attribuir per gronda part al surpli cumprovà en la finanziaziun speziala "gulivaziun da finanzas intercommunala" da 15,7 milliuns francs.

Giudicat e perspectivas
Malgrà la difficila situaziun da partenza avain nus in quint ch'è quasi gulivà. Fin uss èsi reussì da cumpensar las grevezzas supplementaras essenzialas pervia da la confederaziun sco er pervia d'ina amplificaziun considerabla da las incumbensas e d'ina meglieraziun da las prestaziuns. Ma la situaziun finanziala dal chantun è anc adina precara.
Las mesiras da spargn ch'èn vegnidas prendidas èn stadas necessarias e, sco ch'igl è sa mussà, er efficazias. Autras pussaivladads per ulteriurs respargns substanzials existan oz mo pli a moda fitg restrenschida. Sch'igl arrivan ulteriuras grevezzas impurtantas da vart federala envers las finanzas chantunalas - e cun talas èsi da far quint a curta u a media vista, p.ex. sin ils champs da la finanziaziun dals ospitals ed da las refurmas fiscalas da la confederaziun - stuain nus ans occupar seriusamain da la dumonda, co che entradas supplementaras sa laschan generar. Da resguardar èsi en quest connex che durant ils davos 15 onns è vegnida sbassada pliras giadas la grevezza fiscala en il chantun. Ina tscherta distgargia - a lunga vista dentant anc betg garantida - da vart da la confederaziun dastgan ins spetgar grazia a l'augment dal pajament dal gudogn da la banca naziunala.

Gremi: Departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg Administraziun da finanzas