Il Grischun – l'unic chantun triling da la Svizra – è in chantun multifar tant en quai che reguarda l'economia, la cultura sco er la politica. La lingua e la cultura rumantscha èn ina part essenziala da la particularitad grischuna. Il Grischun è dentant er in chantun da las bellas cuntradas e da las attracziuns turisticas.

La mesadad dal 19avel tschientaner ha il scriptur e politicher Heinrich Zschokke tutgà exactamain la noda, cur ch'el ha ditg ch'il Grischun saja «in'atgna Svizra en Svizra». Areguard la surfatscha è il Grischun bain il chantun il pli grond; cun 202 538 abitantas ed abitants è el dentant a medem temp er il chantun il pli pauc populà. En la chapitala da Cuira – la citad la pli veglia da la Svizra – vivan 41 008 persunas.

Spira natira

Il Grischun na porscha betg mo varietad culturala e linguistica, mabain er spira natira: 615 lais, passa 937 pizs e 150 vals. Il Grischun è ina tipica cuntrada muntagnarda ed alpina. 38 pertschient da la populaziun grischuna viva sin autezzas da passa 1000 m.s.m. Il piz il pli aut è il Piz Bernina cun 4049 m.s.m., il punct il pli bass è il cunfin cun il chantun Tessin cun 279 m.s.m.

Plazza economica attractiva

En il Grischun lavura oz la maioritad da las emploiadas e dals emploiads en il sectur terziar, pia en il sectur da servetschs. Ina grevezza fiscala moderada, persunal ch'è scolà fitg bain, ina gronda productivitad da lavur ed ina buna infrastructura porschan avantatgs dal lieu, e quai betg mo ad interpresas che lavuran sin plaun internaziunal, mabain gist er a manaschis pitschens e mesauns.
Innovativs èn las puras ed ils purs da muntogna dal Grischun. Var 59 pertschient dals manaschis vegnan manads en moda biologica. Las puras ed ils purs grischuns tgiran la cuntrada a travers l'artg alpin. Da las ivas e da las chastognas en il sid sur las Alps las pli autas e sur las spundas las pli stippas fin en la Val dal Rain grischuna, nua che tut ils fritgs d'er creschan e nua ch'i dat numerusas vignas. Las puras ed ils purs grischuns èn per regla puras e purs da muntogna. Mo 9 pertschient dals 2215 manaschis agriculs èn situads en la regiun da planira, tut ils ulteriurs sa chattan en il territori da muntogna.

Il turissem sco pitga impurtanta

La varietad culturala, las bellezzas da la cuntrada ed ina infrastructura effizienta – cun hotels ospitaivels, cun telefericas, cun bogns, cun stabiliments da wellness e da sport – èn elements decisivs, per ch'il Grischun saja tant l'enviern sco er la stad ina regiun da vacanzas d'emprima qualitad. Mintga singula regiun dispona d'in caracter tut agen.
Il Grischun viva dal turissem, pertge che las entradas che derivan da las fatschentas cun las vacanzas e cun il temp liber garanteschan l'existenza da var in terz da las lavurantas e dals lavurants grischuns. Cun Davos Klosters e cun Engadin St. Moritz, las destinaziuns da renum mundial, e cun blers auters lieus gronds u «pitschens ed exquisits» che han in agen scharm, è il Grischun oz in purschider impurtant sin il martgà internaziunal dal temp liber.

Unic chantun triling

En l'unic chantun triling da la Svizra discurran 72,5 pertschient da la populaziun tudestg, 14,1 pertschient rumantsch, 13,4 pertschient talian. La plurilinguitad viva er en las scolas ed en l'administraziun. Il territori linguistic rumantsch è dividì en differentas regiuns ed en differents idioms: En l'Engiadina bassa vegn discurrì vallader, en Val Müstair jauer, en l'Engiadin'ota puter, en Surselva sursilvan, en Tumleastga ed en Schons sutsilvan ed en Surses ed en la Val d'Alvra surmiran. Rumantsch grischun vegn duvrà cunzunt sco lingua da scrittira cuminaivla.