Incumbensa da la cumissiun per furmaziun e cultura (CFC) concernent il concept da linguas estras
Sessiun: 20.03.2012
Sin basa dal conclus ch'il cussegl grond ha prendì en la sessiun d'avrigl 2008 vegnan instruidas a partir da l'onn da scola 2012/2013 duas linguas estras sin il stgalim primar en il chantun Grischun. L'instrucziun da l'emprima lingua estra cumenza en la 3. classa primara, l'instrucziun da l'englais en la 5. classa primara.
Sin il stgalim superiur vegnan pia instruidas almain ina lingua chantunala e l'englais sco linguas estras. Questa regulaziun da l'instrucziun da linguas estras correspunda al concept general da linguas da la conferenza svizra dals directurs chantunals da l'educaziun publica (CDEP) ed è er previsa en il plan d'instrucziun 21 che tut ils chantuns da la Svizra tudestga vulan fixar cuminaivlamain.
En la discussiun entaifer la cumissiun per furmaziun e cultura (CFC) a chaschun da la debatta davart la revisiun totala da la lescha davart las scolas popularas dal chantun Grischun èsi sa mussà ch'igl èn avant maun dubis concernent l'introducziun da duas linguas estras sin il stgalim primar.
Per che quest concept da linguas saja cunvegnent a pli lunga vista e per pudair far frunt ad in'eventuala surpretensiun da las scolaras e dals scolars incumbensescha la CFC la regenza da s'engaschar sin plaun chantunal e naziunal sco suonda:
1. Sin plaun chantunal
La regenza vegn supplitgada da stgaffir per scolaras e scolars da la scola populara ch'èn fermamain surdumandads cun emprender duas linguas estras – en cas motivads – la pussaivladad d'als dispensar d'ina lingua estra per rinforzar l'emprima lingua. La dispensaziun duai vegnir dumandada communablamain da la persuna d'instrucziun e da las persunas cun la pussanza dals geniturs e concludida da l'instituziun ch'è responsabla per la scola. Da la purschida da distgargia duain er pudair far diever las scolaras ed ils scolars senza adattaziun da las finamiras da l'instrucziun.
2. Sin plaun naziunal
La regenza vegn incumbensada da tematisar il concept da linguas estras entaifer la conferenza svizra dals directurs chantunals da l'educaziun publica (CDEP). En quest connex vegn la regenza supplitgada d'intimar da far in'analisa da la situaziun cun la finamira da preschentar e d'analisar las experientschas ch'èn vegnidas fatgas fin oz cun duas linguas estras sin il stgalim primar. Las enconuschientschas che resultan da l'analisa ston vegnir resguardadas en l'ulteriura elavuraziun dal plan d'instrucziun 21.
En quest connex duai ultra da quai vegnir sclerì, sche las persunas d'instrucziun che vegnan scoladas en las scolas autas da pedagogia han las cumpetenzas linguisticas correspundentas.
La regenza vegn supplitgada da suttametter las respostas da la CDEP en moda adattada a la cumissiun per furmaziun e cultura.
Cuira, ils 20 da mars 2012
Locher-Benguerel, Berther (Mustér), Bezzola (Samedan), Burkhardt, Casty, Clalüna, Dermont, Fasani, Furrer-Cabalzar, Krättli-Lori, Mani-Heldstab
Resposta da la regenza
La regenza è dal medem avis sco la cumissiun per furmaziun e cultura (CFC) ch'il concept da linguas vertent, che la conferenza svizra dals directurs chantunals da l'educaziun publica (CDEP) observa, è pretensius per las persunas d'instrucziun e spezialmain er per las scolaras ed ils scolars. Er en auters chantuns vegn discutada la dumonda da liberar singulas scolaras e singuls scolars da l'instrucziun da linguas estras. Il plan d'instrucziun actual dal Grischun per il stgalim superiur da la scola populara prevesa gia oz excepziunalmain per la scola reala la pussaivladad da "betg pli eleger" linguas estras sco rom obligatoric.
