Circa 9/10 dals edifizis stgaudads ch'èn vegnids construids fin l'onn 1990 mussan en cumparegliaziun cun il stadi da la tecnica d'edifizis commerzials actuala ina ineffizienza energetica resp. perditas d'energia dad 80 % fin passa 90 % en media. Cun sanar sa laschi constatar che (sulettamain) l'installaziun d'indrizs d'energia senza realisar ordavant ina isolaziun termica chaschuna savens investiziuns falladas considerablas per proprietarias e proprietaris d'edifizis sco er per locatarias e locataris. In exempel: Avant la sanaziun d'ina chasa da pliras famiglias da l'onn 1896 en la citad veglia da Basilea stuevan las 12 famiglias pertutgadas procurar per e pajar totalmain 223'000 kWh per onn. Suenter la sanaziun ston vegnir cumpradas anc stgars 20'000 kWh per onn. La reducziun d'energia importa 91 %. A questa sanaziun exemplarica han contribuì per 82 % l'effizienza energetica (isolaziun termica) e per 18 % la producziun d'energia solara inclusiv pumpa da chalur. Grazia a la sanaziun energetica na vegn betg mo reducì il sfarlattim d'energia per 80 – 90 %. Ils indrizs d'energia (implants solars u auters indrizs d'energia) ch'èn necessaris per il provediment d'energia cumplet pon vegnir dimensiunads per 4 fin 5 giadas pli pitschens.
Quest exempel mussa en moda impressiunanta quant grondas che las pussaivladads da spargnar energia èn en quest sectur. Il potenzial è avant maun, evidentamain na vegn el betg tratg a niz u ch'el vegn tratg a niz memia pauc.
La lescha d'energia dal chantun Grischun ha duas finamiras: la reducziun dal basegn d'energia e l'augment da l'effizienza energetica. Per effectivamain er pudair cuntanscher questas finamiras, ston vegnir stgaffids novs sistems d'impuls. Las pretensiuns da las prescripziuns da model armonisadas, tenor l'art. 17 da la lescha d'energia, na tanschan betg per cuntanscher l'effizienza energetica prendida en mira. Perquai sto la promoziun da l'effizienza energetica vegnir intensivada en il sectur d'edifizis.
La vieuta energetica ch'è vegnida introducida cun sortir da l'energia nucleara pretenda ina reducziun dal consum d'energia betg necessari. Ultra da quai vegnan las consequenzas da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras ad esser gravantas per l'economia publica da noss chantun. Nossas regiuns muntagnardas n'han deplorablamain betg avunda alternativas economicas per finanziar sezzas questas midadas. Per ch'ins possia profitar da las schanzas sto la politica crear novas cundiziuns generalas.
La regenza duai vegnir incumbensada d'elavurar la lescha chantunala d'energia en il senn da questas ponderaziuns.
Cuira, ils 17 d'avrigl 2012
Blumenthal, Thöny, Waidacher, Albertin, Barandun, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Bezzola (Zernez), Brandenburger, Bucher-Brini, Caduff, Caluori, Casty, Casutt, Casutt-Derungs, Cavegn, Conrad, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Engler, Fasani, Felix, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Giacomelli, Jaag, Jenny, Joos, Kappeler, Kasper, Marti, Meyer-Grass, Michael (Castasegna), Michel (Tavau Monstein), Montalta, Niederer, Niggli (Samedan), Noi-Togni, Papa, Parolini, Parpan, Pedrini, Peyer, Pfäffli, Righetti, Sax, Tomaschett (Breil), Trepp, Wieland, Zweifel-Disch, Degonda, Deplazes, Fravi, Hensel, Michel (Igis), Monigatti, Patt, Vincenz
Resposta da la regenza
Sin fundament da l'exempel d'ina chasa da pliras famiglias en la citad veglia da Basilea han ins fatg l'experientscha, ch'igl èn pussaivels gronds respargns cun agid da sanaziuns d'edifizis cumplessivas e cun il diever d'energias regenerablas. Questa enconuschientscha è incontestada. Er en noss chantun datti exempels sumegliants da sanaziuns energeticas. Uschia è per exempel vegnida sanada en moda cumplessiva a Cuira l'onn 2009 ina chasa da pliras famiglias ch'era vegnida construida l'onn 1934. Il respargn annual cumprovà importa dapi lura passa 80 pertschient. Ultra da quai è l'edifizi vegnì equipà cun ina ventilaziun da confort e cun in indriz solar e certifitgà tenor MINERGIE.
