Navigation

Inhaltsbereich

  • Erste Mitteilung
  • Neuen Beitrag einfügen
Claudio Lardi, cusseglier guvernativ

Il cussegl grond ha accordà l'instrucziun da linguas estras a las scolas secundaras, realas ed a las classas pitschnas dal stgalim superiur dal Grischun cun las relaziuns ed ils basegns dal Grischun sco er reglà quella tenor las finamiras svizras surordinadas. El ha fatg quai cun responsabladad e sa dond tutta fadia da chattar il meglier concept per las scolaras ed ils scolars grischuns dentant er per noss chantun triling. In concept che lascha anc spazi per ils impurtants roms nunlinguistics.

La concepziun da l'instrucziun da linguas estras persvada - quai conferma in'expertisa - er dal puntg da vista linguistic. Ella garantescha en l'instrucziun quella cuntinuitad ch'è decisiva per emprender ina lingua. Il concept sa basa sin la persvasiun che nossas trais linguas chantunalas èn linguas naziunalas cumplainas ed in bain prezius ch'igl è bun da promover e da tgirar er en vista a nossa economia. La situaziun linguistica en il Grischun è autra che quella en chantuns monolings. Quest fatg dastgan e duain ins defender. Igl è in fatg incontestà che tut ils giuvenils emprendan supplementarmain la lingua mundiala englais. Ma perquai ch'er il franzos ha sia muntada, ha il cussegl grond garantì che mintga scolara e mintga scolar ha, sch'el vul, la pussaivladad d'emprender franzos al stgalim superiur da la scola populara.

Ils 30 da november 2003 vuschais Vus, charas conburgaisas e chars conburgais, davart l'uschenumnada iniziativa da linguas. Questa iniziativa sto vegnir refusada per motivs da la politica da furmaziun, economica e da linguas.
1. L'iniziativa surdumonda las scolaras ed ils scolars ch'han auters duns che quels linguistics e marginalisescha scolaras e scolars cun difficultads d'emprender. En nagin auter chantun na prendan ins en consideraziun da ristgar da far in experiment cun scolaras e scolars, a moda ch'en la 1. classa da la scola reala e secundara vegn entschavì cun l'instrucziun da lingua estra en ina segunda lingua naziunala e cun l'instrucziun d'englais. Per scolaras e scolars da la 7. classa chaschuna l'iniziativa:
- per part in augment massiv dal dumber da las lecziuns obligatorias; p.ex. 40 lecziuns obligatorias, da las qualas 15 lecziuns da lingua a l'emna per Rumantschas e Rumantschs,
- l'entschatta a medem temp cun duas linguas estras, uschia ch'ins perda la cuntinuitad en l'acquisiziun d'ina lingua,
- uras libras en l'urari e malnizzaivlas, cumplicaziuns tar ils transports da scolaras e scolars,
- fin da la scola pli tard e damain temp per far pensums, per participar a la vita da famiglia, per absolver roms facultativs u per sa deditgar ad activitads ordaifer la scola (musica, sport).
2. Dal puntg da vista da l'organisaziun n'è l'iniziativa strusch realisabla per la scola populara e per las vischnancas. Ella chaschuna annualmain custs supplementars da var 5 milliuns francs al chantun ed a las vischnancas.
3. Las scolas ston integrar ulteriuras lecziuns obligatorias da lingua per classa en la planisaziun da l'instrucziun, ston metter a disposiziun stanzas da scola, engaschar las persunas d'instrucziun necessarias ed organisar ils transports basegnaivels da scolaras e scolars.
4. L'iniziativa indeblescha las linguas chantunalas talian e rumantsch. Gia il titel "iniziativa per mantegnair l'egualitad da las schanzas da la giuventetgna grischuna" po svegliar il sentiment che las linguas naziunalas duvradas en il chantun sajan bain bunas; ma che egualitad da las schanzas haja mo, tgi che lascha d'ina vart nossas linguas chantunalas.
5. Il Grischun talian vegn discriminà: Dal Grischun talian vegnissan en l'entira Svizra ils sulets giuvenils senza instrucziun obligatoria d'englais.
6. Perder, per cas che l'iniziativa vegniss acceptada, perdess segiramain ed en mintga cas ina lingua chantunala. Schizunt il giudicat linguistic spezial dumandà constatescha che l'iniziativa ha in pitschen resultat per il franzos e ch'ella indeblescha las linguas chantunalas.

Il cussegl grond As recumonda cun 93 : 6 vuschs da refusar l'iniziativa. Jau As recumond ensemen cun la regenza e cun persvasiun, da votar da NA a l'iniziativa per mantegnair l'egualitad da las schanzas da la giuventetgna grischuna; ina iniziativa ch'è sbagliada dal puntg da vista da la politica da linguas e da furmaziun.

Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Neuer Artikel