1. Areguard las incumbensas da la CFC sin plaun chantunal:
En il rom da las disposiziuns executivas da la regenza concernent la lescha da scola èsi previs da stgaffir er en il futur ina pussaivladad da liberar scolaras e scolars da la scola populara ch'èn fermamain surdumandads cun emprender duas linguas estras, en cas motivads, da l'instrucziun d'ina da quellas. Quai duai per regla vegnir fatg per rinforzar l'emprima lingua, excepziunalmain er per la promoziun en in auter sectur spezial. La liberaziun d'in rom duai vegnir dumandada da la persuna d'instrucziun, cun il consentiment da la persuna cun la pussanza dals geniturs, ed approvada da l'uffizi per la scola populara ed il sport.
Sin fundament da la lescha da scola ch'il cussegl grond ha deliberà ils 21 da mars 2012 e sin basa da las definiziuns ch'èn cuntegnidas en quella na vesa la regenza dentant nagina pussaivladad da prevair la dispensaziun er per scolaras e scolars senza adattaziun da las finamiras da l'instrucziun. Tenor l'opiniun da la regenza correspunda la liberaziun d'in rom a l'adattaziun da las finamiras da l'instrucziun la pli gronda pussaivla – cun consequenzas correspundentas per il plan d'instrucziun e da lecziuns da la scolara u dal scolar. Questa adattaziun da las finamiras da l'instrucziun è facticamain il medem sco ina dispensaziun, correspunda dentant a las disposiziuns legalas novas e prevesa ina procedura che tegna quint da l'impurtanza da la decisiun.
2. Areguard las incumbensas da la CFC sin plaun naziunal:
Igl è anc memia baud dad analisar la situaziun da las experientschas fatgas fin ussa cun duas linguas estras en la scola primara. Il chantun Grischun cumenza il proxim onn da scola 2012/13 cun la segunda lingua estra en la 5. classa dal stgalim primar. Ultra da quai cumenzan tut ils chantuns che instrueschan ina lingua naziunala a partir da la 3. classa ed englais a partir da la 5. classa il pli baud l'onn da scola 2013/14 cun la segunda lingua estra sin il stgalim primar. Quests chantuns pudessan furnir interessants resultats da cumparegliaziun per in'analisa da la situaziun en noss chantun. Enconuschientschas che resultan d'ina eventuala evaluaziun pudessan pia pir vegnir integradas en in'emprima reelavuraziun dals standards da furmaziun naziunals resp. dal plan d'instrucziun 21. Ina tala repassada vegn dentant fatga primarmain tras ils chantuns ch'èn sa participads al concordat HarmoS. Quel prevesa en moda lianta duas linguas estras en la scola primara. I n'è betg da far quint che valurs da basa centralas da quest concordat vegnian midadas sin dumonda d'in chantun che na sa participescha betg a HarmoS.
Tras il concordat HarmoS ha la CDEP ina basa giuridica per sviluppar standards da furmaziun naziunals per la scola obligatorica. En tut la Svizra vegni examinà en l'avegnir a la fin dal 6. e dal 9. onn da scola, sche quests standards vegnan cuntanschids tranter auter en il sectur da las linguas estras. Da questa evaluaziun pon vegnir tratgas conclusiuns davart la dumonda, sche scolaras e scolars cun duas linguas estras en la scola primara èn tendenzialmain surdumandads. In'analisa da la situaziun supplementara che chaschuna gronds custs, sco quai che la CFC propona, n'è perquai betg inditgada ord vista da la regenza.
Las scolas autas da pedagogia fan contracts da prestaziun cun lur chantuns da staziunament e s'orienteschan tenor prescripziuns interchantunalas da la CDEP. Quellas defineschan las cumpetenzas linguisticas necessarias da las absolventas e dals absolvents sco er liantamain la concepziun dals studis e dals diploms da linguas. Per quest intent na ston tenor la regenza betg vegnir prendidas ulteriuras mesiras.
La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa da la CFC.
27 da zercladur 2012