Quasi tut ils chantuns en Svizra han ina lescha chantunala da construcziun. In'excepziun è il chantun Grischun.
Il resultat da quai è – sco ch'ins ha pudì leger ultimamain en la pressa – che las vischnancas dal Grischun procedan en moda differenta en il conflict d'interess tranter l'estetica e l'effizienza energetica, sch'i sa tracta da permetter indrizs solars en la zona centrala. Quest grond dischurden da differentas praticas communalas n'è betg acceptabel.
En spezial, sch'i sa tracta da l'utilisaziun d'indrizs d'energia persistents ed ecologics. En il chantun Grischun exista però in uschenumnà model d'ina lescha da construcziun che las vischnancas na ston dentant betg resguardar.
Er las disposiziuns da la lescha davart la planisaziun dal territori per il chantun Grischun na porschan betg ina basa suffizienta.
Sin il champ da la legislaziun communala da construcziun e da sia pratica respectiva resultan inegualitads ed ingiustias che na vegnan betg chapidas da la burgaisa e dal burgais normal sco er da las patrunas e dals patruns da construcziun pertutgads, ch'èn conscients da l'ambient.
Co vulan ins declerar en moda plausibla a las persunas suttamessas al dretg, pertge ch'ins renunzia a Zizers a la restricziun da montar collecturs solars inclinads u verticals vi da fatschadas e vi da situaziuns inclinadas, entant che la vischnanca da Domat insista sin questa restricziun?
En la situaziun actuala, nua che schizunt il chantun va ordavant tar la promoziun d'energias regenerablas e tar l'augment da l'effizienza energetica (cf. ils panels solars vi dal nov edifizi da la scola chantunala "Halde", la colliaziun da l'ospital chantunal al stgaudament a distanza e.u.v.) na poi betg vegnir acceptà che las vischnancas impedeschan per part – tut tenor lur gust e sin basa da lur autonomia communala – projects raschunaivels e persistents. Gist la protecziun dal maletg dal lieu che vegn fatga valair en tscherts cas sto vegnir reponderada, sch'ins considerescha la stgarsezza d'energia che sa mussa ed il svilup permanent da la tecnologia solara e dal vent.
In'unificaziun sin plaun chantunal po pia mo vegnir cuntanschida cun relaschar ina lescha chantunala da construcziun.
La regenza vegn pervia da quai supplitgada da respunder las suandantas dumondas:
1. Tge posiziun ha la regenza visavi la problematica descritta?
2. È la regenza er da l'opiniun che l'installaziun d'indrizs solars e d'indrizs dal vent er en la zona centrala duess vegnir engrevgiada uschè pauc sco pussaivel tras impediments giuridics?
3. È la regenza pronta d'examinar il relasch d'ina lescha chantunala da construcziun?
4. Sche la regenza ha ina tenuta negativa envers il relasch d'ina lescha chantunala da construcziun, è ella almain pronta da schliar en autra moda la problematica ch'è vegnida descritta qua survart? Sche gea, tge soluziun fiss quai?
