Terratrembels ferms en il Grischun èn rars dentant pussaivels. Tenor infurmaziuns da l'assicuranza d'edifizis dal Grischun vegn taxada la periclitaziun tras terratrembels en il Grischun sco pitschna fin mesauna – cumpareglià cun l'entir mund. Sin la charta actuala da periclitaziun tras terratrembels da la Svizra è il Grischun registrà. En spezial en la Val dal Rain grischuna ed en l'Engiadina exista in privel tras terratrembels levamain pli aut.
En connex cun la segirtad cunter terratrembels sa tschentan – sut l'aspect dals eveniments ils pli novs ed en il senn d'ina prevenziun confurma a la periclitaziun – las suandantas dumondas che pertutgan la segirtad statica:
1. Co giuditgescha la regenza la segirtad actuala da las infrastructuras da clav cunter terratrembels, sco per exempel da lais da fermada, d'indrizs da provediment cun forza electrica, d'edifizis accessibels al public (p.ex. ospitals), da colliaziuns da traffic (punts, tunnels) e da provediments cun aua da baiver?
2. Per tge valurs directivas (magnituda) èn las infrastructuras da clav grischunas concepidas?
3. Exista ord vista da la regenza in basegn d'agir per prender ulteriuras mesiras dal puntg da vista constructiv respectivamain static en connex cun las infrastructuras da clav? Sche gea, quant enavant?
Cuira, ils 19 d'avrigl 2011
Rathgeb, Sax, Felix, Aebli, Albertin, Barandun, Baselgia-Brunner, Berther (Camischolas), Bezzola (Samedan), Blumenthal, Bondolfi, Bucher-Brini, Burkhardt, Caduff, Casutt, Cavegn, Clalüna, Clavadetscher, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Engler, Fallet, Florin-Caluori, Foffa, Frigg-Walt, Furrer-Cabalzar, Gartmann-Albin, Gasser, Giacomelli, Grass, Gunzinger, Hartmann (Champfèr), Hartmann (Cuira), Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jeker, Jenny (Arosa), Joos, Kappeler, Kasper, Koch (Tumein), Koch (Igis), Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Locher Benguerel, Mani-Heldstab, Marti, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Müller (Tavau Plaz), Nick, Niederer, Niggli (Samedan), Noi-Togni, Papa, Parolini, Pedrini (Roveredo), Peyer, Pfäffli, Righetti, Rosa, Steck-Rauch, Stiffler (Cuira), Tenchio, Thöny, Tomaschett (Breil), Trepp, Troncana-Sauer, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), Waidacher, Wieland, Zanetti, Zweifel-Disch, Gugelmann, Jenny-Marugg (Claustra Vitg), Michel (Igis), Monigatti, Vincenz
Resposta da la regenza
La probabilitad ch'i dettia in terratrembel da gronda intensitad en il Grischun è bler pli pitschna ch'en territoris periclitads fermamain da terratrembels sco la California u il Giapun. Perquai vegnan las consequenzas probablamain sutvalitadas in pau, e la populaziun las resguarda er sco pauc privlusas. Ils effects da terratrembels na vegnan betg preschentads cun la scala da Richter betg limitada vers ensi che vegn utilisada en las medias e che mesira l'energia producida en l'epicenter, mabain cun la scala EMS98 cun 12 stgalims (scala macroseismica europeica). Quella valitescha l'intensitad, pia la dimensiun dals donns vi d'edifizis e vi d'infrastructuras. Terratrembels sentids bain da l'intensitad V cun ina periodicitad chantunala da 5 onns na chaschunan anc betg donns. D'ina intensitad da VI (periodicitad chantunala da 30 onns) resultan donns pli pitschens (sfessas). Ils ultims 1000 onns hai dà en il Grischun 2 terratrembels cun l'intensitad VII (donns mesauns vi d'edifizis) ed in da l'intensitad VIII (gronds donns vi d'edifizis, l'onn 1295 a Churwalden).
Donns chaschunads tras terratrembels èn exclus da l'obligaziun da prestaziun da l'assicuranza d'edifizis. Il pool per cuvrir donns da terratrembels da las assicuranzas chantunalas d'edifizis surpiglia 90% dals donns vi d'edifizis en il chantun a partir da l'intensitad VII cun ina resalva persunala da 50'000.– francs. La limita è 2 milliardas francs. Per il Grischun è quai ina garanzia vaira buna.
