Cun la nova lescha d'energia (ch'è en vigur dapi il 1. da schaner 2011) dispona il chantun d'ina basa moderna che permetta da sviluppar vinavant il catalog da mesiras e la pratica da promoziun tenor ils basegns, senza stuair adattar la lescha per quest intent. Uschia poi vegnir tegnì quint er a curta vista da novs svilups.
Per sustegnair las midadas ch'èn vegnidas instradadas en il sectur d'energia èsi raschunaivel da definir novs puncts centrals d'ina politica chantunala d'effizienza energetica. Perquai incumbenseschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da daventar activa en ils suandants secturs sco er – sche necessari – d'adattar immediatamain l'ordinaziun d'energia resp. las directivas d'execuziun e da prevair ils meds finanzials necessaris en il preventiv 2012.
1. Il chantun sustegna l'installaziun d'ina professura per il tema interdisciplinar «cleantech» a la scola auta da tecnica ed economia SATE a Cuira. Quella duai coordinar las activitads respectivas en il rom d'ina incarica da prestaziun extendida (perscrutaziun, furmaziun supplementara e servetschs) e manar ils programs da lavur, che resultan da quai, sut l'aspect dal pli grond niz pussaivel per il chantun Grischun. En il senn d'in svilup persistent da las cumpetenzas ston ils meds finanzials necessaris vegnir garantids per almain 5 onns.
2. Il chantun duai sustegnair finanzialmain l'elavuraziun da concepts e da models directivs communals d'energia (eventualmain cumplettaziun da l'art. 45 OEG).
3. Il chantun duai examinar la promoziun da cussegliaziuns per l'utilisaziun effizienta e per l'applicaziun d'energias regenerablas en cas d'edifizis novs ed en cas da sanaziuns d'edifizis ed eventualmain drizzar tenor quai la cussegliaziun da l'uffizi d'energia e da traffic.
4. Il chantun duai promover cun bler dapli daners edifizis novs ed edifizis cumpensatorics che vegnan construids tenor MINERGIE P, tenor MINERGIE A u tenor standards da chasas passivas cumparegliabels. Per ils edifizis e per ils stabiliments tecnics dal chantun duain las directivas correspundentas tenor l'art. 36 al. 3 OEG vegnir adattadas en l'avegnir periodicamain al stadi da la tecnica il pli actual.
5. Il chantun duai promover il remplazzament da stgaudaments electrics en il senn da l'art. 22 LEG cun agid da contribuziuns finanzialas bler pli grondas.
Per las mesiras pretendidas duai il chantun fixar ils detagls tenor l'art. 46 OEG – ed eventualmain en cumbinaziun cun la legislaziun davart la furmaziun e davart la promoziun da l'economia – e metter a disposiziun durant almain 5 onns meds finanzials supplementars da totalmain 5 milliuns francs per onn.
Cuira, ils 31 d'avust 2011
Joos, Casty, Montalta, Albertin, Augustin, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Blumenthal, Bondolfi, Caduff, Caluori, Candinas, Casutt-Derungs, Cavegn, Conrad, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Fasani, Florin-Caluori, Geisse¬ler, Jaag, Kappeler, Kleis-Kümin, Kollegger (Malix), Märchy-Caduff, Parpan, Righetti, Sax, Tenchio, Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Zanetti
Resposta da la regenza
La regenza beneventa da princip las stentas da promover dapli effizienza energetica tras mesiras differenziadas, ed ella è pronta da fixar puncts centrals en tscherts lieus. Tar ils puncts menziunads en l'intervenziun:
1. La consultaziun tar la lescha davart las scolas autas ed ils instituts da perscrutaziun è ida a fin la fin da settember 2011. Il resultat da la consultaziun e la tractativa suandanta da la missiva vegnan a mussar, tge basegns ch'èn impurtants per nossa economia. Sco part da l'economia cumpiglia cleantech in champ tecnologic fitg vast. Per installar ina professura a la scola auta da tecnica ed economia (SATE) a Cuira stoi perquai plinavant vegnir sclerì entaifer la scola auta spezialisada da la Svizra orientala, en tge secturs da cleantech che la scola parziala a Cuira duai daventar activa en emprima lingia. Per quest intent sto vegnir eruì il stadi actual e ston vegnir giuditgads ils svilups previsibels en ils conturns da las scolas autas per pudair deducir champs d'acziun concrets. Sin basa da quai poi vegnir decidì, sch'ina professura a la SATE a Cuira è la furma adattada per cuntanscher las finamiras fixadas. La regenza vegn a far tals scleriments.
2. Tenor l'art. 8 da la lescha d'energia dal chantun Grischun (LEG) po la regenza relaschar ina prescripziun per elavurar concepts d'energia sin plaun communal. Il mussavia correspundent è gia elavurà e vegn mess a disposiziun a las vischnancas fin il pli tard la fin da l'onn 2011. La promoziun chantunala tenor la LEG sa restrenscha da princip a mesiras directas en il sectur da l'effizienza energetica. Sin basa da l'art. 26 LEG po il chantun plinavant conceder contribuziuns a studis, sche novas enconuschientschas en il senn da las finamiras da la lescha pon vegnir spetgadas tras quai. Uschia èsi pussaivel da pajar cun cleras finamiras contribuziuns per cas singuls. Per ina promoziun finanziala cumplessiva da mesiras indirectas, sco p.ex. l'elavuraziun da concepts communals d'energia e da models directivs d'energia, manca dentant ina basa legala. La regenza na vesa actualmain nagin basegn da stgaffir las basas giuridicas necessarias. Las vischnancas èn ablas en atgna responsabladad da deducir dal mussavia las mesiras e las planisaziuns ch'èn cunvegnentas per ellas e da finanziar quellas.
3. L'uffizi d'energia e da traffic porscha gia dapi onns uschenumnadas cussegliaziuns da proceder. Cun 3'000 fin 4'000 dumondas telefonicas per onn vegn questa purschida duvrada savens. Plinavant exista la pussaivladad d'ina cussegliaziun persunala. Per motivs da resursas n'è questa purschida betg vegnida promovida spezialmain fin ussa. Suenter che las capacitads da persunal han pudì vegnir augmentadas en il fratemp, èsi raschunaivel da communitgar e da trair a niz meglier la purschida da cussegliaziun existenta. Uschespert ch'er l'instrument da cussegliaziun "certificat energetic chantunal dals edifizis (CECE plus)" stat a disposiziun, po la regenza ultra da quai s'imaginar da lantschar in'acziun da promoziun limitada, e quai sin basa da l'art. 31 LEG. Per quest intent na dovri nagins meds finanzials supplementars.
4. Il giavisch da promover cun dapli daners edifizis da MINERGIE A e da MINERGIE P sco er chasas passivas certifitgadas è degn da vegnir sustegnì er ord vista da la regenza. Per il cumenzament da l'onn 2012 duai perquai il program da promoziun existent, che sa basa sin l'art. 18 LEG, vegnir adattà en moda differenziada.
5. Il remplazzament da stgaudaments electrics existents è in punct central da la politica d'energia chantunala. Sa basond sin ils art. 20 e 22 LEG vegnan gia concedidas contribuziuns considerablas per remplazzar tals stgaudaments. In augment da quests meds finanzials n'è betg necessari. En media cuvran las contribuziuns chantunalas ina quota da circa 20 pertschient dals custs d'investiziun. In remplazzament pli svelt dals stgaudaments electrics pudess vegnir cuntanschì mo cun fixar in'obligaziun da sanaziun en la lescha.
La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa cun las restricziuns menziunadas (naginas adattaziuns da leschas, nagins meds finanzials supplementars).
2 da november 2011