• Sclerir la dumonda, sch'igl exista ina basa legala per survegnir sfurzadamain uschenumnads dretgs da francada;
• eventualmain sclerir la dumonda, sch'ina tala basa legala po vegnir stgaffida en il dretg chantunal;
• sche quai è il cas, stgaffir questa basa legala.
Gist en il chantun Grischun (che ha ina topografia spundiva e savens abitadis cun ina moda da construcziun serrada) èn las patrunas ed ils patruns da construcziun – en il rom da projects da construcziun e da midadas d'edifizis – bleras giadas dependents da survegnir il dretg da pudair metter francadas en il terren dals bains immobigliars vischins (uschenumnà dretg da francada) per segirar il fossal. La concessiun da tals dretgs da francada vegn per regla indemnisada. Talas indemnisaziuns èn incontestablas, sch'ellas èn adequatas. En la pratica vegnan dentant savens pretendidas indemnisaziuns inadequatas (bler memia autas), e quai senza dubi bain savend che retardaments u autras soluziuns tecnicas (che na tangheschan betg ils bains immobigliars vischins) chaschunan la finala anc dapli custs a las patrunas u als patruns da construcziun. Vischinas e vischins pon plinavant vegnir en tentaziun d'impedir dal tuttafatg in project da construcziun, refusond il dretg da francada.
Tals abus han er lieu, perquai ch'i n'è betg cler, sch'igl exista gia ina basa legala per far valair tals dretgs da francada sin via giuridica en cas da dispita, nua che las vischinas ed ils vischins refusan quests dretgs. Perquai vegn la regenza supplitgada da sclerir la dumonda, sch'igl exista ina basa legala per survegnir sfurzadamain uschenumnads dretgs da francada. Sche quai na fiss betg il cas, vegn la regenza supplitgada da sclerir, sch'ina tala basa legala po vegnir stgaffida en il dretg chantunal. Sche quai fiss pussaivel, vegn la regenza la finala supplitgada da stgaffir la basa legala correspundenta.
Cuira, ils 19 d'october 2010
Bondolfi, Troncana-Sauer, Kunz (Cuira), Albertin, Augustin, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Bezzola (Zernez), Caduff, Caluori, Campell, Casutt, Casutt-Derungs, Cavegn, Clavadetscher, Della Vedova, Dosch, Engler, Fallet, Fasani, Foffa, Gasser, Geisseler, Hartmann (Champfèr), Kappeler, Kasper, Kollegger (Cuira), Kollegger (Malix), Kunz (Fläsch), Marti, Michael (Castasegna), Niederer, Nigg, Perl, Rathgeb, Righetti, Rosa, Sax, Steck-Rauch, Tenchio, Waidacher, Monigatti
Resposta da la regenza
L'incumbensa tematisescha la problematica da segirar stgavs tras francadas en il terren. Sche talas francadas tanschan fin en il terren dal bain immobigliar vischin, dovran las patrunas ed ils patruns da construcziun uschenumnads dretgs da francada.
Tar il punct 1:
En in emprim punct vulan las incumbensadras ed ils incumbensaders savair en il senn d'ina dumonda, "sch'igl exista ina basa legala per survegnir sfurzadamain uschenumnads dretgs da francada".
Sin fundament d'ina analisa dal dretg respectiv (CCS, LItCCS, LPTGR) sco er da la giurisdicziun ston ins partir dal fatg ch'ina tala basa legala n'existia actualmain ni en il dretg da construcziun public ni en il dretg da vischinanza privat. Faschond diever da sia cumpetenza legislativa tenor l'art. 695 CCS ha il legislatur grischun bain fixà en l'art. 103 LItCCS che la vischina u ch'il vischin stoppia tolerar che la patruna u il patrun da construcziun entra en ses bain immobigliar u utilisescha temporarmain ses bain immobigliar, sche quai è inevitabel per la patruna u per il patrun da construcziun, p.ex. per construir u per sanar in edifizi (uschenumnà dretg da martellada u dretg da metter si stgala). En connex cun ina norma analoga d'in auter chantun ha il tribunal federal percunter decidì che l'installaziun da francadas en il terren na tutgia betg pli tar quest dretg da martellada u da metter si stgala (DTF 5A_176/2009, consideraziun 5.4, dals 5 da zercladur 2009). Tras quest dretg vegnia la patruna u il patrun da construcziun mo autorisà da duvrar il bain immobigliar vischin per exempel per deponer temporarmain materialias e maschinas da construcziun u per tschentar puntanadas, betg dentant per installar francadas en il terren, gnanc sche quellas vegnan puspè schluccadas ed allontanadas suenter las lavurs da construcziun.
Tar il punct 2:
En in segund punct, ch'è medemamain formulà sco dumonda, vulan las incumbensadras ed ils incumbensaders savair, sch'i saja admissibel da stgaffir da nov ina basa legala per dretgs da francada.
Emprims scleriments han mussà che quai n'è betg exclus. Bain ston ins partir dal fatg ch'ils chantuns dastgian mo precisar, betg dentant extender las obligaziuns da tolerar che resultan da l'art. 695 CCS. Il CCS enconuscha dentant anc ulteriuras resalvas a favur dal dretg privat chantunal (p.ex. en l'art. 686 al. 2 CCS). Abstrahà da quai han ils chantuns e las vischnancas ina cumpetenza constituziunala generala da relaschar prescripziuns da dretg public per limitar la proprietad funsila.
Tar il punct 3:
Il terz punct da l'intervenziun cuntegna l'incumbensa da stgaffir ina basa legala per dretgs da francada, sche quai è giuridicamain admissibel.
Tras l'introducziun da l'instrument dal dretg da francada en il senn da l'intervenziun vegniss adossada a la vischina u al vischin in'obligaziun supplementara da tolerar, che pudess eventualmain limitar considerablamain ses agens dretgs da proprietad. Per quest motiv èsi mo giustifitgà da stgaffir ina basa legala per in dretg da francada, sch'i po vegnir fatg valair per quest intent in interess public d'ina impurtanza suffizienta. En general è avant maun in interess public ch'il sulom vegnia effectivamain surbajegià resp. possia er effectivamain vegnir surbajegià (disponibladad da sulom, cf. art. 19 al. 2 LPTGR). Partind dal fatg ch'in sulom na pudess en il mender cas betg vegnir surbajegià, sch'ils dretgs da francada vegnissan refusads, pudess l'introducziun d'in dretg da francada legal pia tuttavia esser en l'interess public. Pervia da la retegnientscha necessaria en connex cun il relasch da novas reglamentaziuns èn activitads legislativas concretas dentant giustifitgadas mo, sch'i duess capitar savens en l'entir chantun che suloms na vegnan betg resp. na pon betg vegnir surbajegiads, perquai ch'ils dretgs da francada vegnan refusads (u èn memia chars). Quai dastgass dentant esser plitost darar il cas, almain cumpareglià cun quels cas, nua che suloms na vegnan per auters motivs betg surbajegiads, p.ex. pervia da speculaziun. Tuttina vul la regenza sclerir pli detagliadamain il basegn ed eventualmain suttametter al cussegl grond propostas correspundentas – saja quai en il rom da la proxima revisiun da la LPTGR u saja quai en il rom d'ina revisiun parziala da la LItCCS.
En quest senn è la regenza pronta d'acceptar l'incumbensa.
27 da december 2010