En vista a la mancanza da persunal da tgira che sa mussa ed en vista a la maisa radunda iniziada dal departament da giustia, segirezza e sanadad ha la regenza incumbensà ils 23 da favrer 2010 ina gruppa da lavur interdepartamentala d'examinar generalmain la pratica ch'è vegnida introducida da nov l'onn 2007 per indemnisar las prestaziuns da lavur da las emprendistas e dals emprendists da la scolaziun teoretica da SSS-tgira (scola spezialisada superiura) tenor il nov dretg. Ils resultats mussan in cler basegn d'agir. Sa basond sin l'artitgel 24 da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas, il qual dat a la regenza la cumpetenza da fixar il sistem e l'import da l'indemnisaziun, ha la regenza concludì ils 14 da december 2010 da meglierar las cundiziuns d'engaschament da las persunas en scolaziun.

Da las actualmain 126 persunas en scolaziun da SSS al center da furmaziun per la sanadad ed ils fatgs socials (CSS) han 21 pertschient absolvì ina furmaziun preliminara teoretica, 44 pertschient in emprendissadi respectiv en ils fatgs da sanadad (emploià spezialisà da sanadad CCS) e 35 pertschient han fatg in diplom professiunal en in'autra professiun (persuna che deriva d'ina autra professiun). La scolaziun al CSS ha lieu tenor las prescripziuns da la confederaziun e cuntegna – ultra da la teoria – er parts praticas che qualifitgeschan per la professiun e che tractan almain trais differents champs da lavur da tgira.

Resposta a las singulas dumondas

1. La regulaziun actuala na cuntrafa a nagina norma, il cuntrari. Ella correspunda a la pratica da blers onns ch'è sa cumprovada, tenor la quala las emprendistas ed ils emprendists da SSS-tgira che absolvan durant la scolaziun almain trais champs da lavur da tgira e che fan pia er praticums en differents manaschis, survegnan in salari mensil da la scola. Quest salari fixescha la regenza, resguardond las eventualas recumandaziuns da la conferenza svizra da las directuras e dals directurs chantunals da sanadad (CDS) ed il svilup en auters chantuns da la Svizra tudestga. Cun il conclus da la regenza dals 14 da december 2010 vegn questa pratica puspè reactivada, perquai ch'il sistem ch'è vegnì introducì l'onn 2007 n'è betg sa cumprovà. Empè dals daners da staziun (sco indemnisaziun per las prestaziuns da lavur che las emprendistas e ch'ils emprendists furnivan durant lur praticums) ch'ils manaschis da praticum stuevan pajar a la scola respectiva, fa l'uffizi da sanadad ina facturaziun pauschala tenor las plazzas da praticum per SSS-tgira che la regenza ha fixà per instituziun cun las contribuziuns da manaschi dal chantun. Quai simplifitgescha ils moviments finanzials e garantescha ch'ils custs da scolaziun vegnian resguardads en las tariffas sco previs da la LAMal. Il fond da scolaziun ch'è vegnì inizià da la federaziun grischuna "chasas ed ospitals" e da la federaziun chantunala da spitex n'ha nagut da far cun la salarisaziun da las emprendistas e dals emprendists da SSS-tgira. El schlia il problem da profitunzs en il sectur da la scolaziun interinstituziunala e na garantescha ni la finanziaziun dals custs da scolaziun en ils manaschis, ni creescha el obligatoricamain plazzas da scolaziun, perquai che las instituziuns pon da princip sa cumprar libras da lur obligaziun da scolaziun cun pajar en il fond.

2. I vegn returnà al sistem vegl, perquai ch'il sistem nov n'è betg sa cumprovà (cf. resposta a la dumonda 3). La scola n'ha naginas incumbensas da regulaziun. Sia funcziun en il sectur da las scolaziuns SSS-tgira cun praticums integrads vegn fixada da la confederaziun cun prescripziuns minimalas e cun in plan d'instrucziun general. Uschia vegnan fixadas tant la selecziun dals praticums sco er las pretensiuns da quels tras la purschidra da furmaziun (scola). Tenor las disposiziuns federalas portan las scolas la responsabladad generala per la scolaziun SSS-tgira e percurran, sco er en auters secturs, la procedura da renconuschientscha da la confederaziun. Areguard la salarisaziun da las emprendistas e dals emprendists surpiglia la scola in servetsch. Per la regenza percunter s'impona ina regulaziun directa en il sectur da las scolaziuns da tgira e d'assistenza, e quai en vista a la mancanza da persunal da tgira sco er per segirar il provediment da basa.

3. Il sistem ch'è vegnì introducì pass per pass l'onn 2007 per las scolaziuns tenor il nov dretg da la SSS-tgira, n'è betg sa cumprovà. Ultra da la calculaziun dals salaris (en spezial per persunas che han in'obligaziun da sustegn e per emprendistas ed emprendists pli vegls) era dischavantagius cunzunt il fatg, ch'ils salaris na pudevan betg vegnir pajads per mais e permanentamain. Quai rendeva la SSS-tgira nunattractiva. Per ina gronda pertschientuala è ella ina segunda scolaziun resp. ina furmaziun da basa suenter avair acquistà in attestat federal da qualificaziun resp. in diplom dal stgalim secundar II. Las emprendistas ed ils emprendists han medemamain crititgà la differenta applicaziun da la salarisaziun en ils differents manaschis da praticum durant ils praticums sco er la repartiziun da la summa dals salaris sin ils trais onns da scolaziun.

4. Tenor la basa legala respectiva è la regenza cumpetenta en chaussa. Cun far il studi dal BASS "Scolaziun da tgira e mancanza da persunal da tgira en il chantun Grischun" dals 5 da schaner 2010 ed en connex cun la maisa radunda èn vegnidas infurmadas plinavant tut las instituziuns impurtantas da la branscha da sanadad.

16 da zercladur 2011