Il giavisch da frequentar ina furmaziun superiura è grond en Svizra ed en il Grischun. La quota da las scolaras e dals scolars dal gimnasi è dapi onns var 20 pertschient en Svizra. Grazia al sistem da furmaziun dual èsi pussaivel da far ina carriera academica er suenter in emprendissadi professiunal. Tuttina giavischan blers geniturs che lur uffant cumenzia il gimnasi gia suenter la 6. classa. L'introducziun dal model C, cun trais nivels, al stgalim superiur n'ha betg pudì franar questa tendenza. Las spetgas envers la scola primara ed envers las persunas d'instrucziun èn pia correspundentamain grondas.
La scola populara ademplescha ina incumbensa generala da furmaziun. Ultra d'intermediar savida, vegnan er exercitadas strategias d'emprender e da lavurar e scolà il cumportament social. L'instrucziun obligatorica permetta da promover tut las scolaras e tut ils scolars tenor lur pussaivladads. A l'egualitad da las schanzas vegni dà ina gronda paisa. L'examen d'admissiun al gimnasi sa drizza tenor il plan d'instrucziun. Tgi che absolva cun in success sur la media l'instrucziun, ha il potenzial ch'è necessari per il gimnasi. Perquai è l'assegnaziun ad ina scola secundara er ina premissa per pudair far l'examen.
Malgrà ina differenziaziun interna en l'instrucziun e malgrà mesiras da promoziun s'augmenta la pretensiun ch'i stettian a disposiziun – ordaifer l'instrucziun – ulteriuras purschidas da preparaziun per l'examen. Per ina tala purschida datti pliras furmas: Intginas persunas d'instrucziun adempleschan il giavisch en l'instrucziun; autras organiseschan curs ordaifer il temp d'instrucziun, e quai senza salarisaziun; intginas vischnancas porschan curs uffizials ed indemniseschan las persunas d'instrucziun; bleras vischnancas na porschan insumma nagut. Il martgà d'offerentas e d'offerents privats che vulan ademplir quest giavisch è pia correspundentamain grond. Ils pretschs per tals curs preparatorics varieschan tranter in pèr tschient francs e plirs milli francs. Per bleras persunas n'è la situaziun actuala betg cuntentaivla.
En quest connex tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas:
1. Co giuditgescha la regenza la situaziun descritta qua survart?
2. Datti – sin plaun chantunal – directivas davart la preparaziun per examens d'admissiun a gimnasis?
3. Sche na, tge pensa la regenza da far cun questa situaziun betg unitara?
Cuira, ils 20 da mars 2012
Thöny, Niederer, Albertin, Baselgia-Brunner, Berther (Mustér), Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Bucher-Brini, Caluori, Casutt, Dermont, Dosch, Fasani, Foffa, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Gasser, Giacomelli, Hitz-Rusch, Jaag, Jenny, Kappeler, Kleis-Kümin, Locher Benguerel, Lorez-Meuli, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Müller (Tavau Plaz), Noi-Togni, Papa, Parolini, Pedrini, Peyer, Pult, Righetti, Rosa, Tenchio, Trepp, Waidacher, Wieland, Zweifel-Disch, Degonda, Deplazes, Hensel, Monigatti, Patt
Resposta da la regenza
La regenza è er da l'avis ch'i vegnian fatgas grondas pretensiuns envers l'individi, envers las persunas d'instrucziun, envers la planisaziun da furmaziun dentant er envers l'ambient privat dals giuvenils, cur che quels vulan midar il tip da scola e planisar lur carriera. Per quest motiv vegni fatg grondas investiziuns en la furmaziun da las persunas d'instrucziun, dentant er en il svilup da plans d'instrucziun e da meds d'instrucziun adattads. Persunas d'instrucziun bain scoladas e perfecziunadas garanteschan ina instrucziun progressiva e sustegnan las scolaras ed ils scolars en lur process d'emprender. Plans d'instrucziun dattan in'orientaziun per las pretensiuns dals stgalims da furmaziun suandants, e meds d'instrucziun adattads defineschan ils cuntegns concrets ed intermedieschan numerusas pussaivladads d'exercitar e tecnicas d'emprender. L'accordanza adattada tranter la persuna d'instrucziun, il plan d'instrucziun ed il med d'instrucziun prepara cun cleras finamiras ils giuvenils per lur midada dal tip da scola. Quintar quinta er la cumpetenza persunala che cumpiglia in'appropriaziun da las tecnicas e strategias d'emprender adattadas, che ston per exempel vegnir promovidas en connex cun in examen d'admissiun. Il potenzial da qualificaziun per ina tscherta direcziun da scolaziun sto dentant er esser avant maun. Quel na po betg simplamain vegnir exercità, e garantir uschia l'access a tut ils tips da scola. Igl è bain pussaivel d'exercitar sistematicamain ed unilateralmain per in examen u per in test, en il meglier cas, per reussir l'examen d'admissiun e per far ils emprims pass da cumprova, ma quai na po betg snegar che la scolara u il scolar è massivamain surdumandà, in fatg ch'è savens dolurus e cuntraproductiv per il svilup dals giuvenils. Savens resultan frustraziuns e ston vegnir fatgas correcturas da la carriera. Per quest motiv n'è ina preparaziun unilaterala e sistematica per l'examen d'admissiun betg fitg adattada.
La regenza è da l'avis ch'i stoppia vegnir preparà cun cleras finamiras per l'examen d'admissiun. La scola duai surpigliar ina part da l'accumpagnament e dal sustegn en il rom d'ina incumbensa regulara ed en il rom da l'instrucziun regulara. Da quai fan part tranter auter la correctura d'examens exemplars, in'analisa dals sbagls respectiva ensemen cun ils giuvenils, ina cussegliaziun d'emprender sco er structuras da temp per schliar singulas serias d'examen exemplaras en in temp real. Tut questas activitads ston la finala gidar las scolaras ed ils scolars a rinforzar lur cumpetenza persunala en ina furma adattada.
La regenza respunda las dumondas tschentadas en quest senn sco suonda:
1. La regenza na po betg scumandar ina purschida ordaifer la scola per la preparaziun per l'examen, ma ella è da l'opiniun ch'ina tala na saja betg decisiva per avair in success persistent sin il stgalim da scola suandant al gimnasi.
2. Per preparar examens d'admissiun na datti naginas directivas als gimnasis, perquai ch'ina tala fa part da l'incumbensa fundamentala da l'instrucziun regulara. Sch'ins relaschass directivas, chaschunass quai duplicitads envers il plan d'instrucziun e provocass consequentamain er directivas correspundentas per la scola media spezialisada e commerziala, dentant er per las scolas medias professiunalas (direcziun commerziala, SMP, direcziun generala u scolas professiunalas, preparaziuns specificas per ils pli differents champs professiunals).
3. La regenza ha laschà examinar l'uffizi per la scola populara ed il sport la situaziun actuala. En quest connex poi vegnir constatà che la tematica è vegnida tractada en tut las scolas – schebain en moda vaira differenta – e vegn percepida per gronda part cun responsabladad, en moda orientada a la promoziun sco er al sustegn. Il departament cumpetent vegn a garantir che las scolas vegnan cussegliadas en cas da basegn en la procedura da l'examen d'admissiun als gimnasis e che las purschidas da servetschs da las singulas scolas vegnan controlladas periodicamain. Ils resultats da la controlla servan al departament per giuditgar ils servetschs che las scolas ston furnir ed en vista a cussegliaziuns e directivas che daventan eventualmain necessarias.
20 da zercladur 2012