Dapi il 1. da fanadur 2012 è en curs la nova perioda d'uffizi per la participaziun a cumissiuns chantunalas. La cumposiziun da las cumissiuns chantunalas duai reflectar en moda adequata la structura politic-sociala e culturala dal chantun. En spezial signifitgeschi er che dunnas possian sa participar als process politics cun far part d'ina cumissiun chantunala. Quai è spezialmain impurtant, perquai che la politica è en il chantun Grischun in champ d'acziun, en il qual las dunnas èn fermamain sutrepreschentadas en cumparegliaziun cun la Svizra. Quai mussa er la cumposiziun actuala dal cussegl grond cun 26 deputadas e 94 deputads. Tras la participaziun ad ina cumissiun chantunala survegnan las dunnas concretamain la pussaivladad d'integrar lur savida e lur experientschas.
La quota da dunnas en las cumissiuns chantunalas è dapi adina bassa. Durant la perioda electorala da 2000 fin 2004 ha la quota da dunnas importà mo 17,2 %. Persuenter ha il cussegl grond acceptà l'onn 2003 il postulat Meyer Persili che pretendeva da resguardar adequatamain las dunnas en las cumissiuns chantunalas a chaschun dals novs mandats per la perioda d'uffizi dal 1. da fanadur 2004 fin ils 30 da zercladur 2008. En sia resposta da quella giada (datada dals 29 d'avrigl 2003) ha la regenza scrit: La regenza sa stenta d'augmentar la quota da dunnas en las cumissiuns chantunalas. La vista e las experientschas da las dunnas ston vegnir consideradas pli fitg.
Dapi l'acceptaziun dal postulat Meyer Persili concernent la participaziun da dunnas a cumissiuns chantunalas èn passads 10 onns. En il rapport da la cumissiun da gestiun dal cussegl grond 2011/2012 figurescha il postulat Meyer Persili sin pagina 32 sut la rubrica "Incumbensas acceptadas, betg liquidadas fin la fin da l'onn 2011".
En quest senn supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da respunder las suandantas dumondas:
1. Co vesa ora la quota da dunnas en l'occupaziun da las cumissiuns chantunalas durant ils 3 onns passads sco er durant la perioda electorala actuala?
- Quant auta è la quota da dunnas procentuala?
- Quantas cumissiuns vegnan presidiadas d'ina dunna?
- Quantas cumissiuns han ina maioritad da dunnas?
- Quantas cumissiuns han ina cumposiziun paritetica?
- En quantas cumissiuns na datti naginas commembras femininas?
2. Pertge n'ha il postulat Meyer Persili betg pudì vegnir realisà durant ils ultims 10 onns?
3. Tge mesiras prevesa la regenza da prender per augmentar en il futur la quota da dunnas en las cumissiuns chantunalas?
Cuira, ils 12 da favrer 2013
Locher Benguerel, Tomaschett-Berther (Trun), Stiffler (Cuira), Baselgia-Brunner, Bucher-Brini, Casutt-Derungs Silvia, Clalüna, Darms-Landolt, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Hardegger, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Joos, Kleis-Kümin, Krättli-Lori, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Marti, Meyer-Grass, Noi-Togni, Pedrini, Peyer, Pfenninger, Pult, Righetti, Tenchio, Thöny, Trepp, Vetsch (Pragg-Jenaz), Zanetti, Zweifel-Disch, Bürgi-Büchel, Deplazes, Derungs, Epp, Hensel, Michel (Igis), Monigatti, Wellinger
Resposta da la regenza
Cun il conclus dals 5 da zercladur 2012 ha la regenza elegì da nov u reelegì las collavuraturas ed ils collavuraturs en uffizi accessoric dal chantun Grischun per la nova perioda d'uffizi a partir dal 1. da fanadur 2012. En cas da las collavuraturas e dals collavuraturs en uffizi accessoric dal chantun Grischun sa tracti da persunas che adempleschan incumbensas administrativas publicas, ma ch'èn activas ordaifer l'organisaziun administrativa pli stretga. Ellas sesan en cumissiuns chantunalas ubain represchentan ils interess dal chantun Grischun en cumissiuns e gremis extrachantunals u intrachantunals. Las respostas qua sutvart sa refereschan a las cumissiuns ed als gremis entaifer il champ da cumpetenza da la regenza.
