En la discussiun davart la furmaziun dals ultims onns audan ins adina dapli vuschs che renvieschan als dischavantatgs dals mats respectivamain a la promoziun unilaterala da las mattas en noss sistem da furmaziun (tranter auters Remo Largo, Allan Guggenbühl, Walter Hollenstein). Ils svilups en la societad sco p.ex. la meglra accessibladad a scolas medias ed a scolas autas per tuttas e per tuts han effectivamain chaschunà in augment da la quota da dunnas tar la matura gimnasiala (chantun GR 2008: ca. 54%) e tar ils diploms universitars (CH 2008: ca. 51% tar bachelor/master/licenziats). Ina discriminaziun fundamentala dals mats stuess dentant pudair vegnir constatada e schliada gia en la vegliadetgna da la scola primara.
En quest connex sa tschentan las suandantas dumondas: Vegni dà memia gronda paisa a las linguas a disfavur dals roms da scienza natirala? Dominescha l'instrucziun "feminina" che sa basa plitost sin la recepziun (surpigliar enconuschientschas) a disfavur da l'instrucziun "masculina" che sa drizza forsa plitgunsch a l'exploraziun (perscrutar connexs)? Rinforza il fatg, ch'il dumber da magistras s'augmenta adina pli fitg en relaziun cun quel dals magisters, forsa dischequilibers existents?
Las cifras las pli actualas per la Svizra rendan attent al fatg ch'i dat bler dapli singularitads dal cumportament tar mats che tar mattas. Plinavant mussan cifras da l'onn 2005 (dal chantun Turitg), ch'i vegnan sustegnids cun mesiras da la pedagogia speziala circa duas giadas uschè blers mats sco mattas sin tut ils stgalims da la scola populara. Sch'i vegn constatà en il chantun Grischun ch'igl existan quotas sumegliantas da mats/mattas areguard ils scleriments dal servetsch psicologic da scola ed areguard las mesiras da la pedagogia speziala, renviescha quai tenor noss avis al fatg, ch'i vegnan resguardads memia pauc ils basegns specifics e las premissas dals mats en nossa scola populara (tranter auter tar il transfer da savida) e pia er ch'els vegnan dischavantagiads. Ch'i vegnan resguardadas datas concernent las schlattainas en projects dal svilup da la scola a favur d'ina instrucziun che tegna quint pli e pli er dals basegns dals mats, pudess avair in effect direct sin la reducziun dals custs per mesiras da la pedagogia speziala ch'èn s'augmentads considerablamain ils ultims onns. Quai avess ina gronda impurtanza per l'economia publica dal chantun sco er da las vischnancas.
Sin basa da questas ponderaziuns faschain nus las suandantas dumondas a la regenza:
1. Tge posiziun ha la regenza envers la tematica d'ina eventuala discriminaziun dals mats en nossa scola populara?
2. En tge relaziun stat il dumber da las magistras cun quel dals magisters sin il stgalim primar e sin il stgalim superiur da la scola populara en il Grischun? Co èn sa midadas questas cifras en ils ultims 20 onns? En tge relaziun stat il dumber da las studentas cun quel dals students da la scola auta da pedagogia a Cuira?
3. È la regenza s'occupada detagliadamain da la problematica d'ina "feminisaziun" presumada da la magistraglia sin il stgalim da la scola primara? Èn vegnidas prendidas en mira mesiras pussaivlas (augment da l'attractivitad da la professiun da magister per umens)? Resguarda la regenza eventualmain ponderaziuns naziunalas davart questa tematica?
4. Quants scleriments dal servetsch psicologic da scola vegnan fatgs en il chantun sin il stgalim primar per mats e quants per mattas? Quantas attribuziuns a mesiras da la pedagogia speziala (sectur bass e sectur aut) han lieu per schlattaina?
5. Sch'i sa mussa ina predominanza netta da scleriments/d'ordinaziuns da mesiras da la pedagogia speziala per mats: È la regenza pronta d'integrar questas datas en sias ponderaziuns davart il svilup da la scola, e sche gea, en tge furma?
Cuira, ils 7 da december 2009
Meyer-Grass (Claustra Vitg), Krättli-Lori, Bezzola (Samedan), Barandun, Bezzola (Zernez), Casparis-Nigg, Caviezel (Pitasch), Claus, Clavadetscher, Donatsch, Hartmann (Cuira), Hartmann (Champfèr), Jenny, Kunz, Marti, Nick, Peer, Perl, Pfäffli, Ragettli, Rizzi, Thomann, Toschini, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), Wettstein, Cattaneo, Engler, Furrer-Cabalzar, Gassmann, Gunzinger, Largiadèr, Schädler, Stoffel (Tavau)
Resposta da la regenza
Tant en Svizra sco er en l'exteriur vischin stattan las differenzas tranter las prestaziuns da scola dals mats e da las mattas puspè pli fitg en il center da l'interess public. Cuntrari a pli baud resultan da questas cumparegliaziuns da las prestaziuns dapi intgins onns savens dischavantatgs per ils mats. Cun l'intenziun da declerar resp. dad eliminar questas differenzas tranter las schlattainas, sa concentrescha l'attenziun da la publicitad cunzunt sin il sistem da furmaziun. Propostas da scleriment e da soluziun vegnan resguardadas en numerusas debattas ed expertisas sco er en differents rapports.
