Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Locher Benguerel concernent curs da tudestg per migrantas e migrants

Sessiun: 30.08.2014
Tenor la nova lescha federala davart las persunas estras (LEst) ha la confederaziun relaschà disposiziuns che delegheschan als chantuns ed a las vischnancas novas incumbensas en il sectur da l'integraziun da persunas estras. Uschia reglan a partir dal 1. da schaner 2014 la confederaziun ed ils chantuns la promoziun specifica da l'integraziun en il rom da programs chantunals d'integraziun.

La finamira principala da las stentas a favur da l'integraziun è quella da stgaffir cundiziuns generalas favuraivlas per che la populaziun estra possia sa participar a la vita publica. Latiers tutga en spezial l'acquisiziun da la lingua. Perquai ch'ina acquisiziun prosperaivla da la lingua è per migrantas e per migrants ina premissa essenziala per pudair sa participar a la vita economica, culturala e sociala.

Il post spezialisà per l'integraziun dal chantun ha stgaffì durant ils ultims onns ina fitg buna purschida e dispona d'ina gronda offerta da mesiras e da stentas a favur da l'integraziun. Uschia è vegnì elavurà dal post spezialisà in program chantunal d'integraziun (PCI) ch'è vegnì preschentà il zercladur 2013. Il PCI cuntegna in pachet cumplessiv da mesiras per ils onns 2014 fin 2017. Il chapitel 5.4 è deditgà al sectur da promoziun da la lingua. Là vegni er discurrì d'ina cumplettaziun da las purschidas existentas da curs da lingua.

En l'ediziun dal "Bündner Tagblatt" dals 17 da fanadur 2014 han ins pudì leger ch'il chantun haja scursanì dapi il cumenzament da l'onn 2013 essenzialmain las contribuziuns a las instituziuns che porschan curs da lingua. Considerond questas novitads supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da respunder las suandantas dumondas:

1. Tge instituziuns che porschan curs da lingua survegnan actualmain ina cunvegna da prestaziun dal chantun? Nua vegnan purschids quests curs?

2. Quant grondas èn actualmain las contribuziuns dal chantun a las instituziuns che porschan curs da lingua per lecziun? Quant grondas èn mintgamai stadas las contribuziuns dal chantun per lecziun ils ultims 5 onns?

3. Sche las contribuziuns per lecziun a las instituziuns che porschan curs da lingua èn effectivamain vegnidas scursanidas en cumparegliaziun cun ils onns precedents, co vegn questa scursanida motivada? Tgi surpiglia la differenza?

4. Quants curs da lingua èn vegnids purschids ils ultims 5 onns? Quantas participantas e quants participants han mintgamai frequentà quests curs?

5. Co vegnan infurmads las migrantas ed ils migrants davart la purschida da curs da lingua?

Cuira, ils 30 d'avust 2014

Locher Benguerel, Bucher-Brini, Atanes, Baselgia-Brunner, Cahenzli-Philipp, Casanova-Maron (Domat), Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Deplazes, Epp, Felix (Scuol), Gartmann-Albin, Hardegger, Jaag, Jenny, Kollegger, Kunfermann, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Monigatti, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Perl, Peyer, Pfenninger, Pult, Schutz, Stiffler (Cuira), Tenchio, Thöny, Tomaschett-Berther (Trun), Waidacher, Widmer-Spreiter, Tuor

Resposta da la regenza

1. Sa basond sin la lescha introductiva tar la legislaziun federala davart las persunas estras e davart ils fatgs d'asil (LItLEA) e da l'ordinaziun respectiva vegnan fatgas cunvegnas da prestaziun cun ils purschiders da curs che survegnan per lur purschida da curs da lingua annualmain contribuziuns finanzialas da passa 10 000 francs. Da quellas cunvegnas datti actualmain cun l'Academia Engiadina, cun Balikatan, cun la centrala grischuna da dunnas, cun la vischnanca da Domat, cun il forum d'emprender ScRL, cun la scola da club Migros Cuira, cun la Pro Engiadina bassa e cun la scola s. Catarina. 

