La regenza grischuna ha approvà l'elavuraziun dal nov med d'instrucziun per emprender a leger ed a scriver per l'Engiadina e per la Sutselva. Plinavant prenda la regenza posiziun davart las mesiras da la confederaziun per cumbatter cunter abus en il sectur da la libra circulaziun da persunas e da l'immigraziun.
La nova fibla en puter, en vallader ed en sutsilvan vegn elavurada
La regenza ha approvà il concept per in nov med d'instrucziun per emprender a leger ed a scriver per l'Engiadina e per la Sutselva. La nova fibla per la 1. classa primara en ils idioms puter, vallader e sutsilvan duai esser avant maun per il cumenzament da l'onn da scola 2016/2017. Ils custs per elavurar e per producir quest med importan 410 000 francs. Il concept per il nov med d'instrucziun per emprender a leger ed a scriver per l'Engiadina e la Sutselva era vegnì fatg, per incumbensa da la regenza, d'in team da project da la scola auta da pedagogia dal Grischun (SAPGR). Il nov med d'instrucziun vegn a cuntegnair elements – adattads aposta – da la fibla existenta en rumantsch grischun "Passins". La metoda per emprender a leger ed a scriver sa basa dentant sin l'ovra d'emprender "Leseschlau" da la chasa editura per meds d'instrucziun dal chantun Soloturn. Cun la "Fibla rumantscha" ha l'instrucziun d'emprender a leger ed a scriver in auter aspect en las 1. classas rumantschas che enfin ussa. En in'emprima fasa vegnan ils uffants a leger ed a metter pleds cun agid da tavlas da suns e pir en ina segunda fasa vegnan els a sa deditgar als bustabs. Ils bustabs vegnan introducids cur ch'ils uffants sa chattan segirs sin il plaun dals suns. Cun questa metoda han, tenor l'experientscha, tut ils uffants fitg baud emprims success sin il plaun dals suns.
La proposta metodica sco er ils accents dal cuntegn da la nova fibla correspundan a las pretensiuns che la versiun actuala dal plan d'instrucziun 21 definescha per ils roms cun rumantsch sco lingua da scola. Il med d'instrucziun vegn elavurà en il barat cun persunas d'instrucziun da las regiuns. Là vegn il material empruvà en tut ils idioms, avant ch'il med d'instrucziun vegn producì en la versiun definitiva.
La regenza beneventa las mesiras da la confederaziun per cumbatter cunter abus en il sectur da la libra circulaziun da persunas e da l'immigraziun
Il cussegl federal ha concludì differentas mesiras per cumbatter cunter abus en il sectur da la libra circulaziun da persunas e da l'immigraziun. Il project da la confederaziun regla in proceder unitar concernent la refusa d'in sustegn tras l'agid social per forzas da lavur dals stadis da la UE/AECL, las qualas èn en tschertga d'ina plazza. Ultra da quai duai vegnir creada la basa legala per in barat da datas tranter las autoritads da migraziun e las autoritads ch'èn cumpetentas per pajar prestaziuns supplementaras. Plinavant regla il project la dumonda da l'extincziun respectivamain da la privaziun da permissiuns da dimora il mument ch'i vegnan retratgas prestaziuns d'agid social. La regenza grischuna beneventa las stentas da la confederaziun da crear ina pratica unitara ed ina segirezza giuridica per tut la Svizra.
Trais projects da votaziun federals e la refurma chantunala dal territori ils 30 da november 2014
La regenza ha prendì enconuschientscha dal fatg ch'ils suandants projects federals vegnan suttamess a la votaziun dal pievel la dumengia dals 30 da november 2014:
- Iniziativa dal pievel "Basta cun ils privilegis fiscals per milliunaris (aboliziun da las taglias pauschalas)";
- Iniziativa dal pievel "Stop a la surpopulaziun – per mantegnair la basa d'existenza natirala";
- Iniziativa dal pievel "Salvai l'aur da la Svizra (iniziativa da l'aur)".
Sco gia communitgà pli baud vegn suttamess a la votaziun dal pievel la dumengia dals 30 da november 2014 sco fatschenta chantunala la lescha davart la refurma dal territori en il chantun Grischun (lescha generala davart la refurma dal territori).
Mess en vigur duas leschas
A chaschun da sia ultima sesida ha la regenza concludì da metter en vigur ils suandants relaschs:
- La revisiun parziala da la lescha introductiva tar il cudesch civil svizzer concernent il register funsil vegn messa en vigur per il 1. da schaner 2015.
- La revisiun parziala da la lescha davart la cassa da pensiun chantunala dal Grischun vegn messa en vigur per il 1. da schaner 2015.
Da vischnancas e da regiuns
- Saas: A l'associaziun da construcziun da vias Rafailis da la vischnanca da Saas vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 130 680 francs vi dals custs per reparar ils donns da malaura 2013. Quai cun resalva d'ina contribuziun federala.
- Lumnezia: A la vischnanca da Lumnezia vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 271 040 francs als custs per construir la via champestra nr. 4, Cons–Prada, Suraua. Quai cun resalva d'ina contribuziun federala.
- Vuorz: A la vischnanca da Vuorz vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 11 200 francs per ils custs supplementars per renovar las vias champestras principalas. Quai cun resalva d'ina contribuziun federala.
- Grüsch: Il plan d'areal "Sagaplatz" ch'è vegnì concludì ils 29 da fanadur 2014 da la suprastanza communala da Grüsch vegn approvà. El consista da las prescripziuns per il plan d'areal, d'in plan da l'effectiv 1:500, d'in plan da regruppament dal terren 1:500, d'in plan da furmaziun 1:500, d'in plan d'avertura 1:500 "traffic" sco er d'in plan d'avertura 1:500 "provediment e dismessa".
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Grischun vin: A la federaziun da branscha Grischun vin vegn garantida ina contribuziun chantunala da 450 000 francs per realisar la "Chasa dal vin grischun" a Jenins, e quai en il senn d'ina promoziun dal turissem (infrastructuras) e d'ina promoziun da la vendita da products agriculs. Da la federaziun da branscha Grischun vin fan part circa 70 manaschis da viticultura dal Grischun. Il project cumpiglia in engrondiment da la veglia chasetta da viticultura a Jenins, en la quala vegn stgaffì in local attractiv da preschentaziun, per ch'il vin grischun possia vegnir sagià d'in vast public. La finamira da quest project è quella da rinforzar l'economia regiunala ed il turissem grischun sco tal sco er ils martgads da vendita da vin. Il local da preschentaziun duai pudair vegnir duvrà er dal chantun per sesidas e per bainvegnis uffizials.
- Uniun grischuna d'artisanadi e mastergn: A l'uniun grischuna d'artisanadi e mastergn vegn concedida ina contribuziun chantunala da maximalmain 234 000 francs per l'exposiziun professiunala "Fiutscher 2014" che ha lieu a Cuira.
Projects da vias
Ultra da quai ha la regenza approvà 1,105 milliuns francs per lavurs da construcziun sin il suandant traject:
- Via da Stussavgia: tunnel Aclatobel – installaziuns electricas (current ferm, current a bassa tensiun, comm.) en il tunnel sco tal, en las avantzonas sco er en las centralas dal tunnel.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun