La regenza vegn supplitgada da preschentar al cussegl grond in rapport davart la politica chantunala d'uffants e da giuvenils che regla en spezial ils suandants secturs:
• finamiras e princips da la politica d'uffants e da giuvenils en il chantun Grischun;
• incumbensas e cumpetenzas en la politica d'uffants e da giuvenils, en spezial en ils secturs da la promoziun dals uffants e dals giuvenils, da la participaziun e da la prevenziun;
• las plazzas da lavur sco er las structuras d'organisaziun e da coordinaziun ch'èn necessarias per realisar questa politica;
• la basa per finanziar las incumbensas chantunalas.
Motivaziun
Ils conturns socials, en ils quals ils uffants ed ils giuvenils creschan si, èn sa midads fermamain ils ultims decennis. La tendenza da sa retrair en sia sfera privata cuntinuescha, lioms famigliars e la solidaritad dals vischins èn daventads pli flaivels, la mobilitad crescha ed il squitsch da concurrenza en la transiziun da la scola a la vita professiunala daventa pli dir. Uffants e giuvenils ston vegnir sustegnids oz auter che anc avant ina generaziun.
La convenziun dals dretgs da l'uffant che vala dapi l'onn 1997 spetga dals stadis contrahents ch'els prendian tut las mesiras legislativas ed administrativas sco er ulteriuras mesiras adattadas per realisar ils dretgs da l'uffant. Differents chantuns han reagì sin questas sfidas midadas cun stgaffir ina basa per ina politica d'uffants e da giuvenils planisada e coordinada. Uschia ha il chantun Giura stgaffì cun la "Loi sur la politique de la Jeunesse" dals 22 da november 2006 ina basa legala cumplessiva per la politica chantunala d'uffants e da giuvenils, per menziunar mo in exempel.
Il cussegl dals chantuns ha concludì unanimamain ils 9 da mars 2011 d'augmentar la summa che la confederaziun impunda per la promoziun dals uffants e dals giuvenils d'actualmain 7 ad 8,4 milliuns francs per onn.
Tenor l'art. 91 da la constituziun dal chantun Grischun sustegna il chantun la lavur cun giuvenils.
Fin ussa datti però mo en paucas vischnancas ina lavur cun uffants e cun giuvenils ordaifer la scola che vegn fatga u che vegn sustegnida en moda professiunala. Ina varietad multifara e savens casuala da mesiras da la politica d'uffants e da giuvenils da vart da posts privats u publics n'è strusch colliada u coordinada. Er sch'igl èn avant maun resursas persunalas, ston ellas sa fatschentar bler memia fitg – pervia da la mancanza d'ina basa da finanziaziun solida – cun la procuraziun dals meds finanzials malsegirs. Ni sin plaun chantunal ni en la gronda part da las vischnancas datti in model directiv per la politica d'uffants e da giuvenils, maindir ina planisaziun orientada al basegn per mesiras da la politica d'uffants e da giuvenils. Bain ha Jugend.gr survegnì ina incarica da prestaziun dal chantun per coordinar e per accumpagnar la lavur da giuvenils en il Grischun. I mancan però en il chantun Grischun in post e la basa legala cun ina incarica clera per pudair metter a disposiziun ils meds finanzials ch'èn necessaris per la promoziun dals uffants e dals giuvenils ordaifer la scola, la quala pudess sustegnair l'organisaziun da la lavur d'uffants e da giuvenils locala e regiunala. En ina dimensiun insuffizienta èn avant maun structuras fidadas sco forums d'uffants u projects da participaziun che pussibiliteschan ad uffants ed a giuvenils da sa participar en moda efficazia a process da la politica sociala.
In rapport porscha la pussaivladad da mussar co che las mesiras vertentas da la politica chantunala d'uffants e da giuvenils pon vegnir focussadas. El pussibilitescha ina lavur cun uffants e cun giuvenils ordaifer la scola ch'è orientada als basegns e che ha in effect preventiv sco er in svilup planisabel per las mesiras da la politica d'uffants e da giuvenils, nua ch'igl èn vegnidas constatadas largias.
Cuira, ils 19 d'avrigl 2011
Trepp, Candinas, Casanova-Maron, Albertin, Augustin, Baselgia-Brunner, Berther (Camischolas), Bucher-Brini, Caluori, Casutt-Derungs, Cavegn, Clavadetscher, Della Vedova, Dermont, Dosch, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Gasser, Hartmann (Cuira), Holzinger-Loretz, Jaag, Jenny (Arosa), Kappeler, Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Michael (Castasegna), Michel (Tavau Monstein), Müller (Tavau Plaz), Noi-Togni, Parolini, Peyer, Pult, Rathgeb, Rosa, Thöny, Tomaschett-Berther (Trun), Zanetti, Zweifel-Disch, Michel (Igis), Monigatti, Pedrini (Soazza)
Resposta da la regenza
En il sectur da la politica d'uffants e da giuvenils èn sa sviluppadas la promoziun d'uffants e da giuvenils e la lavur cun uffants e cun giuvenils ordaifer la scola dapi in tschert temp sco sectur independent. Quel stat sper las incumbensas tradiziunalas e regladas cleramain en la legislaziun da la protecziun dals uffants e dals giuvenils, da la furmaziun e dal sport. En quests secturs ademplescha il chantun vastas incumbensas e dispona da las structuras d'elavuraziun correspundentas. Er purschidas da la politica da famiglia cun la promoziun marcanta da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia e cun numerusas purschidas da cussegliaziun specificas èn realisadas en il Grischun.
Sin plaun federal vegn discutada actualmain la revisiun totala da la lescha federala dals 6 d'october 1989 davart la promoziun da la lavur cun giuvenils ordaifer la scola. Il cussegl naziunal ha tractà quella en la sessiun da zercladur 2011.
Schebain ch'il chantun Grischun na dispona enfin ussa betg d'ina basa legala concernent la promoziun d'uffants e da giuvenils, n'è el betg stà passiv. Or da meds finanzials d'utilitad publica promova e finanziescha el dapi blers onns divers projects specifics per uffants e per giuvenils. Cun jugend.gr ha el fatg in contract da prestaziuns. Grazia a quai che bleras vischnancas èn conscientas dal problem e grazia a la lavur da sustegn da jugend.gr èn vegnidas sviluppadas fin oz purschidas e structuras per promover la giuventetgna en 52 vischnancas. Quest process è degn da vegnir sustegnì vinavant.
Mesiras da la politica d'uffants e da giuvenils cumpiglian bleras dimensiuns. La politica d'uffants e da giuvenils pertutga quasi tut ils secturs da la societad e tut ils champs politics (p.ex. ils fatgs da furmaziun, il martgà da lavur e l'economia, la promoziun da la sanadad e la prevenziun, la politica da famiglia, l'agid social, la migraziun, il dretg penal) e na po pervia da quai strusch vegnir determinada cun clers cunfins. Quai tschentass pretensiuns spezialas a la redacziun d'in rapport en il senn da l'incumbensa.
La regenza è pronta da preschentar il sectur da la promoziun dals uffants e dals giuvenils en in rapport curt e concis. En quest connex vegn ella a sa concentrar sin las finamiras, sin las incumbensas e sin las cumpetenzas per la promoziun dals uffants e dals giuvenils.
Tenor l'avis da la regenza portan las vischnancas oz ed er en il futur la responsabladad principala per la promoziun d'uffants e da giuvenils ordaifer la scola. Quant enavant ch'il chantun sto ademplir incumbensas da cussegliaziun e da coordinaziun en connex cun disposiziuns dal dretg federal duai vegnir explitgà en il rapport. Cun meds d'utilitad publica è la regenza vinavant pronta da sustegnair sistematicamain projects per la promoziun d'uffants e da giuvenils.
La redacziun dal rapport giavischà davart la promoziun d'uffants e da giuvenils pretenda meds finanzials supplementars dal preventiv per consultar expertas ed experts externs e per installar ina gruppa da lavur. Ultra da quai è ella dependenta da la chargia da lavur da l'uffizi responsabel.
En quest senn è la regenza pronta d'acceptar l'incumbensa.
1. da fanadur 2011