1. Partind da circa 17 pertschient en las elecziuns da l'onn 2000 è la quota da dunnas s'augmentada en las elecziuns da l'onn 2004 sin 19 pertschient. Alura è la quota da dunnas puspè sa reducida en las elecziuns da l'onn 2008 a circa 17 pertschient, avant ch'ella è puspè s'augmentada l'ultima giada en las elecziuns da l'onn 2012. Per la data da referenza, ils 19 da mars 2013, importa la quota da dunnas circa 20 pertschient, quai che correspunda ad in augment da circa trais pertschient envers l'onn 2008.
Actualmain vegnan otg cumissiuns e gremis presidiads da dunnas (presidenta u vicepresidenta); quai èn duas cumissiuns d'expropriaziun (III e VIII), la cumissiun da persunal, la cumissiun administrativa da la CP, la cumissiun d'integraziun, la cumissiun per meds d'instrucziun e la cumissiun per concurrenzas da la lavur culturala professiunala. En la cumissiun administrativa dal IAS è ina dunna vicepresidenta.
Trais cumissiuns han ina quota da dunnas (cumissiun da surveglianza da la scola internaziunala da maturitad per creschid(a)s Son Gagl/Sargans [SIMC], cumissiun per promover la cultura, cumissiun administrativa IAS); ina cumposiziun paritetica han duas cumissiuns (cumissiun da surveglianza da las scolas medias dal Grischun, cumissiun per meds d'instrucziun).
En 19 da 48 cumissiuns na datti naginas commembras femininas.
2./3. Il postulat Meyer Persili ch'è vegnì acceptà l'onn 2003 dal cussegl grond ed al qual la dumonda sa referescha, è vegnì resguardà cun preparar las elecziuns. Ils departaments e la chanzlia chantunala, als quals las cumissiuns ed ils gremis èn attribuids administrativamain, vegnan mintgamai fatgs attents dal postulat e da las finamiras che la regenza ha surpiglià, numnadamain d'augmentar la quota da dunnas. En connex cun las reelecziuns e cun las novas elecziuns dals onns 2004 e 2008 èn ils departaments e la chanzlia chantunala vegnids rendids attents ultra da quai a la datoteca d'expertas "pool da dunnas" dal post da stab chantunal per l'egualitad da las schanzas. Il "pool da dunnas" è in instrument auxiliar per occupar mandats vacants cun dunnas adattadas. La finala ha il schef da quella giada dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient supplitgà ils departaments e la chanzlia chantunala – a chaschun da las reelecziuns e da las novas elecziuns da l'onn 2008 – cun ina brev separada, d'augmentar la quota da dunnas en il rom da las propostas electoralas. En las reelecziuns ed en las novas elecziuns da l'onn 2012 èn stads ils princips da la public corporate governance en il focus. Er ordavant questas elecziuns èsi puspè vegnì fatg attent al postulat Meyer Persili ed a la finamira da la regenza d'augmentar la quota da dunnas. Questas mesiras che cumenzan avant las elecziuns vegnan cuntinuadas er en il futur.
A chaschun da las novas elecziuns e da las reelecziuns da l'onn passà da las collavuraturas e dals collavuraturs en uffizi accessoric èsi sa mussà che l'occupaziun da mandats vacants daventa pli e pli difficila, e quai independentamain da la schlattaina. La prontezza da sa metter a disposiziun – sper l'activitad da gudogn – per cumissiuns e per gremis chantunals diminuescha en general. Las basas legalas che valan oz garanteschan in access da medemas schanzas.
12 d'avrigl 2013