Actualmain vegnan subvenziunads en il Grischun en 15 lieus var 95 curs da lingua che tegnan quint da las differentas premissas da furmaziun e dals differents basegns. Sper Cuira, nua che la purschida è la pli gronda, han lieu curs da lingua a Beiva, Bever, Cazas, Churwalden, Claustra, Domat, Glion, Lai, Landquart, Mustér, Samedan, Tavau, Tusaun ed en l'Engiadina bassa.

2. L'onn 2014 importan las contribuziuns finanzialas da la confederaziun, dal chantun e da las vischnancas per regla tranter 83 e 95 francs per lecziun. Excepziuns furman p.ex. ils curs d'alfabetisaziun sco er da leger e da scriver che custan dapli, perquai ch'il dumber da participant(a)s è pli pitschen. Las contribuziuns da las participantas e dals participants da ca. 5 francs per lecziun e persuna (il dumber minimal per ch'in curs haja lieu è per regla 8 participant[a]s) tutgan als purschiders e cuvran ensemen cun la contribuziun chantunala da sustegn ils custs da la purschida. Ulteriuras entradas dals curs che resultan da las contribuziuns per persuna, sche dapli che 10 persunas frequentan ils curs (il dumber maximal da participant[a]s importa 14 persunas) pon vegnir pretendidas enavos dal chantun.

En la fasa iniziala da la purschida subvenziunada da curs da lingua dals onns 2009 fin 2011 èn las contribuziuns finanzialas per lecziun stadas circa 20 % pli autas che oz. D'ina vart duevan vegnir persvadids purschiders da curs da lingua da collavurar cun il chantun e da l'autra vart duevi vegnir garantì ch'i na resultan sche pussaivel nagins custs betg cuvrids en l'emprima fasa da concepziun dals curs da lingua.

Dapi l'onn 2012 – cun reguard ad in'utilisaziun economica dals daners chantunals, communals e federals – han stuì vegnir discutadas las modalitads da la finanziaziun cun tut ils purschiders da curs ed adattaziuns finanzialas han stuì vegnir fatgas per che la purschida subvenziunada da curs da lingua possia vegnir extendida e garantida confurm als basegns. D'in puntg da vista cumplessiv èn las contribuziuns deliberadas a favur da la promoziun da lingua restadas circa las medemas; igl è dentant reussì d'extender cun quests meds finanzials la purschida da curs da lingua en il chantun.

3. La professiunalisaziun creschenta dals purschiders da curs da lingua, oravant tut tar l'administraziun, sco er in volumen d'incumbensas creschent han gì per consequenza ils ultims onns – sco ch'ils rapports annuals respectivs han mussà – ch'ils custs totals èn sa reducids, uschia che las subvenziuns per lecziun en l'autezza oriunda n'èn betg pli stadas giustifitgablas. L'adattaziun da las contribuziuns finanzialas al stadi dad oz ha tegnì quint da quest svilup.

4. Dapi l'onn 2009 è il dumber da curs da lingua subvenziunads creschì cuntinuadamain en il Grischun e, collià cun quai, er il dumber da las participantas e dals participants:



5. Tut ils purschiders da curs da lingua ston far reclama per lur curs q.v.d. tut las infurmaziuns impurtantas davart ils curs èn disponiblas sin las paginas l'internet dals purschiders ed i dat er tar mintga curs da lingua in fegl sgulant correspundent che vegn tramess a tut ils posts relevants en il chantun per la publicaziun.

Supplementarmain èn publitgads tut ils curs da lingua en il Grischun sin la pagina d'internet www.integration.gr.ch che ha ina funcziun da tschertga e da filter che duai facilitar da chattar ina purschida adattada.

En il rom da cunvegnas e da recumandaziuns d'integraziun vegnan migrantas e migrants che sa tiran natiers da nov da terzs stadis rendids attents sistematicamain a la purschida da curs da lingua resp. attribuids directamain a tals.

29 d'october 2014