La qualitad da l'aria tar la pulvra fina e l'ozon è anc adina insuffizienta
Ina tendenza da meglieraziun da la qualitad da l'aria sa mussa bain
gia dapi onns. Pervia da la reavertura dal tunnel da la via dal Gottard
è l'impestaziun da l'aria anc sa sminuida supplementarmain en
cumparaziun cun l'onn precedent. Tuttina è er en il chantun Grischun
l'aria anc adina chargiada memia ferm cun pulvra fina ed ozon. Quai
mussan ils resultats da mesiraziun da l'onn 2002 ch'èn vegnidas fatgas
da l'uffizi per l'ambient.
Cumplettadas vegnan las datas da la staziun che mesira da tuttas
uras tras ina rait da collecturs passivs per dioxid da nitrogen. Quai
permetta in giudicament da la qualitad da l'aria per l'entira surfatscha
dal chantun Grischun. Il chantun Grischun sa participescha a questa
collavuraziun interchantunala cun la part da la rait da mesiraziun Val
dal Rain grischuna e cun l'infurmaziun da la populaziun. Sut il num
OSTLUFT surveglian ils chantuns da la Svizra orientala ed il Principadi
da Liechtenstein communablamain la qualitad da l'aria. Las valurs
mesiradas da las staziuns vegnan actualisadas quatter giadas al di e
stattan a disposiziun a la populaziun sut www.afu.gr.ch. Las datas da
mesiraziun da l'entira Svizra orientala vegnan publitgadas sut
www.ostluft.ch.
Contaminaziun augmentada da pulvra fina en la Val Mesauc ed en il
Puschlav
Tar la pulvra fina (PM10) è vegnida surpassada tar tut las staziuns
la limita da media per di da 50 micrograms / meter cubic aria (µg/m3).
Spezialmain auta era la contaminaziun en il Puschlav suandà da la Val
Mesauc. Sper il traffic e l'import da substanzas nuschaivlas èn en
questas valladas ils stgaudaments cun laina e la combustiun da fegliom
or en il liber ils pli gronds chaschunaders da pulvra fina. Datiers da
las vias contamineschan ultra da quai spezialmain las emissiuns da fulin
da vehichels a diesel sco er pulvras leventadas da la via. Dasperas
datti er chaschunaders natirals sco per exempel il transport da pulvra
da la Sahara a las Alps, la quala chaschuna en regiuns pli autas
mintgatant contaminaziuns pli autas da pulvra fina.
Dioxid da nitrogen: Zappar al lieu
Dapi l'onn 1990 èn las valurs da dioxid da nitrogen (NO2)
plaschaivlamain sa reducidas enfin a 40 pertschient. Deplorablamain n'è
durant l'onn 2002 questa tendenza a bass betg pli ida vinavant. A basa
da las prescripziuns da svapur per vehichels a motor stuess la
contaminaziun cun dioxid da nitrogen sa reducir anc pli ferm, premess
che questa reducziun na vegn betg cumpensada dal surpli da traffic
prognostitgà. Per lung da la A13 è la contaminaziun cun dioxid da
nitrogen puspè sa reducida marcantamain en cumparaziun cun il temp
durant il sviament dal Gottard. Tuttina ha il grond traffic da
martganzia tras las Alps manà - pervia dal sistem da dosar ch'è vegnì
introducì - sin la A13 ad ina grevezza supplementara en cumparaziun cun
il temp avant la bloccada dal Gotttard.
Durant pliras tschient uras memia bler ozon - reducziun da las
impestaziuns las pli autas
Damanaivel dal terratsch dovri per furmar ozon d'ina vart emprimas
substanzas nuschaivlas sco oxids da nitrogen e cumbinaziuns organicas
svapurantas, da l'autra vart però sco cundiziun da svegliar er bell'aura
chauda. Il numnà sco davos è stà il cas l'onn passà gia durant il mars e
suenter anc enfin l'avust. En quests mais è la limita da media per ura
da 120 micrograms / meter cubic aria vegnida surpassada per part
marcantamain durant pliras tschient uras. Uschia han ins mesirà en las
vals dal sid dal Grischun ed en la Val dal
Rain durant ina situaziun da bell'aura da mesa stad a la fin da
zercladur valurs maximalas d'ozon da sur 160 micrograms. Pervia da
l'aura variada e pervia da las - per part - fermas precipitaziuns è la
"stagiun d'ozon 2002" ida a fin gia l'avust.
Il dumber da las uras sur la limita da 120 micrograms / meter cubic
aria dependa fermamain da l'aura e na mussa sur ils onns nagina
tendenza. Cuntrari a quai sa mussa tar las impestaziuns las pli autas
ina reducziun. Dapi l'entschatta dals onns 90 èn las impestaziuns las
pli autas sa reducidas surtut en la Val Mesauc per var 30%. Motiv
persuenter èn las mesiras prendidas per reducir las substanzas primaras.
Questa reducziun na dastga però betg zuppentar che la media per ura vegn
tuttina anc surpassada durant pliras tschient uras.
Gremi: Uffizi per l'ambient
Funtauna: rg Uffizi per l'ambient