La nova politica regiunala da la confederaziun (NPR) è orientada a la valurisaziun, a l'interpresa ed a l'innovaziun. En il rapport "Strategias per tractar ils spazis cun pauc potenzial" d'ina gruppa da lavur che sa cumpona da represchentantas e da represchentants da la confederaziun e dals chantuns Grischun ed Uri, pon ins leger ch'i dat territoris perifers e regiuns ch'èn mal cuntanschiblas, nua che la NPR na fa nagin effect u fa memia pauc effect. Quest rapport suttametta plinavant in urden da preschentaziun ed inditgescha strategias, co ch'ils territoris perifers pon vegnir tractads.
La depopulaziun da nossas vals è in problem che sto vegnir prendì serius en il Grischun. Fin oz na datti dentant nagina strategia explicita per il Grischun per tractar ils territoris perifers.
Perquai vegn la regenza envidada da preschentar al cussegl grond en ina furma adequata sia tenuta da basa, dentant cunzunt sia strategia per tractar ils territoris perifers. Ils puncts centrals che figureschan en il plan da la regenza 2009 – 2010 duain en quest connex vegnir resguardads sco partenza concepziunala per sviluppar ina strategia.
Cuira, ils 9 da december 2009
Nick, Conrad, Sax, Arquint, Barandun, Bezzola (Samedan), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Bundi, Butzerin, Caduff, Cahannes Renggli, Candinas, Casparis-Nigg, Casty, Caviezel (Pitasch), Cavigelli, Claus, Clavadetscher, Darms-Landolt, Donatsch, Federspiel, Geisseler, Hartmann (Cuira), Hartmann (Champfèr), Jenny, Koch, Kollegger, Krättli-Lori, Marti, Mengotti, Meyer-Grass (Claustra Vitg), Parolini, Parpan, Pedrini, Peer, Perl, Pfäffli, Pfister, Plozza, Portner, Quinter, Ragettli, Righetti, Rizzi, Thomann, Toschini, Troncana-Sauer, Tuor, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), Wettstein, Davaz, Engler, Furrer-Cabalzar, Gassmann, Gunzinger, Largiadèr, Stoffel (Tavau)
Resposta da la regenza
Dapi ditg dat la regenza in'attenziun speziala a la problematica d'ina eventuala depopulaziun da las valladas. Las incumbensas che resultan en connex cun il mantegniment da l'urbanisaziun decentrala dal chantun èn vegnidas discutadas pliras giadas en il cussegl grond. En il rom da la nova politica regiunala (NPR) ed en il rom da las mesiras che vegnan pretendidas da la confederaziun areguard ils territoris perifers ha la regenza laschà elavurar ina basa da decisiun ed ha per exempel prendì enconuschientscha dal rapport "Strategias per tractar ils spazis cun pauc potenzial". La regenza è da l'avis ch'i saja impurtant e correct da far talas discussiuns per sviluppar ils territoris perifers e d'instradar mesiras en collavuraziun cun las regiuns pertutgadas per pudair far frunt a temp a las difficultads economicas smanatschantas sin plaun local.
Per il success da projects da svilup prospectivs èn decisivs il temp, la perseveranza ed ina moda da proceder coordinada cun las diversas politicas sectorialas ch'èn impurtantas en quests territoris. Vasts scleriments han mussà che savens mancan las resursas persunalas e temporalas disponiblas, per pudair valurisar ils potenzials identifitgads. La politica regiunala da la confederaziun po sustegnair projects correspundents finanzialmain, dentant er prestaziuns dal manaschament regiunal.
La regenza è da l'avis che las enconuschientschas che vegnan menziunadas qua sutvart en furma da chavazzins stoppian vegnir resguardadas per adattar las strategias che servan a sviluppar ils territoris perifers:
• Il territori rural ha potenzials che pon vegnir valurisads cun cleras finamiras, sche la nova politica regiunala vegn realisada.
• Ils centers regiunals giogan ina rolla adina pli impurtanta, perquai ch'els dattan impuls economics.
• Per la valurisaziun da potenzials èn d'ina impurtanza centrala acturas ed acturs locals che pon surpigliar ina funcziun directiva sco er che vulan cuntanscher in surpli da valur da l'interpresa.
L'agir d'interprendider che vegn menziunà en l'ultim punct premetta dentant ch'i dettia cundiziuns generalas correspundentas en quests territoris. In'ulteriura premissa impurtanta pertutga la qualificaziun da las structuras sin il plaun regiunal e sin il plaun communal. Questas structuras èn ina basa essenziala per il svilup economic respectivamain creeschan in ambient positiv per las acturas e per ils acturs locals. La promoziun d'iniziativas privatas daventa pia ina incumbensa e premissa centrala indispensabla per las vischnancas e per las regiuns.
Per promover projects da svilup èn vegnids lantschads en connex cun il program da realisaziun dal Grischun 2008-2011 (PR GR) projects da pilot (uschenumnads "projects da perspectivas"). Quests projects duain gidar las acturas ed ils acturs en las regiuns a survegnir in sustegn professiunal. Las ideas chattadas duain pudair vegnir concretisadas e duain pudair entrar en la fasa da realisaziun. In grond sustegn tras las vischnancas e tras las regiuns è indispensabel.
Sa basond sin questa tenuta da princip vegn la regenza a persequitar vinavant la realisaziun da la nova politica regiunala integrond er ils territoris perifers. En il rom da la planisaziun politica vegn ella a profundar questa tematica. Igl è in giavisch da la regenza da prender en mira – ensemen cun las vischnancas e cun las regiuns – ina colonisaziun per l'entira surfatscha dal chantun. En quest senn vegn l'incumbensa acceptada.
11 da mars 2010