L'incumbensa pretenda ina promoziun intensiva da l'effizienza energetica en il sectur dals edifizis. Per quest intent duai vegnir revedida la lescha d'energia dal chantun Grischun (LEG).
L'ultima revisiun totala da la LEG ha gì lieu l'onn 2010 ed è entrada en vigur per il 1. da schaner 2011. Tranter auter ha ella la finamira da reducir pass per pass il consum d'energias fossilas per stgaudar edifizis e per stgaudar l'aua e da substituir las energias fossilas cun energias regenerablas. Mintga quatter onns, l'emprima giada l'onn 2015, sto vegnir fatg in rapport e cumprovà che las finamiras sajan vegnidas realisadas. Ultra da quai pretenda la LEG che las pretensiuns energeticas per edifizis e stabiliments daventian per ulteriurs 10 pertschient pli rigurusas fin l'onn 2015.
Tenor l'opiniun consolidada dal chantun duai il model da prescripziuns davart l'energia (MoPEC) vegnir revedì fin l'onn 2014 sin basa da las intenziuns e da las mesiras postuladas en la strategia d'energia 2050 dal cussegl federal e daventar pli rigurusas en spezial en vista a l'effizienza energetica d'edifizis. Per consequenza vegnan ils chantuns a realisar il nov MoPEC en moda lianta en lur legislaziuns chantunalas. Quai dastgass esser il cas l'onn 2015, uschia er en il chantun Grischun.
Sa basond sin la LEG paja il chantun gia oz contribuziuns da promoziun a favur da sanaziuns parzialas e totalas. La strategia da promoziun chantunala sa referescha en quest connex a sanaziuns totalas. Per quest intent conceda il chantun per sanaziuns totalas in bonus en la medema dimensiun sco la summa da promoziun dal program naziunal d'edifizis. Er vegnan gia oz pajadas contribuziuns per trair a niz energias regenerablas (indrizs solars, indrizs da pumpas a chalur, stgaudaments da laina, boilers da pumpas a chalur, stgaudaments communabels). Plinavant vegnan promovidas finanzialmain meglieraziuns dal grad d'utilisaziun en manaschis artisanals ed industrials. Tut questas contribuziuns da promoziun èn vegnidas augmentadas marcantamain per il 1. da schaner 2012. Cun il program da promoziun actual vegnan pajadas contribuziuns chantunalas d'in import da 15 fin 30 pertschient dals custs d'investiziun. En cas singuls po la contribuziun cuntanscher ina quota da 50 pertschient da la summa d'investiziun.
L'onn 2011 han pudì vegnir garantidas contribuziuns da promoziun a totalmain 110 sanaziuns totalas ed a 670 sanaziuns parzialas. Er èn vegnidas empermessas contribuziuns da promoziun a favur da passa 520 indrizs da la tecnica da chasa. Sulettamain la summa da promoziun garantida dal program naziunal d'edifizis, che vegn alimentà da la destinaziun fixa d'ina part da la taxa da CO2, ha importà var 8,8 milliuns francs. Supplementarmain èn vegnidas pajadas contribuziuns chantunalas en la dimensiun da 4,5 milliuns francs.
La LEG ed il program da promoziun chantunal che sa basa sin quella tutgan tar ils instruments ils pli progressivs ed effectivs da la politica d'energia svizra. Cun la realisaziun dal MoPEC, che vegn gist revedì, vegnan fatgs il proxim temp ulteriurs pass en la direcziun, ch'è er vegnida prendida en mira da las sutsegnadras e dals sutsegnaders da l'incumbensa. La regenza è perquai da l'avis ch'ina revisiun anticipada da questa lescha na saja betg opportuna. Ella propona da refusar l'incumbensa.
27 da zercladur 2012