Il "Bundesjugendkuratorium (BJK)", in gremi d'expertas e d'experts incumbensà da la regenza federala da la Germania, ha analisà l'onn 2009 differentas lavurs ch'èn avant maun davart la discussiun actuala en connex cun las schlattainas e las ha undrà en ina vista cumplessiva. En sia posiziun "Schlaue Mädchen – Dumme Jungen? Gegen Verkürzungen im aktuellen Geschlechterdiskurs" descriva il BJK la cumplexitad da la tematica e constatescha tranter auter: da pretender dapli promoziun dals mats envers las mattas (...) zuppentia il fatg che dischavantatgs che sa refereschan sin ina schlattaina han in effect specific en in sectur e betg in effect pauschal. Ultra da quai vegnan bilantschas da prestaziun disfavuraivlas, sco per exempel en scola, surpostadas d'effects che derivan da l'appartegnientscha ad in milieu e da l'istorgia da migraziun, sco er da decisiuns per ina professiun relativas a la schlattaina, d'ina repartiziun da la lavur specifica per la schlattaina en la vita dals creschids e da problems da la cumpatibilitad da la famiglia cun la professiun. Ina promoziun dals mats e da las mattas per meglierar las schanzas en lur vita ed en lur professiun sto perquai s'orientar en emprima lingia ad ina perspectiva sin il subject, pia a la dumonda: Tge dovra quala matta / tge dovra qual mat? – e betg a l'attribuziun a la gruppa 'dals mats' u 'da las mattas'.
Las conclusiuns dal BJK sa cuvran cun las stentas vertentas e futuras da la scola populara dal Grischun. Il departament cumpetent persequitescha la tematica concernent las schlattainas sin il champ naziunal ed internaziunal. En il mintgadi da scola concret sa concentreschan las stentas percunter sin la lavur per promover en moda optimala mintga singula matta e mintga singul mat en sia situaziun concreta. Questas stentas sa mussan tranter auter en connex cun las furmaziuns supplementaras entaifer la scola che vegnan purschidas dal chantun ed en las respostas a las dumondas concretas.
1. La regenza sa stenta da pussibilitar a tut ils uffants che frequentan las scolas popularas dal Grischun ina promoziun optimala ch'è independenta da lur schlattaina.
2. L'onn current instrueschan 845 dunnas e 329 umens en las scolas primaras. Sin il stgalim superiur da la scola populara èn activas 253 magistras e 357 magisters. Indicaziuns davart midadas ils ultims 20 onns na datti betg en la statistica chantunala. Franc e segir è dentant la quota da dunnas s'augmentada fermamain sin il stgalim da la scola primara. A la scola auta da pedagogia dal Grischun importa la quota da dunnas tar las persunas d'instrucziun da la scola primara futuras actualmain 87 pertschient.
3. La regenza persequitescha – en in barat cun auters chantuns – cun grond interess tut ils secturs dal martgà da persunas d'instrucziun (tranter auter er dumondas concernent las schlattainas). Ella na vesa dentant nagina pussaivladad d'augmentar la quota dad umens en il sectur da la scola primara cun singulas mesiras.
4. L'onn 2008 èn vegnids fatgs 739 scleriments dal servetsch psicologic da scola tar mattas (37,5 %) e 1232 tar mats (62,5 %). Per l'attribuziun a mesiras da la pedagogia speziala sa mussa il suandant maletg (di da referenza: 15 da november 2009): logopedia 34% mattas / 66% mats; terapia da psicomotorica 29,4% mattas / 70,6% mats; terapia da legastenia 29,6% mattas / 70,4% mats; terapia da discalculia 75,3% mattas / 24,7% mats; audiopedagogia 50% mattas / 50% mats; accumpagnament en cas da donns da la vesida 36,8% mattas / 63,2% mats; educaziun prescolara pedagogic-curativa 32,2% mattas / 67,8% mats; mesiras rinforzadas 33,6% mattas / 66,4% mats.
5. Il giavisch central da la regenza è quel, da pussibilitar er en il futur a mintga uffant, saja quai in mat u ina matta, mintgamai la mesira da la pedagogia speziala ch'el dovra en sia situaziun.
11 da mars 2010