Il stemprà "Vaia" cun ses vents da la fermezza d'in orcan ha chaschunà la saira e la notg dals 29 als 30 d'october 2018 gronds donns en il guaud en spezial en la Val d'Alvra, en l'Engiadin'ota ed en la Val Puschlav. Ils donns registrads fin ussa èn cun var 60 000 meters cubic in zic pli gronds che la quantitad a laina terrada dal stemprà "Burglind" ils 3 da schaner 2018 en la part nord dal Grischun.

La quantitad totala da laina terrada da stemprads l'onn 2018 sa chatta cun stimads 130 000 meters cubic levamain sur la media da blers onns da var 110 000 meters cubic. Quai correspunda circa a 30 pertschient da l'explotaziun annuala. Vents ferms e bufs andetgs vehements pon rumper ils truncs dals bostgs u sragischar cumplettamain la bostga. Spezialmain periclità da quai è il pign sco spezia da bostg la pli impurtanta e la pli derasada en il Grischun, perquai ch'el furma ragischs plattas, cun las qualas el na po betg sa francar en moda fitg profunda en il terren.

Donns en vastas parts dal Grischun
Sin ina surfatscha da totalmain passa 100 hectaras èn vegnids chaschunads donns generals particularmain en las vischnancas da Tavau, Bravuogn Filisur, Puntraschigna, Samedan, Puschlav e Brusio. Donns parzials hai dà en diversas ulteriuras vischnancas da l'Engiadin'ota sco er da la Val Puschlav. Donns sparpagliads èn vegnids registrads en auters territoris cunfinants sco il Scanvetg, la Tumleastga, la Val Stussavgia, la Surselva, la Val Lumnezia, la Val Schons, Valragn, Avras, la Val Bregaglia e la Val Müstair.

Guaud da protecziun sut la marella dals selviculturs da revier
En in emprim pass localiseschan ils selviculturs da revier ils donns e registreschan il stadi dal guaud. Sche guaud da protecziun è pertutgà, sto eventualmain vegnir giuditgada da nov l'efficacitad da protecziun dal guaud. La laina terrada dal stemprà na sto betg vegnir rumida sfurzadamain gist suenter l'eveniment. Uschia pon per exempel bostgs terrads impedir durant l'enviern che lavinas sa distatgian. L'onn suenter pon mesiras sco per exempel rempars da lavinas temporars daventar necessarias, sche la laina terrada dal stemprà vegn allontanada dal territori.

Bunas cundiziuns per il bau-scorsa
En ils guauds da pign è il bau-scorsa, in bau da 5 millimeters, adina avant maun en in dumber minimal. Suenter eveniments da stemprà pli gronds u suenter precipitaziuns da naiv bletscha s'augmenta il material da cuada disponibel, uschia ch'il bau-scorsa po sa multiplitgar rasantamain sut la scorsa. Problematica daventa la situaziun, sche la gronda multiplicaziun dals baus-scorsa fa donn er als bostgs intacts cunfinants, uschia che quels attatgads moran entaifer paucas emnas. Ils inimis natirals sco insects da preda u pitgalains che procuran – ultra da l'aura – per ina tscherta decimaziun dal bau-scorsa, sa sviluppan pir cun retard. Pervia da quai vegn la laina terrada dal stemprà allontanada dal guaud u scursada al lieu per reducir la purschida da nutriment per il bau-scorsa sco er per sminuir la ristga d'ulteriurs donns consecutivs.

Intervenziun impurtanta en il process natiral
En il Grischun protegian var 60 pertschient da tut la surfatscha da guaud l'uman e sia infrastructura cunter lavinas, crudada da crappa, bovas, sbuvadas u aua gronda. Er senza l'intervenziun da l'uman creschiss il guaud puspè suenter en in pèr decennis sin surfatschas da donn pli grondas. Problematic daventi alura, cur ch'il guaud en ses stadi actual u futur na furnescha betg pli la prestaziun da protecziun necessaria cunter privels da la natira. Pervia da quai èsi savens indispensabel suenter eveniments pli gronds da sustegnair il process natiral cun intervenziuns. Sche quai succeda cun emplantaziuns, ston quellas vegnir protegidas cunter donns da ruier en la gronda part dals cas, per che las investiziuns fatgas demussian il success giavischà in pèr onns pli tard.

Ina survista da las utilisaziuns sfurzadas dals ultims decennis ed ulteriuras fotografias: uffizi da guaud e privels da la natira


Fotografias agiuntadas:

Infurmaziuns:
- Reto Hefti, selvicultur chantunal, uffizi da guaud e privels da la natira, tel. 081 257 38 51, e-mail Reto.Hefti@awn.gr.ch
- Marco Vanoni, manader dal sectur "ecologia forestala", uffizi da guaud e privels da la natira, tel. 081 257 38 57, e-mail Marco.Vanoni@awn.gr.ch


Gremi: uffizi da guaud e privels da la natira
Funtauna: rg uffizi da guaud e privels da la natira