Poster d'exposiziun «La fin dals servetschs esters: il scumond da novas capitulaziuns militaras» sco PDF
Questa pagina d'internet è ina part da l'exposiziun «Il Grischun e la Constituziun federala» en l'edifizi dal cussegl grond a Cuira. Visualisaziuns instructivas fan endament, tge che l'introducziun da la Constituziun federala ha signifitgà per il Grischun e co ch'il chantun da muntogna è s'integrà en il giuven stadi federal svizzer. L'exposiziun è accessibla publicamain durant las sessiuns d'avust, d'october e da december 2023 dal Cussegl grond, mintgamai da las 08.30 fin las 12.00 e da las 14.30 fin las 18.00.
En il Grischun èn ils «servetschs esters», pia ils servetschs mercenars per pussanzas estras respectivamain per regents esters, stads durant tschientaners ina funtauna d'entradas impurtanta. Ina capitulaziun militara era in contract (cun «chapitels») che permetteva ad ina pussanza estra da recrutar truppas da mercenaris en in chantun da la veglia Confederaziun u en in lieu allià (sco las Trais Lias) e pli tard en in chantun svizzer.
Las truppas recrutadas furmavan mintgamai in regiment. Ils cumandants previs per ils regiments acceleravan da maniera spezialmain energica la conclusiun da capitulaziuns. Qua e là concludeva in da quels cumandants schizunt en atgna reschia ina capitulaziun.
Las pussanzas estras na pajavan betg mo in sold, mabain er summas per engrondir e segirar lur influenza politica. Talas «pensiuns» valevan sco legitimas, sch'ellas vegnivan pajadas al chantun respectiv. Sch'ellas gievan a persunas privatas, eran ellas dentant malvesidas. Questas pensiuns han prosperà fin la fin dal 18. tschientaner. Las bursas dals interprendiders da mercenaris e dals possessurs da regiments da la Svizra e dal Grischun èn uschia vegnidas emplenidas cun blers daners.
La Constituziun federala da l'onn 1848 ha vulì metter ina fin a la dependenza da las pussanzas estras ed a la corrupziun, ch'era sa sviluppada en il rom dals servetschs esters. La Cumissiun da revisiun ha preschentà ils artitgels 11 e 12 da ses sboz sco contribuziun al «mantegniment da l'independenza da la patria vers anora en reguard politic».
L'artitgel 11 – il scumond da capitulaziuns militaras – n'ha dentant betg valì retroactivamain: Capitulaziuns gia concludidas èn restadas en vigur. Uschia las capitulaziuns da l'onn 1825 cun il retg da Napoli. Quatter regiments svizzers èn stads dapi lura en servetschs napolitans. In dad els valeva sco regiment «grischun». Ed effectivamain èn questas truppas vegnidas clamadas en acziun ils onns da revoluziun 1848/49 per supprimer las revoltas dal pievel a Napoli. Ils circuls liberals da l'Europa han crititgà fermamain la Svizra. En la Dieta federala hai dà pretensiuns da retrair immediatamain las truppas svizras da Napoli.
La fin dals servetschs esters è vegnida l'onn 1859, cura che la fasa decisiva da la guerra d'independenza en l'Italia ha cumenzà. Per che las truppas svizras en servetsch napolitan na stoppian betg (pli) intervegnir cunter ils Talians che cumbattevan per la libertad, èn ils servetschs mercenars vegnids scumandads en ina lescha federala speziala.
Il servetsch individual da persunas privatas svizras en armadas estras è vegnì scumandà pir tras la Lescha penala militara da l'onn 1927.
Legendas
- L'artitgel 11 da la Constituziun federala scumonda la conclusiun da capitulaziuns militaras, pia da contracts per recrutar truppas per pussanzas estras.
- L'artitgel 12 da la Constituziun federala scumonda als commembers da las autoritads federalas sco er als funcziunaris federals d'acceptar pensiuns estras (pajaments regulars da daners) u salaris, plinavant er titels, regals e decoraziuns da pajais esters.
Tgi che posseda gia talas assegnaziuns u distincziuns, sto desister da quellas per la durada da ses uffizi.
Questa disposiziun duai impedir l'influenza da pussanzas estras sin funcziunaris federals. Tras la conclusiun da capitulaziuns militaras vegnivan pajadas tradiziunalmain pensiuns.
- Extract dal rapport da la Cumissiun da constituziun davart sia lavur: arguments per scumandar las capitulaziuns militaras.
- Il pictur da militar turitgais Albert von Escher (1833–1905) ha documentà cun tschients maletgs d'aquarel las unifurmas da las truppas da milissa svizras e dals regiments svizzers en servetschs esters. Qua il battagliun da chatschaders 13 en servetschs napolitans durant ils onns 1850.
- Acziun dal 4. regiment svizzer en il cumbat sin las vias da Napoli cunter ils revoluziunaris, 15 da matg 1848.
A sanestra l'attatga sin la barricada al cumenzament da la Via Toledo (oz Via Roma). A dretga la fatschada da la baselgia San Ferdinando.