Construir en ina moda ch'è segira en cas da terratrembels vegn influenzà oz en spezial da las normas da la SIA 260 – 269. Las spezialistas ed ils spezialists da construcziun èn obligads d'applitgar questas normas. Fin l'onn 1970 na devi naginas disposiziuns areguard terratrembels e quellas da 1970 fin 1989 n'eran betg suffizientas tenor il giudicament dad oz. Perquai dastgassan er intgins stabiliments publics, ch'èn vegnids construids fin l'onn 1989, avair ina protecziun insuffizienta cunter terratrembels. La norma da la SIA 261 che vala dapi l'onn 2003 per construcziuns autas e per l'infrastructura sa drizza tenor in eveniment che ha la probabilitad da capitar ina giada en var circa 500 onns. Per determinar la resistenza cunter terratrembels a maun da la norma da la SIA 261 dovri dus parameters da periclitaziun per mintga lieu: la zona da terratrembel e la classa da sulom. La part vers vest dal Grischun vegn attribuida a la zona 1 (eveniment mintga 500 onns, max. VII), la part centrala e vers ost a la zona 2 (eveniment mintga 500 onns, max. VIII). La classa da sulom sto percunter vegnir determinada per il lieu. Las mesiras da prevenziun vegnan focussadas sin territoris centrals cun in'auta densitad demografica, cun grondas valurs materialas e cun edifizis cun funcziuns essenzialas areguard l'infrastructura sco er sin territoris periclitads fermamain da terratrembels en cumparegliaziun cun auters territoris.
Davart las trais dumondas concretas prenda la regenza posiziun sco suonda:
1./2. La segirtad d'implants d'accumulaziun novs u renovads cunter terratrembels vegn examinada directamain, quella d'implants existents vegn examinada almain mintga 20 onns. Implants gronds da la classa III cun in'autezza d'accumulaziun da passa 40 m e cun in volumen da passa 1 milliun m³ ston cumportar in terratrembel d'ina intensitad da XI (magnituda 7.8 – 8.7). Quai correspunda ad ina probabilitad ch'i capitia in terratrembel mintga 10'000 onns. Stabiliments mesauns èn concepids per eveniments che capitan mintga 5'000 onns, e stabiliments pli pitschens che vegnan controllads dal chantun èn preparads per eveniments che capitan mintga 1'000 onns (intensitad IX, magnituda 6.9 – 7.7).
Novas vias e novs stabiliments da viafier vegnan construids tenor las normas da la SIA. Per construcziuns artifizialas pli veglias n'è la segirezza cunter terratrembels tenor las normas vertentas savens betg cumprovada explicitamain. Las experientschas e las retschertgas calculatoricas en il rom da mesiras da mantegniment mussan dentant che per la gronda part da las construcziuns normalas n'èn ils effects da terratrembels insumma betg decisivs per la calculaziun. Tar mirs da sustegn e tar scarpas datti mo in privel fitg pitschen. En cas dals stabiliments da viafier pudessan esser periclitads tras terratrembels tetgs da perruns, tschertas parts da construcziuns autas (p.ex. chamins) e singuls mirs da sustegn. Ils implants per il provediment cun energia valan sco segirs cunter terratrembels.
Las immobiglias chantunalas ch'èn accessiblas a la publicitad èn vegnidas giuditgadas gia avant blers onns areguard lur privel per persunas. Per diesch edifizis è vegnì definì in catalog da mesiras, dal qual èn resultadas mesiras immediatas en in cas. En ils ulteriuras cas èn vegnidas realisadas u vegnan realisadas las mesiras a chaschun da sanaziuns.
La segirezza dal provediment cun aua da baiver, da las sereneras sco er da las vias communalas e dals edifizis communals cunter terratrembels sto vegnir garantida da las vischnancas. Ils edifizis dal provediment cun aua da baiver e da l'allontanament d'aua persa sco il batschigl da serenar ed ils reservuars correspundan a las prescripziuns da la SIA e dastgassan resister ad in ferm terratrembel. Per il sistem da conducts na datti naginas normas spezialas areguard la segirezza cunter terratrembels. Perquai n'è quel probablamain savens betg segir cunter terratrembels. Conducts defects sa laschan dentant reparar e remplazzar svelt cun agid da conducts d'urgenza.
3. In basegn d'agir sin plaun chantunal vesa la regenza en l'elavuraziun d'in concept cumplessiv areguard las finamiras da protecziun inclusiv la definiziun da finamiras per la protecziun cunter terratrembels sin basa d'analisas correspundentas da las ristgas sco er en la realisaziun consequenta da las normas da la SIA tar construcziuns novas, tar la cumplettaziun d'edifizis cun funcziuns essenzialas areguard l'infrastructura e tar lais d'accumulaziun.
Las vischnancas duessan extender lur analisas da privels gia existentas, che cuntegnan zonas da privel cotschnas e blauas sco er territoris da privel mellens, cun in giudicament da lur manaschament da ristgas. Per quest intent stuessan vegnir analisadas ristgas communalas e giuditgadas periodicamain las mesiras da prevenziun realisadas sco er la capacitad da prestaziun dals instruments d'intervenziun sco il stab directiv communal, ils pumpiers e la protecziun civila. Da questa analisa integrala da las ristgas pudess resultar in catalog da mesiras per meglierar la prevenziun e l'intervenziun cunter donns elementars. Il chantun è pront da sustegnair las vischnancas tar l'analisa da las ristgas da lur stabiliments da provediment e da dismessa.
4 da fanadur 2011