president da la regenza Stefan Engler

Il chantun ha rinforzà il manaschament da privels da la natira dapi l'onn 2001
En il program da la regenza 2001-2004 ha la regenza prescrit en la finamira nr. 35 ch'il engaschament en il sectur dals privels da la natira haja da vegnir rinforzà tenor il concept nov da la confederaziun.
Dumondas che sa tschentan: En il concept resguardadas cun:
- Nua smanatscha tge privel? - Far ina carta da privels
- Nua hai dà eveniments? - Manar in cataster d'eveniments
- Nua èn localisadas persunas/valurs realas? - Cunfinar ils secturs da registraziun
- Nua dastg'ins construir? - Reveder las zonas da privel
- Nua dovri mesiras? - Analisar las ristgas

En connex cun la malaura dal november 2002 èn sa cumprovads fitg il concept e sia realisaziun. Cun installar in post spezialisà per privels da la natira tar l'uffizi forestal sco er cun scolar consequentamain mintgamai in spezialist per las regiuns èn vegnidas stgaffidas cundiziuns da basa adattadas. Quai ha er manà ad ina collavuraziun pli intensiva cun la partiziun correcziun dals curs d'aua da l'uffizi da construcziun bassa.
Realmain eran gia cunfinads ils secturs da registraziun en tut las vischnancas, las registraziuns cun il cataster d'eveniments central sustegnì da la EED eran instruidas sco er diversas cartas da privels eran gia fatgas e sa basond sin ellas er adattadas las emprimas zonas da privel.

La superaziun da las malauras dal november 2002 ha enconuschentamain signifitgà ina gronda sfida per bleras vischnancas ed uffizis chantunals.
Reparatura a partir dal 2003 tras la correcziun dals curs d'aua da l'uffizi da construcziun bassa e tras l'uffizi forestal
Entant èn ils eveniments vegnids analisads cun finamiras precisas ed i vegnan exequids projects che pertutgan l'aua ed il guaud. Reparaziuns e projects consecutivs èn colliads cun ils suandants custs:
- correcziun dals curs d'aua 25 milliuns francs
- selvicultura 33 milliuns francs
Igl è previs d'inoltrar tar la confederaziun ed il chantun quests projects supplementars e da realisar els tenor prioritads en ils onns 2003 fin 2005.
Signur Christian Wilhelm vegn ad infurmar davart las analisas dals motivs e dal svilup actual dal privel, entant che signur Andri Bischoff vegn suenter a rapportar davart il stadi da project en las regiuns da las bovas grondas.

Malauras 2002 - analisa dals motivs e stadi da las lavurs

Uffizi forestal, Christian Wilhelm

Analisà ils motivs e documentà ils eveniments

Las analisas dals eveniments da malaura 2002 mussan resultats interessants. Evaluads èn vegnids la situaziun meteorologica, las relaziuns da las precipitaziuns ed ils gronds eveniments da l'aua e da las bovas. Documentaziuns d'eveniments cun intenziuns cleras èn impurtantas per il manaschament futur da privels da la natira.
La situaziun predominanta dal current d'aria dal sid-vest dals 14 fin ils 16 da november 2002 sto vegnir numnada tipica. Excepziunala è la lunga durada da las precipitaziuns da 3 dis. Sco extremas ston vegnir numnadas las valurs da precipitaziuns da quels trais dis che han manà a Valragn p.ex. ad ina valur da record da 478 mm. En las regiuns da las grondas precipitaziuns sto vegnir discurrì d'in eveniment dal tschientaner, entant che en vastas parts dal Grischun talas precipitaziuns - vis a lunga vista - èn da spetgar main savens che mintga 20 onns.
Ils motivs dals gronds eveniments d'aua e da bovas èn vegnids analisads a maun da sis gronds chanals. Deflussiuns extremas a la surfatscha, sbuvadas spontanas che han chaschunà stagnaziuns dals uals ed alura bovas - savens en numerusas etappas - han pudì vegnir eruidas e documentadas uschia ch'ellas èn declerablas. Singulas bovas èn daventadas fitg grondas (Rueun, Val Farbetg, Val Campliun); ellas eran però en il rom da las valurs extremas resguardadas per zonas da privel. Auters eveniments ston vegnir stimads sco nunspetgads e betg previsibels, e quai areguard la regiun ed il process (Schlans, Val Quadra/Trun). Bler daventa declerabel, in pèr puncts restan anc senza resposta. Dumondas avertas vegnan examinadas en studis currents.
En blers lieus è evident il grond effect da mesiras forestalas e da la correcziun dals curs d'aua. A Rueun èn vegnids allontanads la stad 2001 en il rom d'in project forestal en il chanal Ual da Valdun var 1'000 m3 laina ed exequidas cun cleras intenziuns mesiras forestalas da cultivaziun. Cun gronda probabilitad n'haja perquai betg dà ina stagnaziun tar la punt da vischnanca cun eventuals donns consecutivs per il center dal vitg. Chanals d'uals ston vegnir tgirads regularmain! Ins po numnadamain eruir da la cronica che la punt dal vitg da Rueun è vegnida destruida dapi l'onn 1739 almain set giadas.
I ha dà var 1'500 eveniments, passa 500 d'els èn vegnids regsitrads e cartografads dals selviculturs da revier al lieu, auters èn registrads mo a moda simpla. Questas datas vegnan arcunadas tar l'uffizi forestal en ina banca centrala da datas EED ed analisadas. Ellas servan oravant tut sco basa per l'elavuraziun da projects e per la sterzada da zonas da privel.
Christian Wilhelm, post spezialisà per privels da la natira, uffizi forestal,
tel. 081 257 38 52

Malauras 2002 - analisa dals motivs e stadi da las lavurs

Uffizi da construcziun bassa dal Grischun, Andri Bischoff

Correcziun dals curs d'aua - stadi da las lavurs
Las mesiras da reparaziun vi da las auas en ils territoris d'abitadi èn - cun excepziun da la Surselva - per 80% terminadas. Projects per novs rempars d'aua a Vaz sut, Churwalden, Domat e Pasqual èn en planisaziun. Per la regiun Surselva, il center dals cas da donn, èn avant maun projects per mesiras urgentas da segirada per la bova da Schlans e per il Ual da Valdun a Rueun e sa chattan en la submissiun (publicaziun en il fegl uffizial dals 20 da mars 2003). Immediat suenter la surdada da la lavur po, tut tenor las cundiziuns meteorologicas, vegnir cumenzà a partir da l'avrigl cun la realisaziun. Il temp da construcziun dura fin circa l'atun 2004 resp. fin la fin da l'onn.

Quai pertutga las suandantas lavurs:

1. bova da Schlans
- rempars sur il vitg da Schlans
avertura dal plazzal davent da Lumneins cun ina punt provisoria sur il Rain anteriur (bistgetta da construcziun 1) e construcziun dals rempars sur la viafier retica (bistgetta da construcziun 2)

2. Ual da Valdun
- rempar cunter bovas Gravas a Rueun
Il chanal da lain provisori per deviar auazuns e bovas tras la vischnanca da Schlans è construì.

Andri Bischoff, uffizi da construcziun bassa dal Grischun, partiziun correcziun
dals curs d'aua, tel. 081 257 38 47

Gremi: Departement da construziun, traffic e selvicultura dal Grischun
Funtauna: rg Departement da construziun, traffic e selvicultura dal Grischun