Cuira, ils 8 da december 2009
Menge, Arquint, Barandun, Dermont, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jäger, Krättli-Lori, Loepfe, Marti, Meyer Persili (Cuira), Meyer-Grass (Claustra Vitg), Peyer, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Pfister, Trepp, Brasser
Resposta da la regenza
Davart las questiuns 1 fin 4 da la dumonda po la regenza prender posiziun sco suonda:
Per la regenza vai memia lunsch da pretender ina "lescha chantunala da construcziun", perquai che duas vischnancas grischunas han duvrà praticas differentas per giuditgar collecturs solars vi d'edifizis d'abitar existents: tar la consideraziun necessaria dals interess han ellas valità en moda differenta l'interess d'applitgar energias regenerablas d'ina vart ed ils interess da l'estetica architectonica respectivamain da la protecziun dal maletg dal lieu da l'autra vart. Tegnend quint da l'autonomia communala, n'è il relasch d'ina lescha chantunala da construcziun betg realisabel politicamain. Per ina regulaziun unitara d'implants solars bastassi en mintga cas d'integrar en la lescha davart la planisaziun dal territori per il chantun Grischun (LPTGR) in singul artitgel specific che sa restrenscha a questa tematica. Dentant schizunt il relasch d'in artitgel spezial davart implants solars sin plaun chantunal na po betg vegnir recumandà, e quai per ils suandants motivs:
a) Er en cas ch'in artitgel spezial davart implants solars vegniss relaschà sin plaun chantunal, stuess il legislatur – tegnend quint da las relaziuns localas e dals basegns da protecziun en las zonas centralas che sa differenzieschan d'ina vischnanca a l'autra – conceder a las vischnancas las libertads da giuditgar necessarias per decider davart implants solars, e quai tras ina formulaziun "averta" respectivamain tras noziuns giuridicas intschertas. I fiss pia uschia u uschia probabel che las vischnancas tractassan il conflict tranter ils dus interess "effizienza energetica" ed "estetica architectonica/protecziun dal maletg dal lieu" en moda differenta en l'applicaziun dal dretg.
b) Abstrahà da quai exista per implants solars gia sin plaun federal ina prescripziun lianta en l'entira Svizra, numnadamain l'art. 18a da la lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT). Tenor quest artitgel ston implants solars vegnir permess, sch'els vegnan integrads cun quità en ils tetgs ed en las fatschadas e sch'els na disturban nagins monuments culturals e natirals d'impurtanza chantunala u naziunala. Areguard la dumonda, tge che "integrà cun quità" vul dir, han las vischnancas puspè (cun raschun) ina libertad da giuditgar.
La finala stoi vegnir considerà che betg mo la meglieraziun da l'effizienza energetica e la reducziun dal CO2 sa chattan – sco pitgas impurtantas d'ina politica dal clima persistenta – en l'interess public, mabain er la protecziun da cuntradas, da maletgs dal lieu e d'edifizis singuls. Decisiuns davart implants solars u er davart autras funtaunas d'energia regenerabla, sco implants che tiran a niz la forza dal vent ed implants da biomassa, vegnan adina prendidas entaifer il champ da tensiun dals interess menziunads. Il conflict tranter ils interess po plitost vegnir schlià cun propostas da soluziun intelligentas empè cun meds legislativs. En il rom da l'ultima revisiun da la LPTGR ha il chantun dal rest gia prestà ina contribuziun impurtanta a favur da l'effizienza energetica: per isolaziuns exteriuras è vegnida statuida per l'entir chantun ina dispensaziun da l'observaziun da las prescripziuns da polizia da construcziun (art. 82 al. 2 LPTGR).
Igl è in fatg che l'impurtanza da purtaders d'energia regenerabla, sco implants solars, implants che tiran a niz la forza dal vent e.u.v., vegn a crescher ils proxims onns, uschia che la cumparsa da cuntradas, da maletgs dal lieu e d'edifizis singuls pudess vegnir exponida ad in squitsch (supplementar) che na dastga betg vegnir sutvalità. I vala da retegnair quest squitsch sin las valurs tradiziunalas da la natira e da la patria che duain vegnir protegidas, senza metter en dumonda ils potenzials d'effizienza e da spargn da la politica dal clima. Quai po vegnir fatg cun integrar bain u cun reunir en lieus adattads ils implants correspundents (parcs da forza dal vent; implants d'energia solara en zonas d'industria e.u.v.). Per giuditgar implants che tiran a niz la forza dal vent han l'uffizi per il svilup dal territori e l'uffizi d'energia e da traffic edì in mussavia. Sch'i resultassan problems pli gronds en la pratica, fissi eventualmain inditgà d'examinar l'ediziun d'ina directiva per giuditgar implants solars.
17 da mars 2010