La discussiun publica davart il svilup da l'economia locala e davart la promoziun da l'economia en il Grischun sa concentrescha sin il turissem e sin la domiciliaziun da manaschis industrials. En Svizra è il sectur da servetschs stà il sectur economic il pli dinamic dals ultims decennis. El ha er stgaffì la part la pli gronda da plazzas da lavur supplementaras. Cuntrari a la Svizra èn ils servetschs orientads a l'export percunter creschids mo minimalmain en il Grischun.
Ils servetschs per interpresas sco branscha dal sectur da servetschs giogan en il Grischun mo ina rolla marginala. Er la regenza grischuna giuditgescha la purschida da firmas da cussegliaziun grischunas sco minimala. En sia resposta a la dumonda Peyer concernent la pratica da la regenza en connex cun la surdada d'incaricas da studi e da chaussas sumegliantas remartga la regenza l'onn 2012 ch'il circul da firmas da cussegliaziun ch'èn qualifitgadas avunda per elavurar dumondas en la qualitad giavischada è relativamain pitschen e limità en il Grischun.
Facturs d'influenza ch'èn decisivs per in svilup cun success da servetschs per interpresas – er areguard activitads orientadas a l'export – èn per exempel:
- l'existenza d'ina scola auta cun absolventas ed absolvents d'in nivel aut;
- incumbensas da la confederaziun sco projects che han l'effect d'in far e che mainan ad avantatgs d'enconuschientscha;
- l'occupaziun da la rolla da piunier tras il chantun tar temas d'impurtanza naziunala;
- la promoziun sistematica tras il chantun;
- in aut grad d'outsourcing da prestaziuns, per las qualas il chantun è responsabel.
Quests facturs favurisants n'èn strusch avant maun en il Grischun.
La dimensiun da la promoziun dals servetschs per interpresas en il Grischun po variar da "far nagut" fin a l'integraziun explicita en la lescha per promover il svilup economic en il chantun Grischun. La promoziun la pli favuraivla però è quella d'incumbensar consequentamain interpresas grischunas cun servetschs per interpresas, natiralmain cun resguardar las directivas da la legislaziun da submissiun.
Per quest motiv vegn la regenza incumbensada d'elavurar e da realisar mesiras, cun las qualas i vegn garantì che servetschs per interpresas vegnan prestads en il futur pli savens da firmas grischunas. Il success da las mesiras sto alura vegnir cumprovà mintga onn.
Cuira, ils 12 da favrer 2013
Kappeler, Dudli, Caduff, Berther (Mustér), Caluori, Casty, Casutt Renatus, Casutt-Derungs Silvia, Cavegn, Dosch, Furrer-Cabalzar, Geisseler, Jeker, Jenny, Joos, Koch (Tumein), Koch (Igis), Lorez-Meuli, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Parpan, Rosa, Sax, Tomaschett-Berther (Trun), Tscholl, Wieland, Buchli (Tenna), Degonda, Deplazes, Derungs, Epp, Müller (Susch)
Resposta da la regenza
La consideraziun pli gronda d'interpresas dal Grischun tar acquisiziuns dal maun public è vegnida tractada ultimamain dal cussegl grond en il rom da duas intervenziuns parlamentaras. En quest connex è la regenza vegnida incumbensada da realisar quellas intervenziuns. Tenor l'incumbensa Felix concernent l'impurtanza da las acquisiziuns publicas per l'economia publica dals 17 d'avrigl 2012 sco er da l'incumbensa Kappeler concernent l'augment da las valurs minimalas tar submissiuns dals 31 d'avust 2012 duai la pratica da surdada – resguardond il dretg surordinà – vegnir adattada principalmain, uschia ch'ils interess da la mastergnanza indigena da survegnir incumbensas publicas duain vegnir tratgs anc dapli en consideraziun. L'incumbensa qua avant maun va en la medema direcziun, sa restrenscha però als purschiders d'uschenumnads servetschs per interpresas sco subbranscha dal sectur da servetschs.
Pervia da las intervenziuns menziunadas examinescha la regenza ussa per tut ils geners d'incaricas, en spezial per incaricas da construcziun, da furniziun e da prestaziuns da servetsch, mesiras pussaivlas per meglierar vinavant la situaziun dals purschiders dal Grischun en connex cun acquisiziuns publicas. In tractament spezial d'ina branscha parziala en il sectur da las incaricas da prestaziuns da servetsch che pertutga – entaifer il sectur da servetschs – var 6 pertschient da tut las persunas che lavuran en quest sectur, na s'impona pia betg. La regenza propona perquai da refusar questa incumbensa.
Dal rest però è la regenza dal medem avis sco las sutsegnadras ed ils sutsegnaders che tut il sectur da servetschs è sa sviluppà en il Grischun ils ultims onns main bain che la media da la Svizra. Ils motivs principals per la creschientscha flaivla èn tenor in'analisa actuala dal Forum economic dal Grischun la stagnaziun da l'economia indigena da turissem che dura ussa gia var dus decennis e la mancanza da secturs economics alternativs.
En il rom da quest studi è ultra da quai vegni evaluà pli detagliadamain il potenzial d'ina intensivaziun dal svilup e da la domiciliaziun d'interpresas da servetsch ch'èn orientadas a l'export. Er en cas da supposiziuns optimisticas pon – tenor ils resultats dal studi – vegnir creadas maximalmain 2000 plazzas da lavur il proxim temp. Quai correspunda pli u main a las fluctuaziuns conjuncturalas tar las plazzas da lavur en il Grischun. Tenor las opiniuns dals experts èsi fitg difficil d'applitgar mesiras statalas cun cleras finamiras per promover persistentamain las interpresas da servetsch ch'èn orientadas a l'export. Pli decisiv per profitar uschè bain sco pussaivel dals potenzials da svilup avant maun saja da meglierar en general las cundiziuns generalas per interpresas. Latiers tutgan en spezial conturns fiscals cumpetitivs, lieus d'abitar attractivs, ina buna colliaziun al traffic, ina gronda disponibladad da surfatschas economicas sco er ina purschida suffizienta d'expertas e d'experts qualifitgads. Quests temas principals vegnan er resguardads en il program actual da la regenza 2013-2016 (PS 24: politica fiscala; PS 14: svilup dal territori e dals abitadis; PS 10/11: traffic public / mantegniment da las vias e traffic da transit; PS 18: svilup economic; PS 5: furmaziun en l'economia ed en la societad).
La finala è er la regenza da l'avis che l'existenza d'ina scola auta en la regiun – en spezial per recrutar forzas da lavur qualifitgadas – saja d'ina gronda impurtanza per il svilup e per il rinforzament da las interpresas da servetsch ch'èn orientadas a l'export. Per rinforzar vinavant il Grischun sco lieu da scolas autas sco er ils instituts da perscrutaziun e per promover pli fitg il transfer da savida e da tecnologia tranter l'economia e la perscrutaziun accentueschan la lescha per promover il svilup economic sco er la nova lescha davart las scolas autas e la perscrutaziun sapientivamain la promoziun da l'innovaziun.
2 da matg 2013